Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως ο ύπνος είναι χάσιμο χρόνοι. Πολλές διάσημες προσωικότητες μάλιστα όπως η Θάτσερ ή ο Ναπολέοντας τα κατάφερναν με μόλις τέσσερις ώρες ύπνο καθημερινά. Γιατί λοιπόν έχου τόσο πολύ ανάγκη τον ύπνο που καταλήγουμε νε ξοδεύουμε το 1/3 της ζωής μας σε αυτόν;
Αυτό είναι ένα ερώτημα που απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια τους επιστήμονες και η απάντηση που έχουμε μέχρι τώρα είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα γιατί. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο ύπνος δίνει στον οργανισμό την ευκαιρία να ανακάμψει από τις δραστηριότητες της ημέρας, όμως στην πραγματικότητα η ενέργεια που εξοικονομείται από 8 ώρες ύπνου είναι ελάχιστη, περίπου 50 kCal, ίδια ενέργεια περιέχεται σε μια φέτα ψωμί.
Πρέπει να κοιμόμαστε γιατί ο ύπνος συμβάλει σημαντικά στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων των γνωσιακών λειτουργιών μας, όπως είναι η ομιλία, η μνήμη, η πρωτοτυπία και η ευελιξία στον τρόπο σκέψης. Με άλλα λόγια, ο ύπνος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Τι θα συνέβαινε εάν δεν κοιμόμασταν;
Ένας καλός τρόπος να καταλάβουμε ποιος είναι ο ρόλος του ύπνου είναι να δούμε τι θα συνέβαινε εάν δεν κοιμόμασταν. Η έλλειψη ύπνου έχει σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργία του εγκεφάλου. Εάν έτυχε ποτέ να παραμείνετε ξύπνιοι όλη τη νύχτα θα γνωρίζετε τις παρακάτω συνέπειες: κακή διάθεση, κόπωση, ευερεθιστότητα και αφηρημάδα. Μετά από μόλις μια νύχτα χωρίς ύπνο, δυσκολεύει η συγκέντρωση και η ικανότητα συγκέντρωσης γίνεται πολύ σύντομη.
Με τη συνεχή έλλειψη ύπνου το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τη γλώσσα, τη μνήμη, την οργάνωση και την αίσθηση του χρόνου επηρεάζεται πάρα πολύ, σχεδόν σταματά να λειτουργεί. Μάλιστα, 17 ώρες συνεχούς αγρύπνιας οδηγεί σε μειωμένη ικανότητα όμοια με αυτή που προκαλεί 0,05% περιεκτικότητα αλκοόλ στο αίμα (δύο ποτήρια κρασί). Αυτό είναι το νόμιμο όριο για το επίπεδο αλκοόλ στο αίμα κατά την οδήγηση στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Που οδηγεί η στέρηση ύπνου;
Έρευνες έχουν δείξει ότι η στέρηση ύπνου στον άνθρωπο προκαλεί δυσκολίες στην άμεση αντίδραση σε απαιτητικές καταστάσεις καθώς και στη λήψη λογικών επιλογών. Στην καθημερινότητα οι συνέπειες από την έλλειψη ύπνου είναι πολύ σοβαρές. Λέγεται μάλιστα ότι η έλλειψη ύπνου αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα σε αρκετές παγκοσμίου επιπέδου καταστροφές όπως οι: Exxon Valdez [1], Chernobyl [2], Three Mile Island [3] και η έκρηξη του διαστημικού λεωφορείου Challenger [4].
Η έλλειψη ύπνου δεν επιδρά σημαντικά μόνο στη γνωσιακή λειτουργία του ατόμου αλλά και στη συναισθηματική και σωματική του υγεία.
Διαταραχές ύπνου όπως το σύνδρομο υπνικής άπνοιας οδηγούν σε αυξημένη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας στον ύπνο και συνδέονται με άγχος και αυξημένη πίεση. Επίσης έρευνες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας καθώς αρκετές ορμόνες και χημικά στοιχεία που παίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της όρεξης και της πρόσληψης βάρους εκκρίνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Πόσο ύπνο χρειαζόμαστε;
Δεν υπάρχει προκαθορισμένη ποσότητα ύπνου που χρειάζεται ο κάθε άνθρωπος, αυτό ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μελέτες έχουν δείξει ότι γενικά οι άνθρωποι προτιμούν να κοιμούνται από 5 έως 11 ώρες, με μέσο όρο περίπου τις 7,75 ώρες.
Ο Jim Horne από το Κέντρο Ερευνών για τον Ύπνο του Πανεπιστημίου Loughborough έχει μια απλή απάντηση σε αυτό: «Ο καθένας από εμάς χρειάζεται τόσο ύπνο ώστε να μη νιώθει υπνηλία την επόμενη ημέρα».