Το άγχος είναι ένα διάχυτο και δυσάρεστο συναίσθημα, συγγενές με τον φόβο.
Ο φόβος, θεωρείται πρωτογενές συναίσθημα που κινητοποιείται από μια πραγματική απειλή, ενώ το άγχος αποτελεί την τελική συνισταμένη πολλών παραγόντων σύνθετης φύσης και εκδηλώνεται ως αντίδραση σε μια απειλή άγνωστη, ασαφή και αναλόγως της έντασης, της διάρκειας και δυσλειτουργίας που προκαλεί, συνιστά ψυχική διαταραχή.
Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν μια ομάδα διαταραχών που επηρεάζουν την γενικότερη συμπεριφορά, το συναίσθημα, τη σκέψη, και γενικά την ψυχική και σωματική υγεία του ατόμου.
Τα συμπτώματα του άγχους περιγράφονται από τον ασθενή ως:
-αίσθημα φόβου,
-δυσκολία συγκέντρωσης,
-ευερεθιστότητα,
-νευρικότητα,
-διαταραχές ύπνου,
και σωματικά ενοχλήματα όπως:
-αίσθημα παλμών,
-τρόμος,
-ζάλη,
-δύσπνοια,
-εφίδρωση,
-κόπωση.
Οι ασθενείς που πάσχουν από άγχος υπόκεινται σε έντονα και παρατεταμένα συναισθήματα φόβου και αγωνίας.
Συνέπεια των ανωτέρω είναι η ψυχική αδυναμία που αποθαρρύνει τα άτομα να αναζητήσουν βοήθεια.
H συνειδητοποίηση ότι πρόκειται για ιατρική πάθηση που μπορεί να αντιμετωπισθεί συμβάλει στην άρση τα φοβίας και ενθαρρύνει τους πάσχοντες να αναζητήσουν βοήθεια.
Ειδικές μορφές αγχωδών διαταραχών
-Φοβίες – απλή φοβία : Το άτομο φοβάται κάποια εξωτερικά ερεθίσματα ἠ συνθήκες που δεν είναι αντικειμενικά επικίνδυνες (ανελκυστήρες, ύψη, έντομα, αίμα).
Ο πάσχων αναγνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός και αδικαιολόγητος, και όταν απομακρυνθεί από την κατάσταση νιώθει ντροπιασμένος και οργισμένος με τον εαυτό του.
Η έναρξη της φοβίας σχετίζεται με κάποιο τραυματικό γεγονός, που υπέστη στο παρελθόν.
-Κοινωνική φοβία: Η διαταραχή σχετίζεται με την αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων, όπου το άτομο ενδέχεται να γίνει αντικείμενο σχολαστικής παρατήρησης από άλλους.
Εκδηλώνεται:
-ως δυσκολία του πάσχοντος να μιλήσει σε ακροατήριο, ή βρίσκεται σε πλήρη ακινητοποίηση, κάνοντας τον να νιώθει αμήχανος.
Η έναρξη της συνδέεται με αγχώδεις καταστάσεις στην παιδική ηλικία.
–Αγοραφοβία: Είναι ο φόβος να βρεθεί κανείς μόνος σε μέρη ή καταστάσεις απ’ όπου η έξοδος θα ήταν δύσκολη ή η βοήθεια δεν θα ήταν διαθέσιμη αν πάθαινε κρίση πανικού.
Περιλαμβάνει πολλαπλά φοβικά συμπτώματα και έντονο άγχος σε:
-ανοιχτούς χώρους,
-πλήθη,
-μέσα μαζικής μεταφοράς κ. α.
Αγοραφοβικά συμπτώματα μπορεί να πυροδοτηθούν ή να ενταθούν, από στρεσσογόνα γεγονότα ζωής.
-Διαταραχή πανικού: Χαρακτηρίζονται από επεισόδια έντονου άγχους και αυτονομικών εκδηλώσεων τα οποία εκλύονται αυθόρμητα και αιφνίδια.
Αυτά συνοδεύονται από:
-Πόνο στο στήθος, αίσθημα πνιγμού, αίσθημα έλλειψης αέρα.
-Ζάλη, αίσθημα παλμών, ναυτία.
-Αίσθημα απώλειας ελέγχου, φόβος.
Οι ασθενείς με διαταραχή πανικού κάνουν σημαντικά αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας και είναι η αγχώδης διαταραχή που συναντάται συχνότερα στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.
Η έναρξή της τοποθετείται μεταξύ του τέλους της εφηβικής ηλικίας μέχρι και το μέσο της τρίτης δεκαετίας ζωής.
-Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: Είναι μία χρόνια αγχώδης κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συχνές και επίμονες ανησυχίες για πολλαπλά θέματα ζωής-σχολική/φοιτητική επίδοση, οικογενειακή ζωή- δυσανάλογες με τις πραγματικές διαστάσεις αυτών των θεμάτων,
Η διαταραχή συνοδεύεται από:
-μείωση της συγκέντρωσης,
-ανησυχία,
-αυπνία,
-εύκολη κόπωση
Μέση ηλικία έναρξης τοποθετείται στο τέλος της εφηβείας, ή στην αρχή της ενήλικης ζωής
-Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: Χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες:
-επίμονες ιδέες,
-σκέψεις,
-εικόνες που βιώνονται από τον ασθενή ως ανεπιθύμητες,
-παράλογες και βασανιστικές που οδηγούν σε ψυχαναγκασμούς:
-επαναλαμβανόμενες σκόπιμες συμπεριφορές τελετουργικού χαρακτήρα.
Η εμφάνιση της διαταραχής παρατηρείται στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή και συνδέεται με:
-την κληρονομικότητα,
-προσωπικότητα, καθώς και,
-ψυχολογικούς και βιολογικούς παράγοντες
Η πορεία της νόσου είναι χρόνια, με εξάρσεις και υφέσεις και συνδέεται με ψυχιατρικές ή οργανικές διαταραχές.
Θεραπεία
Η θεραπεία των αγχωδών διαταραχών είναι δυο ειδών:
–Η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική θεραπεία, που συχνά συνδυάζονται.
Στη φαρμακευτική θεραπεία συνήθως χρησιμοποιούνται τα αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Γενικά η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να ποικίλλει σε διάρκεια ανάλογα με την βαρύτητα και την χρονιότητα των συμπτωμάτων.
Οι ψυχοθεραπείες που είναι βραχύτερες θεραπείες περιλαμβάνουν τις γνωσιακές – συμπεριφορικές εστιασμένες στη συμπτωματική ανακούφιση του άγχους εκ μέρους του πάσχοντος, και τις ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες που στοχεύουν στην προσέγγιση του άγχους ως εκδήλωση βαθύτερων ζητημάτων προσωπικότητας.
Η συστηματική προσέγγιση των αγχωδών διαταραχών βοηθά στην αποτελεσματικότερη διάγνωση και αντιμετώπισή του.
Η αναγνώριση των συμπτωμάτων από τον ασθενή καθώς και η έγκαιρη έναρξη παρακολούθησης συνιστούν καλύτερη πρόγνωση για την πορεία της νόσου.