Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης συνεργάστηκε με τη βρετανό-σουηδική εταιρεία AstraZeneca για να αναπτύξει πειραματικό εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, που είναι γνωστό ως ChAdOx1 n CoV-19 ή AZD1222.
Το εμβόλιο Astra Zeneca/Oxford βασίζεται στη χρήση τροποποιημένου αδενοϊού που προκαλεί κοινό κρυολόγημα (ή συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη) σε πιθήκους ως φορέα του γονιδίου που καθορίζει την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού.
Το γενετικό υλικό του αδενοϊού είναι δίκλωνο DNA.
Μέσα στο τροποποιημένο δίκλωνο DNA (προκάλεσαν έλλειμμα) του ιού, ερευνητές προσέθεσαν το γονίδιο (δίκλωνο DNA) που καθορίζει την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού
Η μεθοδολογία αυτή αναπτύχθηκε ύστερα από μια δεκαετία έρευνας για εμβόλια που βασίζονται σε αδενοιούς.
Τον Ιούλιο 2020, εγκρίθηκε για γενική χρήση – ένα εμβόλιο για τον ιό Έμπολα, που κατασκευάστηκε από την εταιρεία Johnson & Johnson.
Το εμβόλιο Oxford-AstraZeneca για τον κορωνοϊό είναι πιο σταθερό από τα εμβόλια mRNA της Pfizer και της Moderna.
Το DNA δεν είναι τόσο εύθραυστο όσο το RNA και επιπρόσθετα, το πρωτεϊνικό κάλυμμα του αδενοϊού προστατεύει το ενσωματωμένο γενετικό υλικό.
Ως αποτέλεσμα, το εμβόλιο της Οξφόρδης δεν χρειάζεται να παραμείνει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά σε θερμοκρασίες ψυγείου (2–8 ° C).
Πως λειτουργεί στον οργανισμό μας
Μετά τον εμβολιασμό στο χέρι ενός ατόμου, οι αδενοϊοί προσκρούουν σε κύτταρα και αγκιστρώνονται στις πρωτεΐνες της επιφάνειάς των κυττάρων μας.
Ο ιός εισέρχεται στο κυτταρόπλασμα, ταξιδεύει στον πυρήνα, όπου υπάρχει το δίκλωνο DNA μας.
Ο τροποποιημένος αδενοϊός δεν μπορεί να δημιουργήσει αντίγραφα από μόνος του (δηλαδή να πολλαπλασιαστεί), αλλά το γονίδιο για την πρωτεΐνη της ακίδας της κορωνοϊού μπορεί να μεταγραφεί σε αγγελιαφόρο RNA ή mRNA.
Τα μόρια mRNA μετακινούνται από τον πυρήνα στον κυτταρόπλασμα, όπου στα ριβοσώματα μεταφράζεται η γενετική πληροφορία τους στην πρωτεΐνη της ακίδας του ιού.
Μερικές από τις πρωτεΐνες της ακίδας -που παράγονται στα ριβοσώματα- ή τμήματα της πρωτεΐνης μεταναστεύουν στην επιφάνειά των κυττάρων.
Αυτές οι πρωτεΐνες ή τα τμήματά της μπορούν να αναγνωριστούν από το ανοσοποιητικό σύστημα και να προκαλέσουν την παραγωγή αντισωμάτων ή να ενεργοποιήσουν τα κύτταρα μνήμης (Τ-λεμφοκύτταρα).
Σημειώνεται ότι κατά μέσο όρο το εμβόλιο είχε αποτελεσματικότητα ~80% στην κλινική δοκιμή, και πρέπει να χορηγηθεί σε δύο δόσεις που απέχουν μεταξύ τους διάστημα 12 εβδομάδων .
Υπολογίζεται ότι θα είναι από τα πλέον φθηνά εμβόλια για την Covid-19.
Το εμβόλιο ξεκίνησε να χορηγείται στο Ηνωμένο Βασίλειο από 4/1/2020.
*Του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, Ομότιμου Καθηγητή Γενετικής – Μοριακής Βιολογίας Α. Π. Θ.