Τον τελευταίο χρόνο οι συνθήκες της ζωής μας έχουν αλλάξει σε πολλαπλά επίπεδα.
Η χρήση της μάσκας, η τήρηση κοινωνικών αποστάσεων, τα επαναλαμβανόμενα και παρατεταμένα lockdown, η μείωση (ή και παντελής απουσία κάποιες φορές) των κοινωνικών συναναστροφών, είναι παράγοντες που έχουν επηρεάσει ψυχικά και συναισθηματικά τεράστιο μέρος του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η τήρηση όλων των αναγκαίων κανόνων έρχεται ουσιαστικά να προσθέσει ακόμα περισσότερη ψυχολογική πίεση στην ήδη υφιστάμενη, που σχετίζεται με αυτή καθαυτή τη νόσο, τον φόβο και την απώλεια αγαπημένων προσώπων.
“Μια αλλαγή που μπήκε ξαφνικά στις ζωές μας, αλλά όπως φαίνεται ήρθε για να μείνει, είναι η τηλεργασία.
Πρόκειται για μια αλλαγή που έχει τεράστιο αντίκτυπο σε διάφορα επίπεδα καθώς συνεπάγεται μια πλήρη ανατροπή της καθημερινότητας“, αναφέρει ο κ. Έκτορας Ε. Τσουγκαράκης -Ψυχολόγος, Γραφείο Ψυχολογικής Στήριξης Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center.
Με το ξέσπασμα της πανδημίας έγινε γρήγορα εμφανές ότι ένας τρόπος να περιοριστεί η διασπορά του ιού ήταν να μην υπάρχει συνωστισμός σε εργασιακούς χώρους.
Έτσι, οι εργαζόμενοι των οποίων η φυσική παρουσία δεν ήταν απαραίτητη ξεκίνησαν την εξ αποστάσεως εργασία.
Στην πραγματικότητα οι περισσότερες εταιρείες ήταν απροετοίμαστες για την εφαρμογή της τηλεργασίας σε τέτοια κλίμακα, οπότε δόθηκε μεγάλη έμφαση στο πώς θα επιτευχθεί σε τεχνικό επίπεδο μηχανοργάνωσης και ασφάλειας δεδομένων.
–Περισσότερο παραγωγικοί, λιγότερο ικανοποιημένοι
Το πώς θα προσαρμοστούν οι άνθρωποι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα πέρασε, θα λέγαμε κάπως στα ψιλά, καθώς η ανάγκη ήταν ούτως ή άλλως επιτακτική και οι εργαζόμενοι που έπρεπε να εργαστούν από το σπίτι είχαν διατηρήσει τουλάχιστον τις θέσεις εργασίας τους.
“Εξάλλου θεωρητικά η εργασία από το σπίτι προσφέρει τη δυνατότητα να οργανώσει κανείς το χρόνο του μόνος του, να τραφεί πιο υγιεινά, ακόμα και να ασκηθεί περισσότερο κατά τη διάρκεια της μέρας, καθώς και να εξοικονομήσει το χρόνο μετάβασης προς και από την εργασία του.
Εντούτοις, ενώ πολλά από αυτά τα δεδομένα ισχύουν, τα στοιχεία έπειτα από έναν χρόνο εφαρμογής της τηλεργασίας σε μαζικό επίπεδο, δείχνουν μια διαφορετική εικόνα.
Ενώ φαίνεται ότι τα επίπεδα της παραγωγικότητας με την εξ αποστάσεως εργασία έχουν αυξηθεί, έχει παρατηρηθεί επίσης ότι πολλοί περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να τρώνε πιο ανθυγιεινά, να ασκούνται λιγότερο, να παίρνουν βάρος και κατά συνέπεια να νιώθουν λιγότερη ικανοποίηση και ευεξία“, επισημαίνει ο κ. Τσουγκαράκης.
– Η σημασία των πολυδιάστατων ατομικών ρόλων
Οι παράγοντες που παίζουν ρόλο και επηρεάζουν το πόσο καλά θα προσαρμοστεί ο εργαζόμενος στη νέα αυτή πραγματικότητα είναι πολυδιάστατοι.
Είναι πολύ βασικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι οι συνθήκες ζωής (και κατ’ επέκταση εργασίας) δεν είναι ίδιες για όλους μας.
Ξεκινώντας από μικρά πρακτικά ζητήματα, όπως:
-το κατά πόσο ο καθένας έχει στο σπίτι του κατάλληλο χώρο ώστε να εργαστεί άνετα και απερίσπαστα, και, πηγαίνοντας σε σοβαρότερα και πιο περίπλοκα όπως:
-το αν ζει με ηλικιωμένους συγγενείς ή κυρίως με μικρά παιδιά.
Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι η προσπάθεια για προσαρμογή και για αλλαγή σε ρουτίνες και συνήθειες της καθημερινότητας είναι διαφορετική για τον καθένα.
“Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές δυνατότητες προσαρμοστικότητας, και ενώ κάποιοι τα καταφέρνουν πολύ καλά, κάποιοι άλλοι αναπτύσσουν διαταραχές ύπνου, συγκέντρωσης και εργασιακή εξουθένωση.
Το δυσκολότερο κομμάτι της προσαρμογής στις νέες εργασιακές συνθήκες είναι η διαχείριση και η διατήρηση των διαφόρων ρόλων που έχει ο καθένας μας”, σημειώνει ο κ. Τσουγκαράκης.
Οι ατομικές διαφορές είναι και εδώ πολύ σημαντικές, και φαίνεται ότι η πιο μεγάλη πρόκληση είναι η εύρεση μιας χρυσής τομής μεταξύ του ρόλου του εργαζομένου (συχνά μάλιστα με υψηλή θέση και πολλές ευθύνες) και αυτή του συζύγου, συντρόφου, γονέα κλπ.
Αυτό αποτελούσε πάντοτε μια πρόκληση, ειδικότερα για εργαζόμενους με πολλές ευθύνες και πολλές ώρες εργασίας, αλλά στις σημερινές συνθήκες όπου τα όρια μεταξύ εργασιακού και οικογενειακού βίου είναι εκ των πραγμάτων συγκεχυμένα έχει γίνει ακόμα δυσκολότερο.
Από τη μια μεριά υπάρχει η δυσκολία των εργαζομένων να «κλείσουν τον διακόπτη» και να σταματήσουν να ασχολούνται με τη δουλειά (που επιτείνεται και από τις υπερβολικές απαιτήσεις των επιχειρήσεων που συχνά αντιμετωπίζουν το ευέλικτο ωράριο ως μόνιμο ωράριο εργασίας), και από την άλλη η αναπόφευκτη απασχόληση με άλλα καθήκοντα την ώρα της εργασίας.
Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι:
–η εργασία με μικρά παιδιά στο σπίτι, όπου τα όρια μεταξύ του ρόλου του εργαζόμενου και του γονέα γίνονται ιδιαιτέρως δυσδιάκριτα.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη μεγάλων επιπέδων στρες και απογοήτευσης, καθώς το άτομο μπορεί να αισθάνεται ότι εν τέλει αποτυγχάνει και στους δυο αυτούς ρόλους.
– Διαχείριση άγχους
Υπάρχουν έρευνες που υποδεικνύουν ότι η τηλεργασία σχετίζεται με εμφάνιση άγχους και κοινωνικής απόσυρσης, καθώς οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι πρέπει να εργάζονται συστηματικά περισσότερο.
Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι νιώθουν πια αποκομμένοι από τους συναδέλφους τους γίνεται ένας φαύλος κύκλος.
-Η κοινωνικοποίηση στον χώρο εργασίας,
-η συναδελφικότητα,
-η συνεύρεση , αποτελούσαν πάντοτε μια ασφαλιστική δικλίδα εναντίον όλων αυτών προβλημάτων.
“Οι σχέσεις μεταξύ συναδέλφων λειτουργούσαν πολύ συχνά ως μια βαλβίδα αποσυμπίεσης, των δυσμενών καταστάσεων που προκύπτουν στην εργασία.
Σήμερα αυτές τείνουν να εκλείψουν (τουλάχιστον στη μορφή που τις γνωρίζαμε) και το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με όλη την υπόλοιπη απομόνωση που έχει επιβληθεί από την πανδημία, λειτουργεί επιβαρυντικά για την ψυχική και συναισθηματική υγεία του εργαζομένου”, επισημαίνει ο κ. Τσουγκαράκης.
Καθώς φαίνεται ότι, έχοντας ξεπεράσει τις αρχικές τεχνικές δυσκολίες, όλο και περισσότερες εταιρείες προσανατολίζονται στη διατήρηση της τηλεργασίας για τους υπαλλήλους τους, είναι σημαντικό να υπάρξει πρόνοια για αυτές τις δυσκολίες.
“Πρέπει πρωτίστως να είναι κατανοητό ότι η αλλαγή συνηθειών και συμπεριφορών είναι δύσκολη.
Έτσι εκτός από την ύπαρξη ενός σαφούς πλαισίου που θα καθορίζει τα ωράρια εργασίας, είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να μπορούν να υποστηρίξουν τους εργαζόμενούς τους στην οργάνωση και τον σχεδιασμό των εργασιών και των καθηκόντων τους”, καταλήγει ο κ. Τσουγκαράκης.