Το σώμα μας έχει την εξαιρετική ικανότητα να μας στέλνει πολύτιμες πληροφορίες για το που βρισκόμαστε κάθε φορά μέσα στο σύμπαν των σχέσεων μας, όπως και για το είδος των σχέσεων που δημιουργούμε με τους άλλους και με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Το σώμα μας είναι ο πιο πιστός «αγγελιοφόρος» των μηνυμάτων που σχετίζονται με την βιωμένη εμπειρία της ζωής μας.
Ο Jorge Bucay για τη σχέση
Οι σχέσεις παρομοιάζονται συχνά με έναν χορό, μιλάμε για τα βήματα μπρος και πίσω σε μια σχέση ή για τον ρυθμό της σχέσης μας.
Ο Jorge Bucay στο κείμενο του «Σχέση: ένας χορός για 2», αναφέρεται στον χορό του ζευγαριού με τον εξής τρόπο:
“Έτσι ενωμένοι οι δυο σύντροφοι μετακινούνται στο χώρο, αλλά όχι έναν οποιοδήποτε χώρο. Το αντίθετο μάλιστα, ένα χώρο που δημιούργησαν οι δυο τους. Τα σώματα δημιουργούν ένα κύκλωμα εντάσεων. (….)
Και καθώς χορεύουν συνειδητοποιούν ότι η ισορροπία δεν βρίσκεται μέσα στο σώμα του καθενός αλλά στο κέντρο, στο χώρο ανάμεσα τους”.
Οι 3 θεμελιώδεις σχέσεις του σώματος μας
Πηγαίνοντας πέρα από τις σχέσεις του ζευγαριού, το σώμα μας εκφράζει πολλαπλούς χορούς σχέσεων.
Ο Γερμανός ψυχοθεραπευτής και δάσκαλος του ζεν Karlfried Graf Durkheim, αναφέρεται σε τρεις θεμελιώδεις σχέσεις που εκφράζει το σώμα μας, οι οποίες περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω.
Η σχέση μας με την γη και τον ουρανό
Κινούμαστε στην γη κατά μήκους του κάθετου άξονα μας, που μας ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα είδη.
Το πάτημα μας, το περπάτημα μας, η κάθε μας κίνηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την δύναμη της βαρύτητας και τον χώρο που μας περιβάλλει, έχει δηλαδή μια άμεση σχέση με την γη και τον ουρανό, που θεωρούνται τα πιο δυνατά συμπληρωματικά της φύσης μας.
Μπορούμε να φανταστούμε έναν άνθρωπο να χορεύει περισσότερο με τον ουρανό, με τα πόδια του μετά βίας να πατούν στη γη, σαν να ίπταται!
Στον αντίποδα, μπορούμε να φανταστούμε πόδια που δεν αποχωρίζονται εύκολα τη γη, πόδια κολλημένα στο έδαφος, βυθισμένα και στατικά.
Χορός με την γη και μόνο!
Αν και αναφερόμαστε σε δύο ακραίες θέσεις, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο τρόπος που στεκόμαστε, κινούμαστε και χορεύουμε είναι δηλωτικός του τρόπου με τον οποίο τοποθετούμαστε, σωματικά και ψυχικά, στον χορό και τον χώρο της ζωής μας.
Η σχέση με τον κόσμο που μας περιβάλει
“Στον οριζόντιο άξονα μας, οριοθετούμε την επαφή με τον κόσμο μέσα από μια ανοικτή ή μια κλειστή θέση, που είτε μας ενώνει είτε μας χωρίζει από αυτόν.
Μπορούμε και εδώ να φανταστούμε τις διάφορες σχέσεις που προκύπτουν όταν κινούμαστε ανάμεσα στο δίπολο «ανοικτός- κλειστός», στον ένα πόλο τόσο ανοικτοί, ώστε τα όρια ανάμεσα σε εμάς και τον κόσμο να καταλύονται και να νιώθουμε τον κόσμο να μας κατακλύζει, στον άλλο πόλο τόσο κλειστοί, ώστε τα υπερβολικά άκαμπτα όρια που χτίζουμε γύρω μας, να καθιστούν αδύνατη την όποια επαφή.
Σημαντική σε αυτήν την σχέση είναι η αναπνοή μας“, αναφέρει η Ειρήνη Μπατάκη -Εκπαιδευτικός (ΜΑ), Ψυχοσωματική σύμβουλος, χορεύτρια και πιστοποιημένη δασκάλα εκφραστικής κίνησης – μέθοδος Rio Abierto.
Ο τρόπος που αναπνέουμε δηλώνει το κατά πόσο αφήνουμε τον κόσμο να μας αγγίξει, ή αντίθετα το κατά πόσο αφήνουμε αυτό που υπάρχει μέσα μας να βγει προς τον κόσμο.
Ο τρόπος που αναπνέουμε παραπέμπει δηλαδή στον βαθμό έκφρασης των συναισθημάτων, των σκέψεων και των παρορμήσεων μας και στον βαθμό της ευαισθησίας μας στα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα της ζωής μας.
Η σχέση με τον ίδιο τον εαυτό μας
Η σχέση αυτή, κατά τον Durkheim, εκφράζεται μέσα από τον μυϊκό μας τόνο, ο οποίος αντικατοπτρίζει τον τρόπο που «φέρουμε» τον εαυτό μας και φερόμαστε σε αυτόν.
Και σε αυτή την σχέση συναντάμε τους ακόλουθους πόλους:
Της υποτονικότητας: όπου έχουμε δυσκολίες να στηρίξουμε τον εαυτό μας και τείνουμε να τον εγκαταλείπουμε, και εκείνον,
–της υπερ-τονικότητας: όπου πιεζόμαστε και καταναλώνουμε περισσότερη προσπάθεια από εκείνη που στην πραγματικότητα απαιτείται για μια δράση.
Αποτύπωση των συναισθηματικών συγκρούσεων στο σώμα
«Δεν υπάρχει εσωτερική ένταση που να μην καθρεπτίζεται εξωτερικά στην μορφή και τον τρόπο που οργανώνεται το σώμα μας», μας θυμίζει ο Durkheim, ενώ ο γιατρός και ψυχοθεραπευτής Αlexander Lowen, επισημαίνει ότι” οι μυϊκές εντάσεις κρύβουν μια χρόνια συναισθηματική σύγκρουση και έχουν πάντα μια ποιοτική και ποσοτική συνιστώσα“.
Ποιοτικά καθορίζουν με ποια συναισθήματα θα ανταποκριθούμε σε μια δεδομένη κατάσταση και ποσοτικά το πόσο συναισθηματικό φορτίο μπορούμε να αντέξουμε σε αυτήν την κατάσταση.
Θεραπευτική ενσυνείδητη κίνηση
Η δυναμική των σχέσεων του σώματος μας, έχει πλήθος πρακτικών εφαρμογών σε κάθε σωματική δουλειά που χρησιμοποιεί την κίνηση, τον χορό και την επαφή για την θεραπεία μας, την ψυχική μας ολοκλήρωση και την προσωπική μας ανάπτυξη.
“Στην θεραπευτική της διάσταση, η δουλειά με την ενσυνείδητη κίνηση ανανεώνει το κύκλωμα των σχέσεων που συνδέει τις αισθήσεις μας, την εσωτερική μας εμπειρία, τα κανάλια επαφής μας με τους άλλους, το πώς αγγίζουμε και αγγιζόμαστε από την γη και τον χώρο που μας περιβάλλει“, αναφέρει η κ. Μπατάκη, προσθέτοντας:.
“Επίσης, δουλεύει εστιασμένα με τις πολικότητες που αναφέρονται πιο πάνω, προκειμένου να αποκαταστήσει την ροή ανάμεσα τους”.
Ο χορός, από την φύση του διαπραγματευόταν ανέκαθεν τις σχέσεις αυτές, οι χορευτές τις εμπερικλείουν στον πυρήνα του κάθε χορού τους και τις επαναπροσδιορίζουν μέσα από την τέχνη τους.
Η σχέση ανάμεσα στις πολικότητες δημιουργεί τη ζωή
Η ίδια η αναπνοή μας διδάσκει ότι η ισορροπία έρχεται όταν υπάρχει φυσική και διαρκής ροή ανάμεσα σε δύο πόλους.
Πράγματι, είτε πρόκειται για την πολικότητα εισπνοής και εκπνοής, είτε για τη διαστολή και συστολή του σώματος μας, η έλξη των δύο είναι αυτή που δημιουργεί το ρεύμα της ζωτικής μας ενέργειας.
Το χαρακτηριστικό αυτό αφορά σε κάθε οργανική μας λειτουργία και είναι κάτι που το σώμα μας γνωρίζει πολύ καλά!
Η απρόσκοπτη κίνηση ανάμεσα τους δημιουργεί την ένωση.
“Για τον λόγο αυτό η οποιαδήποτε προσκόλληση μας σε μια σωματική και ψυχική στάση μας οδηγεί στην ακαμψία, καθώς αντίκειται στην φυσική μας τάση για κίνηση ανάμεσα στα δύο αντίθετα“, σημειώνει η κ. Μπατάκη..
Αυτή θα μπορούσαμε κλείνοντας να πούμε ότι είναι η βασική αρχή του δρόμου της Κίνησης:
η αποκατάσταση της ροϊκότητας σε όλες τις σχέσεις που καθρεπτίζει το σώμα μας, ώστε αυτό, ελεύθερο πια, να επανακτήσει τον ρόλο του ως πρωταρχικό εκφραστικό εργαλείο της Ζωής μας!