Μετφορμίνη: Ένα “Θαυματουργό” Φάρμακο;

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί ορισμένα φάρμακα θεωρούνται «θαυματουργά»;

Σε ορισμένες περιπτώσεις ο χαρακτηρισμός αυτός βασίζεται στα σημαντικά οφέλη που προσφέρει ένα φάρμακο στην αντιμετώπιση μίας συγκεκριμένης νόσου, όπως για παράδειγμα η ινσουλίνη στο διαβήτη τύπου 1 ή τα αντιβιοτικά στην πνευμονία.

Εναλλακτικά, ο χαρακτηρισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για φάρμακα που έχουν χρησιμότητα στη θεραπεία ή πρόληψη αρκετών διαφορετικών παθήσεων.

Η ασπιρίνη, για παράδειγμα, εκτός από τη γνωστή αναλγητική της δράση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή θεραπεία της καρδιαγγειακής νόσου, ή ακόμα και την πρόληψη του καρκίνου.

Θα μπορούσε, όμως, και η μετφορμίνη να μπει στη λίστα των θαυματουργών φαρμάκων;

Η μετφορμίνη έχει εγκριθεί σήμερα και χορηγείται στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο ζωής για ασθενείς ηλικίας άνω των 10 ετών.

Ωστόσο, προσφάτως, έχει διαπιστωθεί ότι το φάρμακο μπορεί να προσφέρει οφέλη στην πρόληψη ή θεραπεία αρκετών άλλων παθήσεων και καταστάσεων μεταξύ των οποίων και η γήρανση.

Τι είναι η Μετφορμίνη;

Η μετφρομίνη χρησιμοποιείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια από τον άνθρωπο.

Στην Ευρώπη, το βότανο Galega officinalis ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές για τα οφέλη που προσέφερε στο γαστρεντερικό σύστημα, ενώ είχε χρησιμότητα και στην αντιμετώπιση παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος.

Το 1918, ένας επιστήμονας ανακάλυψε ότι ένα από τα συστατικά του παραπάνω φυτού, η γουανιδίνη, μπορεί να περιορίσει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Λίγο αργότερα, αναπτύχθηκαν διάφορα φάρμακα με κύρια δραστική ουσία τη γουανιδίνη, όπως η μετφορμίνη και η φενφορμίνη, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στην αντιμετώπιση του διαβήτη.

Ωστόσο, σταδιακά τα φάρμακα αυτά εγκαταλείφθηκαν, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη της ινσουλίνης.

Ιδιαίτερα η φενφορμίνη προκαλούσε συχνά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες με αποτέλεσμα να αποφεύγεται από τους ασθενείς.

Η μετφορμίνη δοκιμάστηκε και πάλι και τελικά εγκρίθηκε για τη θεραπεία του διαβήτη στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1950.

Η έγκρισή της σε άλλες ηπείρους, ωστόσο, καθυστέρησε αρκετά.

Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ εγκρίθηκε για πρώτη φορά από το FDA το 1995.

Έκτοτε έχει εξελιχθεί στο πλέον συνταγογραφούμενο φάρμακο για διαβητικούς ασθενείς που δεν μπορούν να περιορίσουν τα επίπεδα της γλυκόζης αίματος αποκλειστικά μέσω της άσκησης και της διατροφής.

Η χρησιμότητα της μετφορμίνης δεν περιορίζεται στο διαβήτη

Εδώ και δεκαετίες είναι γνωστό ότι τα οφέλη της μετφορμίνης δεν περιορίζονται στη ρύθμιση της γλυκόζης αίματος στους διαβητικούς.

Το φάρμακο προσφέρει επίσης μία σειρά οφέλη για το καρδιαγγειακό.

Για παράδειγμα, γνωρίζουμε σήμερα ότι η μετφορμίνη μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 στην απώλεια βάρους.

Η μετφορμίνη έχει χρησιμότητα και για ασθενείς που δεν πάσχουν από διαβήτη.

Οι γιατροί χορηγούν εδώ και αρκετά χρόνια το φάρμακο αυτό και για άλλες ενδείξεις.

Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• Προδιαβήτης. Οι ασθενείς με προδιαβήτη έχουν αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος, όχι όμως αρκετά υψηλά για να τεθεί η διάγνωση του διαβήτη τύπου 2. Στους ασθενείς αυτούς η μετφορμίνη μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση του διαβήτη ή ακόμα και να αποτρέψει εντελώς την εμφάνισή του.
• Διαβήτης της κύησης. Αρκετές γυναίκες παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος κατά τη διάρκεια της κύησης, τα οποία ωστόσο επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα μετά τον τοκετό. Η μετφορμίνη μπορεί να περιορίσει τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε αυτές της γυναίκες.
• Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συχνά σε νεαρές γυναίκες και χαρακτηρίζεται από την παρουσία κύστεων στις ωοθήκες. Αρκετές γυναίκες που πάσχουν από το παραπάνω σύνδρομο παρουσιάζουν επίσης διαταραχές της εμμήνου ρύσεως και υπογονιμότητα. Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι η μετφρομίνη μπορεί να βοηθήσει τόσο στη ρύθμιση της εμμήνου ρύσεως, όσο και στα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.
• Αύξηση του Σωματικού Βάρους από Αντιψυχωσικά Φάρμακα. Τα αντιψυχωσικά είναι ισχυρά φάρμακα που χορηγούνται για ψυχιατρικές νόσους όπως η σχιζοφρένεια. Μία κοινή ανεπιθύμητη ενέργεια των παραπάνω φαρμάκων είναι η αύξηση του σωματικού βάρους. Η μετφορμίνη έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να περιορίσει την παραπάνω ανεπιθύμητη ενέργεια.

Σήμερα, η χρησιμότητα της μετφορμίνης εξετάζεται και σε άλλες παθήσεις, όπως για παράδειγμα:

• Μειωμένος Κίνδυνος Καρκίνου στους Διαβητικούς. Η μετφορμίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτου.
• Μειωμένος Κίνδυνος Άνοιας και Εγκεφαλικού Επεισοδίου. Ορισμένες έρευνες έχουν διαπιστώσει χαμηλότερο ρυθμό έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών και μειωμένα ποσοστά άνοιας, καθώς και μειωμένα ποσοστά εγκεφαλικού επεισοδίου στους διαβητικούς ασθενείς που παίρνουν μετφορμίνη συγκριτικά με αυτούς που δεν παίρνουν το παραπάνω φάρμακο.
• Επιβράδυνση της Γήρανσης, Πρόληψη των Παθήσεων που Σχετίζονται με την Ηλικία και Αύξηση του Μέσου Όρου Ζωής. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η μετφορμίνη μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία της γήρανσης και να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής, βελτιώνοντας την απόκριση του οργανισμού στην ινσουλίνη, καθώς και την αγγειακή υγεία. Το φάρμακο έχει επίσης μία σειρά ανιοξειδωτικές δράσεις.

Καθώς στη συντριπτική πλειοψηφία των ερευνών για τη μετφορμίνη συμμετέχουν επί το πλείστον ασθενείς με διαβήτη ή προδιαβήτη, προς το παρόν είναι άγνωστο αν οι παραπάνω θετικές επιδράσεις περιορίζονται στους ασθενείς με τα παραπάνω νοσήματα ή αν αφορούν και ασθενείς από το γενικό πληθυσμό.

Ανεπιθύμητες ενέργειες της μετφορμίνης

Το προφίλ ασφάλειας της μετφρομίνης είναι πολύ καλό.

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου είναι συνήθως ήπιες και περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Κοιλιακό άλγος
• Διάρροια

Πολύ σπάνια μπορεί να εμφανιστούν και σοβαρότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως για παράδειγμα “η γαλακτική οξέωση”, η οποία χαρακτηρίζεται από συσσώρευση γαλακτικού οξέος στην κυκλοφορία του αίματος.

Ο κίνδυνος της παραπάνω επιπλοκής είναι αυξημένος στους ασθενείς με νεφρική νόσο, επομένως σε αυτούς συνήθως αποφεύγεται η μετφορμίνη.

Επίλογος

Η μετφρομίνη αποτελεί μία θεραπεία πρώτης γραμμής για το διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με τις παρούσας οδηγίες.

Είναι σχετικά φτηνή και οι ανεπιθύμητες ενέργειές της είναι πολύ περιορισμένες.

Αν πάσχετε από διαβήτη και πρέπει να πάρετε μετφρομίνη για να ρυθμίσετε τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι το φάρμακο προσφέρει αρκετά άλλα οφέλη.

Για τους μη διαβητικούς τα οφέλη αυτά δεν έχουν επιβεβαιωθεί ακόμα, ωστόσο πιθανώς το φάρμακο μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία της γήρανσης και να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής.

Αν και τα πρώτα δεδομένα ερευνών είναι πολύ θετικά, χρειαζόμαστε περισσότερες έρευνες προκειμένου να μπορούμε να συστήσουμε το φάρμακο για τους μη διαβητικούς.

Ωστόσο, για τους επιστήμονες που ψάχνουν νέες χρήσεις για παλιά φάρμακα, η μετφρομίνη είναι σίγουρα ένα φάρμακο που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center