Ο ίλιγγος προκύπτει από λανθασμένα μηνύματα που αποστέλλονται μεταξύ των αυτιών, των ματιών, των άκρων και του εγκεφάλου.
Είμαστε εντελώς ακίνητοι, αλλά με κάποιο τρόπο το μυαλό μας καταφέρνει να μας ξεγελάσει και να μας κάνει να αισθανόμαστε ότι περιστρεφόμαστε, ή ότι κινούμαστε πάνω-κάτω, σαν να βρισκόμαστε σε ρόδα του λούνα παρκ.
Αυτά είναι μερικά από τα σημάδια που μαρτυρούν τον ίλιγγο, μια κατάσταση που επηρεάζει έως και το 15-20% του ενήλικου πληθυσμού, σύμφωνα με το Handbook of Clinical Neurology.
Έχει αποδειχτεί ότι το άγχος και ο ίλιγγος είναι άρρηκτα συνδεδεμένα (αν δεν υπάρχει άλλη παθολογική αιτία), οπότε η σωστή διαχείριση του άγχους μπορεί να βοηθήσει.
Τι είναι ο ίλιγγος
Ο ίλιγγος είναι οποιαδήποτε αίσθηση κίνησης ή αποπροσανατολισμού όταν είστε ακίνητοι.
Μπορεί να εκδηλωθεί ως:
-ανισορροπία,
-ζάλη,
-ναυτία,
-αστάθεια,
-ή απλώς ως αίσθηση ότι δεν στεκόμαστε ακριβώς σωστά.
Το αίσθημα του ιλίγγου μπορεί να διαρκέσει από λίγες ώρες έως μερικές ημέρες.
Πώς συμβαίνει όμως;
Ο Mohamed Elrakhawy, M.D., ειδικευόμενος ιατρός στο Τμήμα Ωτορινολαρυγγολογίας-Χειρουργικής Κεφαλής και Αυχένα στο Πανεπιστήμιο του Buffalo, εξηγεί ότι υπάρχουν πέντε όργανα σε κάθε εσωτερικό αυτί που είναι υπεύθυνα για τον καθορισμό του προσανατολισμού του σώματος.
Τρεις ημικυκλικοί σωλήνες, τοποθετημένοι περίπου σε ορθή γωνία μεταξύ τους, είναι γυροσκόπια γεμάτα με υγρό που σηματοδοτούν στον εγκέφαλο τις περιστροφές του κεφαλιού (όπως το νεύμα προς τα πάνω και προς τα κάτω, το κούνημα από πλευρά σε πλευρά και η κλίση προς τα αριστερά και προς τα δεξιά).
Είναι υπεύθυνα για την περιστροφική επιτάχυνση.
Δύο ωτολιθοφόρα όργανα (το ελλειπτικό και το σφαιρικό κυστίδιο) λειτουργούν ως μικρά εκκρεμή που ταλαντεύονται για να υποδεικνύουν τις γραμμικές επιταχύνσεις του κεφαλιού.
Σε μια ζελατινώδη μεμβράνη βρίσκονται μικροί κρύσταλλοι που ονομάζονται ωτοκόνια, οι οποίοι μετατοπίζονται για να προκαλέσουν αισθήσεις γραμμικής επιτάχυνσης, είτε κάθετης είτε οριζόντιας.
Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί μια ποικιλία στρατηγικών για να καθορίσει τον προσανατολισμό του σώματός μας.
Η σχέση μεταξύ άγχους και ιλίγγου
Ο ίλιγγος προκύπτει από λανθασμένα μηνύματα που αποστέλλονται μεταξύ:
-των αυτιών,
-των ματιών,
-των άκρων και,
-του εγκεφάλου – οπότε οποιοσδήποτε παράγοντας του τρόπου ζωής που οδηγεί σε κόπωση ή υπερφόρτωση μπορεί να προκαλέσει ίλιγγο.
Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο:
Το άγχος επηρεάζει τον ίλιγγο όσο και ο ίλιγγος επηρεάζει το άγχος.
Όταν είμαστε στρεσαρισμένοι, η ορμόνη κορτιζόλη αυξάνεται, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει το αιθουσαίο σύστημα, το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει την ισορροπία και μας κάνει να αισθανόμαστε σα να είμαστε σε μια βάρκα ενώ είμαστε στη στεριά.
Μπορεί να φαίνεται ότι η σχέση μεταξύ άγχους και ιλίγγου είναι ξεκάθαρη, αλλά οι ειδικοί εξηγούν γιατί είναι λίγο πιο διαφοροποιημένη από ό,τι πιστεύαμε παλαιότερα.
Η αντίδραση στο στρες είναι πολύπλοκη, δεδομένου ότι περιλαμβάνει διάφορα όργανα και χημικούς μεσολαβητές που εκκρίνονται σε διάφορες χρονικές στιγμές ανάλογα με την τρέχουσα κατάσταση του σώματος.
Κι αυτό φαίνεται από ορισμένες σημαντικές μελέτες που εξέτασαν τη σχέση μεταξύ του αιθουσαίου συστήματος και του στρες, συγκεκριμένα διάφορες ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη:
-Μια μικρή μελέτη με δέκα υγιείς εθελοντές διερεύνησε την αντίδραση στο στρες μετά από αιθουσαία διέγερση και διαπίστωσε ότι τα επίπεδα κορτιζόλης ήταν αυξημένα πάνω από τα επίπεδα ηρεμίας κατά τη διάρκεια της προσομοίωσης.
– Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Vestibular Research διαπίστωσε ότι υπήρχαν αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης σε ζαλισμένους ασθενείς με διαγνωσμένη αιτία ιλίγγου, σε σύγκριση με εκείνους με ιδιοπαθή ζάλη.
– Μια μελέτη που ανέλυσε τα επίπεδα κορτιζόλης σε ασθενείς με τη νόσο του Ménière (η οποία περιλαμβάνει κυμαινόμενη απώλεια ακοής, εμβοές και κρίσεις ιλίγγου), διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με τη νόσο είχαν πολύ υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα –αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτό ήταν αποτέλεσμα της χρόνιας νόσου στην απόκριση στο στρες και όχι της ίδιας της αιτίας.
Έτσι, είναι δύσκολο να κάνουμε μια οριστική δήλωση σχετικά με την κορτιζόλη και το αιθουσαίο σύστημα, εκτός από το να υποθέσουμε ότι σχετίζονται, ενώ απαιτούνται μελλοντικές μελέτες για να δείξουμε μια ακριβή σύνδεση.
Πώς να αποτρέψουμε τον ίλιγγο που προκαλείται από το άγχος
Η διαχείριση του άγχους δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς όλοι έχουμε ένα βασικό επίπεδο καθημερινού άγχους που προσπαθούμε να περιορίσουμε.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα πρακτικά μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν.
1. Υιοθετούμε γενικές πρακτικές που υποστηρίζουν την υγεία
Τα μέτρα που μπορείτε να λάβετε περιλαμβάνουν την υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή, τον επαρκή ύπνο τη νύχτα και τη φροντίδα για άσκηση και συμμετοχή σε σωματική δραστηριότητα. Το να έχετε ένα καλό υποστηρικό δίκτυο στο οποίο μπορείτε να βασιστείτε βοηθά στην αντιμετώπιση οξέων και χρόνιων στρεσογόνων παραγόντων. Η θεραπεία και η διαχείριση του άγχους, της κατάθλιψης και των διαταραχών πανικού είναι επίσης σημαντική.
2. Προσπάθεια ελαχιστοποίησης των ερεθισμάτων άγχους
Συνίσταται να αναζητούμε τρόπους για να ελαχιστοποιήσουμε τους παράγοντες που προκαλούν το στρες.
Για παράδειγμα, ίσως μπορέσετε να ρυθμίσετε τις συνήθειες του ύπνου σας, να κάνετε εκείνη τη δύσκολη συζήτηση με τον σύντροφο ή το αφεντικό σας ή να ελέγξετε εκείνες τις υποχρεώσεις που καθυστερούν εδώ και καιρό από τη λίστα με τις δουλειές σας.
3. Θεραπευτικές τεχνικές
Υπάρχουν τεχνικές που απαιτούν να μετακινήσουμε το κεφάλι μας σε διαφορετικές θέσεις για να ευθυγραμμίσουμε εκ νέου τους αισθητήρες του εσωτερικού αυτιού.
Επιπλέον, προσπαθούμε να αποφύγουμε την παρατεταμένη κλίση του κεφαλιού, όπως όταν μιλάμε στο τηλέφωνο, ή τις γρήγορες εναλλασσόμενες κινήσεις του κεφαλιού (συμπεριλαμβανομένης της οδήγησης).
Τι κάνουμε κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ιλίγγου
Η κατάσταση μπορεί να είναι αρκετά τρομακτική, ειδικά αν είναι η πρώτη φορά που τη βιώνουμε.
Πώς να χειριστούμε μια κρίση ιλίγγου:
– Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να καθίσετε αμέσως σε μια καρέκλα ή σε ένα κρεβάτι, ώστε να είστε ασφαλείς από πτώση.
-Το να βρίσκεστε σε ένα ήσυχο, σκοτεινό δωμάτιο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του αισθήματος της περιστροφής.
– Κινηθείτε προσεκτικά και αργά, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να δίνετε προσοχή στις αργές κινήσεις του κεφαλιού.
Από εκεί και πέρα, η παρακολούθηση από γιατρό για την αξιολόγηση της αιτίας της κρίσης είναι κρίσιμη, ώστε να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε ένα παρόμοιο συμβάν στο μέλλον ή να το μετριάσουμε, καθώς μπορεί να υπάρχουν παθολογικές αιτίες πίσω από το σύμπτωμα αυτό.