Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι μιά από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου παγκοσμίως και, σύμφωνα με τον οργανισμό World Cancer Research Fund, άρρηκτα συνδεδεμένος με τη διατροφή. Η κατανάλωση φυτικών ινών δρα προστατευτικά, στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν το θρεπτικό συστατικό (φυτικές ίνες) ή τα τρόφιμα που φυσικά το περιέχουν ευθύνονται για την προστατευτική αυτή δράση.
Η μελέτη NIHAARP Diet and Health Study είναι μια προοπτική μελέτη, δεδομένα της οποίας είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να αξιολογήσουν την επίδραση των φυτικών ινών στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.
Τα πρώτα αποτελέσματα δημισιεύτηκαν το 2007 και αφορούσαν 5ετή παρακολούθηση των εθελοντών – χρονικό διάστημα που θεωρείται μικρό σε μεγάλες μελέτες παρακολούθησης. Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατανάλωση φυτικών ινών από σιτηρά και ολικής άλεσης σιτηρά μείωσαν τον κίνδυνο, ιδιαίτερα του καρκίνου του ορθού.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Οι ερευνητές θέλησαν να επαναξιολογήσουν την υπόθεση ότι οι φυτικές ίνες προστατεύουν έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου με περισσότερα δεδομένα από την προοπτική αυτή μελέτη, όπου πλέον υπάρχει follow up των εθελοντών για τουλάχιστον 15 έτη.
Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από περίπου 479.000 εθελοντές στην έναρξη της μελέτης (1995), για τους 445.000 εκ των οποίων υπήρξε follow up. Συνολικά 10.200 άτομα είχαν διάγνωση καρκίνου του παχέος εντέρου από την έναρξη της μελέτης.
Η αξιολόγηση της πρόσληψης φυτικών ινών έγινε μέσω ενός ερωτηματολογίου συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων που συμπλήρωναν οι ίδιοι οι εθελοντές.
Η αξιοπιστία του ερωτηματολογίου ήταν υψηλή, αφού σε ένα μέρος εθελοντών συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου με ανακλήσεις 24ώρου και βρέθηκε σύγκλιση 66-72% στο ποσό κατανάλωσης φυτικών ινών. Η πρόσληψη διαλυτών και αδιάλυτων φυτικών ινών υπολογίστηκε από ειδικές βάσεις δεδομένων τροφίμων.
Ένας αριθμός συγχυτικών παραγόντων χρησιμοποιήθηκε στις αναλύσεις, όπως η ηλικία, το φύλο, ο Δείκτης Μάζας Σώματος, η κατανάλωση αλκοόλ, η κατάσταση υγείας, η πρώτου βαθμού συγγένεια με άτομο με καρκίνο παχέος εντέρου, η εθνικότητα, η δραστηριότητα, το κάπνισμα, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος, η πρόσληψη ασβεστίου και φυλλικού οξέος, η συνολική ενέργεια και η θεραπεία με ορμόνες μετά την εμμηνόπαυση στις γυναίκες.
Η πρωταρχική ανάλυση αφορούσε τη πρόσληψη φυτικών ινών και προϊόντων ολικής άλεσης με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Δευτερεύουσες αναλύσεις αφορούσαν το διαχωρισμό φυτικών ινών ανά πηγή (σιτηρά, όσπρια, φρούτα και λαχανικά) και τύπο (διαλυτές, αδιάλυτες). Οι εθελοντές χωρίστηκαν σε πεμπτημόρια ανάλογα με την πρόσληψη συνολικών φυτικών ινών.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Η διάμεση πρόσληψη φυτικών ινών κυμαινόταν απο 6,4 έως 15,9 γραμμάρια ανά 1000 θερμίδες ανά ημέρα, ενώ η διάμεση κατανάλωση ολικής άλεσης σιτηρών από 0,2 έως 1,3 μερίδες ανά 1000 θερμίδες ανά ημέρα. Άτομα με υψηλότερη πρόσληψη φυτικών ινών ήταν μεγαλύτερα σε ηλικία, είχαν υψηλότερο επίπεδο σπουδών, ήταν πιο δραστήριοι και είχαν καλύτερο διατροφικό προφίλ.
Η υψηλότερη κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης σχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 16% (HR Q5 vs. Q1: 0.84; 95% CI: 0.79, 0.90; P-trend < 0.001), αντισταθμίζοντας όλους τους συγχυτικούς παράγοντες.
Ειδικά για τον καρκίνο του ορθού (τελικό τμήμα παχέος εντέρου), το ποσοτό αυτό ανέβαινε στο 24% (HR Q5 vs. Q1: 0.76; 95% CI: 0.67, 0.87; P-trend < 0.001). Αντίθετα, η υψηλότερη κατανάλωση φυτικών ινών δεν είχε την ανάλογη επίδραση, όταν αντισταθμίστηκε η πρόσληψη φυλλικού οξέος στο στατιστικό μοντέλο. Στις δευτερεύουσες αναλύσεις, ο τύπος φυτικών ινών δε φάνηκε να έχει κάποιο ρόλο, ενώ σχετικά με το είδος των τροφίμων, μόνο η κατανάλωση σιτηρών έδειξε στατιστικά σημαντική μείωση στον κίνδυνο κατά 11% (HR Q5 vs. Q1: 0.89; 95% CI: 0.83, 0.96; P-trend < 0.001).
Τι δείχνουν τα αποτελέσματα;
Η κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης και όχι μόνο φυτικών ινών φαίνεται να προστατεύει έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου. Πιθανή εξήγηση στα ευρήματα αυτά είναι το γεγονός ότι τα προϊόντα ολικής άλεσης περιέχουν άλλα θρεπτικά συστατικά, πέρα από φυτικές ίνες, που μπορεί να ευθύνονται για αυτούς τους συσχετισμούς, όπως βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μέταλλα, φαινόλες και αντιοξειδωτικά. Επομένως, η σύσταση είναι για κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης έναντι συμπληρωμάτων φυτικών ινών για την προστασία έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Στα θετικά της μελέτης είναι το γεγονός ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη προοπτική μελέτη με πάνω από 15 έτη follow up, γεγονός που αυξάνει την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων, καθώς και η λεπτομερής στατιστική ανάλυση με βάση τον τύπο φυτικών ινών και το είδος των τροφίμων. Ωστόσο, η συλλογή δεδομένων κατανάλωσης τροφίμων μόνο στην έναρξη της μελέτης (1995) δεν επέτρεψε την αξιολόγηση αλλαγών διατροφικών συνηθειών με το πέρας του χρόνου και αυτό συνιστά σημαντικό μειονέκτημα.