Η διακοπή του καπνίσματος είναι μία δύσκολη διαδικασία, όχι όμως αδύνατη. Όλοι μπορούν να τα καταφέρουν, αρκεί να το κάνουν την κατάλληλη γι αυτούς χρονική στιγμή. Οι περισσότεροι καπνιστές δηλώνουν ότι θα ήθελαν να κόψουν το κάπνισμα (62%), μόνο ένα μικρό ποσοστό όμως αποφασίζει να κάνει μια απόπειρα κάθε χρόνο (29%).
Ο βασικός λόγος για την ύπαρξη δυσκολιών στην απόφαση διακοπής είναι ότι οι καπνιστές είναι εθισμένοι στη νικοτίνη. Τον εθισμό αυτό ενισχύουν και άλλοι παράγοντες, όπως η ψυχική υγεία του ατόμου, ο τρόπος που διαχειρίζεται και επιλύει τα διάφορα προβλήματα, η εκμάθηση και αυτοματοποίηση της καπνιστικής συμπεριφοράς καθώς και οι προσωπικές καταστάσεις που βιώνει ο καπνιστής.
Ας αρχίσουμε από την βιολογική εξάρτηση. Η νικοτίνη δρα άμεσα στον εγκέφαλο μέσα σε μόλις 7 δευτερόλεπτα (‘nicotine hit’) και απελευθερώνει μία ουσία τη ντοπαμίνη, που δημιουργεί ένα αίσθημα ευεξίας. Ο καπνιστής λογικό είναι να θέλει να διατηρήσει αυτό το αίσθημα και ως αποτέλεσμα επαναλαμβάνει την καπνιστική του συμπεριφορά. Οι θετικές συνέπειες είναι εκείνες που συντελούν στην εκμάθηση και συνέχιση της καπνιστικής συνήθειας.
Με το πέρασμα του χρόνου ο οργανισμός αρχίζει να συνηθίζει (αποκτά αντοχή) σε συγκεκριμένα επίπεδα της ουσίας, γεγονός που οδηγεί στην ανάγκη για χρήση μεγαλύτερης ποσότητας νικοτίνης για την επίτευξη του ίδιου αισθήματος ευεξίας.
Η έλλειψη νικοτίνης μάλιστα οδηγεί τον καπνιστή σε δυσάρεστα αισθήματα στέρησης, που αμβλύνονται μόλις καπνίσει. Ο καπνιστής που δε θέλει να βιώσει στέρηση και τις αρνητικές συνέπειες της αποχής αποφασίζει να καπνίσει για να μειώσει το συναίσθημα της δυσφορίας. Ταυτόχρονα ο καπνιστής αρχίζει να συνδυάζει το κάπνισμα με διάφορες στιγμές της καθημερινότητάς του (π.χ. πρωινός καφές, ποτό, διάβασμα κλπ) και η κίνηση για τσιγάρο γίνεται πολλές φορές τόσο αυτοματοποιημένη, που μοιάζει με την κίνηση, που κάνει ο έμπειρος οδηγός για να αλλάξει τις ταχύτητες του αυτοκινήτου του.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ο καπνιστής;
Το «κλειδί» σε μία επιτυχημένη προσπάθεια είναι η ύπαρξη κινήτρου στον καπνιστή να κόψει το τσιγάρο και να ξεκινήσει το ταξίδι της διακοπής τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ένα 5% καταφέρνει να κόψει το τσιγάρο χωρίς ιδιαίτερη βοήθεια. Βοηθητικό για υπόλοιπο 95% των καπνιστών είναι να ψάξει να βρει ένα οργανωμένο πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος. Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής διπλασιάζει τις πιθανότητες διακοπής. Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής μαζί με ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να τριπλασιάσει την επιτυχία διακοπής.
Ο ψυχολόγος είναι αυτός που αναλαμβάνει το κομμάτι της δημιουργίας μίας νέας συνήθειας, συνεργάζεται με τον καπνιστή για να δημιουργήσει μία σειρά από επιτεύξιμους στόχους και εκπαιδεύει το άτομο στην καλύτερη διαχείριση των πιο δύσκολων καπνιστικών επιθυμιών. Η παρουσία δυσκολιών και υποτροπών, όσο κάποιος βρίσκεται υπό την επίβλεψη ενός οργανωμένου προγράμματος, δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον για τη συζήτηση και επίλυση αυτών των καταστάσεων. Επωφεληθείτε από τη βοήθεια των εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας σε μία επόμενη διακοπή της καπνιστικής σας συνήθειας. Ψάξτε για ένα πρόγραμμα που συνδυάζει φαρμακευτική και ψυχολογική υποστήριξη και βάλτε τα θεμέλια για μία επιτυχημένη διακοπή.
Της Νατάσας Σουρέτη Ψυχολόγου
Ομάδα Προγράμματος: «Ζω χωρίς να καπνίζω»
www.quit-smoking.gr