Τις τελευταίες δεκαετίες η συχνότητα των λοιμωδών γαστρεντερίτιδων από βακτήρια και παράσιτα έχει μειωθεί, τουλάχιστον στις αναπτυγμένες χώρες, ως αποτέλεσμα της συνολικής επιτήρησης της δημόσιας υγείας.
Ωστόσο, η επίπτωση της γαστρεντερίτιδας ιογενούς αιτιολογίας δεν ακολουθεί τον ίδιο ρυθμό μείωσης και σε ορισμένα αναπτυγμένα κράτη οι υπηρεσίες καταγράφουν αυξημένη επίπτωση της νόσου.
H κατανομή των ιογενών γαστρεντερίτιδων εμφανίζει τη μεγαλύτερη επίπτωση κατά τους χειμερινούς μήνες, σε αντίθεση με τις βακτηριακές ή παρασιτικές γαστρεντερίτιδες που εμφανίζουν έξαρση τους καλοκαιρινούς μήνες και συνδέονται περισσότερο με την πλημμελή συντήρηση τροφίμων ή ποτών.
Αίτια εκδήλωσης οξείας γαστρεντερίτιδας
Α) Βακτήρια
- Campylobacter (1ο σε συχνότητα)
- Εντεροβακτηριακά (Salmonella, Shigella, E.coli, Yersinia enterocolitica)
- Vibrio cholereae
- Aeromonas
- Clostiridium difficile (διάρροια από αντιβιοτικά)
Β) Ιοί
- Rotavirus
- Norovirus (“Norwalk – like viruses”)
- Astrovirus
- Adenovirus
Γ) Παράσιτα
- Giardia Lamblia (λαμβλίαση)
- Entamoeba histolytica (αμοιβάδωση)
- Cryptosporidium
Δ) Τοξίνες που παράγονται από μικροοργανισμούς (Τροφική Δηλητηρίαση)
- Staphylococus aureus
- Bacillus cereus
- Clostiridium perfingens
Συμπτώματα:
- Οξεία διάρροια (διαρκεί μια έως τρείς ημέρες αλλά μπορεί να διαρκέσει έως 10 ημέρες).
- Έμετοι (μπορεί να διαρκέσουν 1 – 2 ημέρες).
- Πυρετός.
- Ανορεξία.
- Κεφαλαλγία.
- Κοιλιακές κράμπες.
Mετάδοση:
1) Μολυσμένο νερό: Οι επιδημίες οξείας γαστρεντερίτιδας από Σαλμονέλλα ή παθογόνο κολοβακτηρίδιο είναι συχνές σε πληθυσμούς που δεν τηρούν τους κανόνες υγιεινής ή όταν υπάρχει διαρροή στο σύστημα αποχέτευσης ή ανάμειξη του με το σύστημα υδρεύσεως.
2) Κρέμα ή μαγιονέζα: Οφείλεται συνήθως σε Σταφυλόκοκκο από τα χέρια των ατόμων που προετοιμάζουν την τροφή. Ο Σταφυλόκοκκος αφού μολύνει την κρέμα πολλαπλασιάζεται ή παράγει εξωτοξίνη η οποία προκαλεί την οξεία γαστρεντερίτιδα.
3) Αυγά, πουλερικά, κρέας: Ορισμένα μικρόβια όπως το Καμπυλοβακτηρίδιο, η Υερσίνια και η Σαλμονέλλα μπορεί να μεταδοθούν και από τα κατοικίδια ζώα στον άνθρωπο. Μπορούν να καταστραφούν μόνο με τον έντονο βρασμό (σφιχτά βρασμένα αυγά) και με το πολύ καλό ψήσιμο του κρέατος.
4) Μη παστεριωμένο γάλα: Το Καμπυλοβακτηρίδιο και το Κολοβακτηρίδιο ανευρίσκονται στο μη παστεριωμένο γάλα.
5) Ωμά θαλασσινά: Συνήθως είναι μολυσμένα με Κολοβακτηρίδια όταν έχουν συλλεγεί από θαλάσσιες περιοχές όπου εκβάλλουν λύματα πόλεων.
6) Κινέζικα εστιατόρια: Ο Βάκιλλος Σέρεους μεταδίδεται συνήθως με μολυσμένο ρύζι. Σ’αυτόν οφείλεται η οξεία γαστρεντερίτιδα από τα κινέζικα εστιατόρια.
Διάγνωση
Α) Καλλιέργεια κοπράνων για βακτήρια.
Β) Ανίχνευση αντιγόνων των ιών με ταχεία tests ή μοριακές τεχνικές.
Γ) Παρασιτολογική εξέταση κοπράνων.
Πρόληψη:
- Καλό πλύσιμο των χεριών μετά τη χρήση της τουαλέτας, της επαφής με ζώα, αφού βγάλετε τα σκουπίδια έξω, πριν το φαγητό.
- Η τροφή που καταναλώνεται πρέπει να είναι πρόσφατα μαγειρεμένη, να μην διατηρείται σε θερμοθάλαμους εστιατορίων σε ακατάλληλες θερμοκρασίες (π.χ. 40o C) που είναι θερμοκρασίες επωάσεως των μικροβίων.
- Το νερό πρέπει να είναι είτε εμφιαλωμένο είτε από υδραγωγείο το οποίο να χλωριώνεται τακτικά.
- Καλό μαγείρεμα στο κρέας, τα θαλασσινά ή τ’ αυγά.
- Το γάλα πρέπει να είναι παστεριωμένο.
- Πλένετε καλά τα χέρια, μαχαίρια ή σανίδες κοπής αφού κόψετε ωμά τρόφιμα.
Θεραπεία:
Στις ιώσεις δεν χρειάζεται αντιβίωση (τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους αφού ο ιός “κάνει τον κύκλο του”).
Στις βακτηριδιακές λοιμώξεις, που συχνά είναι και αυτές αυτοϊώμενες, μπορεί να χρειαστεί να χορηγηθεί αντιβίωση.
Σε περίπτωση, παρασιτικής λοίμωξης, που συχνά προκαλεί διάρροια μεγαλύτερης διάρκειας τα αντιπαρασιτικά φάρμακα είναι διαφορετικά από τα συνήθη αντιβιοτικά.
Η χορήγηση υγρών ή ηλεκτρολυτών από το στόμα είναι συνήθως αρκετά για τη γρήγορη βελτίωση του ασθενούς.
Η χορήγηση αντιπυρετικών (όπου υπάρχει πυρετός) και αντιεμετικών επιτρέπεται.
Απαγορεύεται όμως η χορήγηση αντιδιαρροϊκών χωρίς την συμβουλή γιατρού.