Το μελάνωμα είναι ένας επιθετικός τύπος καρκίνου που συνήθως εκδηλώνεται με αλλαγές σε έναν σπίλο (ελιά) του δέρματος.
Ωστόσο δεν είναι όλα τα μελανώματα σκουρόχρωμες, ανυψωμένες ελιές, με ακανόνιστο περίγραμμα και απειλητική όψη.
Μερικά έχουν εντελώς διαφορετική μορφολογία, ή δεν αναπτύσσονται καν στο δέρμα, αλλά στα εξαρτήματά του.
Κάποια άλλα εξάλλου εμφανίζονται de novo, δηλαδή εκδηλώνονται σε τμήματα του δέρματος που έως πρότινος δεν είχαν κανένα σημάδι ή σπίλο.
“Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ειδικοί συνιστούν να πηγαίνουμε μία φορά τον χρόνο στον δερματολόγο ιατρό, για να ελέγχει το δέρμα μας για τυχόν ύποπτες αλλαγές που εμείς δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε“, αναφέρει ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική), ενώ στην συνέχεια εξηγεί με ποια άγνωστα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθεί ένα μελάνωμα.
Νέος σπίλος ή κηλίδα
Το μελάνωμα αρχίζει στα μελανοκύτταρα, δηλαδή στα κύτταρα του σώματος που παράγουν μελανίνη (είναι η χρωστική που προσδίδει στο δέρμα, τα μαλλιά και τα μάτια το χαρακτηριστικό χρώμα τους).
“Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας θα παρουσιάζουμε νέους σπίλους και σημάδια στο δέρμα μας, ενώ όσο μεγαλώνουμε, τόσο πιο πολλοί θα εμφανίζονται.
Κάθε νέος σπίλος και κηλίδα όμως χρειάζεται έλεγχο από τον δερματολόγο ιατρό, διότι υπάρχει μία πιθανότητα, έστω και πολύ μικρή, να είναι μελάνωμα”, επισημαίνει ο κ. Μιχελάκης.
Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί στις ηλικίες πάνω από 65 ετών, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν κινδυνεύουν νεότερα άτομα.
Αντιθέτως, έχουν αναφερθεί μελανώματα ακόμα και σε νεαρούς ενήλικες και σε εφήβους (ηλικίες 15 ετών και πάνω).
Σημάδι με ανομοιόμορφο χρώμα
Στους ανθρώπους με σκουρόχρωμο δέρμα το μελάνωμα μπορεί να μην εκδηλωθεί ως σπίλος, αλλά ως σκούρα περιοχή στο δέρμα με ανομοιόμορφο χρώμα.
Η περιοχή αυτή μπορεί να είναι επίπεδη ή να δημιουργεί εξόγκωμα.
Το σημάδι αυτό μπορεί να αναπτύσσεται σε σημεία του δέρματος που δεν θα περίμενε κανείς (π.χ. ανάμεσα στα μαλλιά, στο πέλμα ή στην παλάμη).
Σκούρα γραμμή στο νύχι
Όταν το μελάνωμα αναπτυχθεί στο νύχι, μοιάζει περισσότερο με μελανιά κάτω από την επιφάνειά του.
Το υπονύχιο μελάνωμα, όπως λέγεται, εκδηλώνεται ως μία σκούρα, κατακόρυφη γραμμή κατά μήκος του νυχιού.
Με τον καιρό η γραμμή μπορεί να εξαπλώνεται, καλύπτοντας ολοένα μεγαλύτερο τμήμα του.
Άχρωμο εξόγκωμα στο δέρμα
Το μελάνωμα συνήθως είναι σκουρόχρωμο, αλλά μερικές φορές παρουσιάζεται με ποικιλία χρωμάτων, έχοντας ακόμα και σημεία με λευκή, γκριζωπή, κόκκινη ή μπλε χροιά.
“Μια πολύ σπάνια μορφή, όμως, δεν έχει κανένα χρώμα!
Αυτό είναι το επονομαζόμενο αμελανωτικό μελάνωμα, το οποίο παρότι είναι επιθετικό, συχνά έχει «αθώα» εμφάνιση (μπορεί π.χ. να μοιάζει με κυστικό σπυράκι ή με μικρή ουλή)“,λέει ο κ. Μιχελάκης.
Αιμορραγία
Κάθε νέα ή παλιά ελιά (σπίλος) ή κηλίδα στο δέρμα που ξαφνικά ματώνει, πρέπει να ελέγχεται χωρίς καθυστέρηση από τον δερματολόγο ιατρό.
Αυτό ισχύει ακόμα κι αν το αίμα δεν έχει βγει στην επιφάνεια, αλλά έχει συσσωρευτεί στο εσωτερικό του σπίλου.
Ισχύει επίσης για όλα τα είδη των σπίλων (από τους επίπεδους μέχρι τις «κρεατοελιές»).
Άμεσο έλεγχο από τον δερματολόγο χρειάζεται και κάθε σπίλος που προκαλεί κνησμό (φαγούρα), ή παρουσιάζει διαφυγή υγρού.
Μικροσκοπική κηλίδα με «απειλητική» όψη
“Ύποπτοι για μελάνωμα συνήθως θεωρούνται οι σπίλοι (ελιές) με διάμετρο πάνω από 6 χιλιοστά ή οι σπίλοι που δεν έχουν σταθερό, αλλά αυξανόμενο μέγεθος.
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να αγνοούμε τους μικρότερους.
Οποιαδήποτε σκουρόχρωμη, μικροσκοπική κηλίδα που δημιουργεί ανασφάλεια με την εμφάνισή της, πρέπει να ελέγχεται από τον γιατρό.
Για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, να κάνετε το ίδιο για κάθε σημάδι, κηλίδα ή σπίλο που δεν μοιάζει με όλα τα άλλα που έχετε“, εξηγεί ο κ. Μιχελάκης.
Σκούρο σημάδι στα ούλα
Το μελάνωμα μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε όργανο και ιστό του σώματος που διαθέτει μελανοκύτταρα, όχι μόνο στο δέρμα.
Υπάρχει μία σπάνια μορφή που λέγεται βλεννογόνιο μελάνωμα και αναπτύσσεται στα σημεία του σώματος που επιστρώνονται από βλεννογόνο.
Στα σημεία αυτά συμπεριλαμβάνονται το στόμα, η μύτη, ο πρωκτός, ο κόλπος κ.λπ.
Στα σημεία αυτά, το μελάνωμα εκδηλώνεται συνήθως ως σκούρο σημάδι (π.χ. στα ούλα, μέσα στη μύτη) που μπορεί να συνοδεύεται από πόνο, αιμορραγία ή όζους (ογκίδια).
Σπίλος με δακτύλιο
Κάθε ελιά που περιβάλλεται από έναν λευκό δακτύλιο, πρέπει να ελέγχεται από έναν δερματολόγο διότι σε μερικές (σπάνιες) περιπτώσεις υποκρύπτει ένα μελάνωμα.
Συνήθως βέβαια είναι ένδειξη προβλήματος στο ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά για παν ενδεχόμενο πρέπει να ελέγχεται για μελάνωμα, ιδίως όταν ο σπίλος είναι ταυτοχρόνως ασύμμετρος.
Πολλοί σπίλοι με ασύμμετρο σχήμα
Αν στο δέρμα σας έχετε πολλούς άτυπους (ή δυσπλαστικούς) σπίλους, δηλαδή ελιές με ασύμμετρο σχήμα, διατρέχετε σημαντικά αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσετε μελάνωμα, σύμφωνα με το Skin Cancer Foundation.
Αν μάλιστα έχετε πολλές ελιές στο δέρμα σας (πάνω από 100) είναι πιθανό να έχετε σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων.
Σε τέτοια περίπτωση, μπορεί να έχετε και έναν ή περισσότερους μεγάλους σπίλους (με διάμετρο πάνω από 8 χιλιοστά).
Πολλοί άνθρωποι έχουν δυσπλαστικούς σπίλους, που όμως είναι ήπιας έως μέτριας βαρύτητας.
Κάθε σπίλος όμως που χαρακτηρίζεται ως σοβαρά δυσπλαστικός, μπορεί να εξελιχθεί σε μελάνωμα.
Οι δυσπλαστικοί σπίλοι είναι ένας ακόμα λόγος για τακτικό, προληπτικό έλεγχο από τον δερματολόγο.
«Το μελάνωμα είναι πολύ σοβαρό, αλλά ευτυχώς μπορεί να προληφθεί αλλά και να αντιμετωπιστεί εάν διαγνωστεί εγκαίρως», τονίζει ο κ. Μιχελάκης, καταλήγοντας:
«Είναι επομένως σημαντικό να ελέγχουμε τακτικά τις ελιές στο δέρμα μας, να πηγαίνουμε μία φορά τον χρόνο στον δερματολόγο για έλεγχο και αν χρειάζεται να γίνεται εξέταση με δερματοσκόπιο ή και χαρτογράφηση σπίλων.
Βέβαια είναι πολύ σημαντικό να τηρούμε όλα τα μέτρα προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου, που είναι η κύρια αιτία του».