Κιρσοκήλη ορίζεται ως η παθολογική διεύρυνση των φλεβών του σπερματικού τόνου του όρχεως.
Θα ήταν, ίσως, λίγο υπερβολικό να χαρακτηρίσουμε την κιρσοκήλη ως νόσο, αφού απαντάται σε μεγάλο ποσοστό στους ενήλικους άνδρες, περίπου στο 15%.
Στους υπογόνιμους άνδρες, ωστόσο, η κιρσοκήλη ανευρίσκεται σε ποσοστό 40%, δείχνοντας έτσι τη σαφή αιτιολογική της σχέση με την ανδρική υπογονιμότητα.
Στο 90% των περιπτώσεων εμφανίζεται κιρσοκήλη μόνο στην αριστερή πλευρά, ενώ σε 5-10% η κιρσοκήλη είναι αμφοτερόπλευρη.
Οι λόγοι εμφάνισης της κιρσοκήλης είναι, πιθανότατα, ανατομικοί:
- Η απουσία βαλβίδων στο σημείο εκβολής της έσω σπερματικής φλέβας του όρχεως.
- Η κάθετη εκβολή της αριστερής έσω σπερματικής φλέβας στη νεφρική φλέβα, η οποία είναι υψηλής ροής, γεγονός που εξηγεί την υψηλότερη εμφάνιση κιρσοκήλης στην αριστερή πλευρά.
- Η συμπίεση της σπερματικής φλέβας επί του μείζονος ψοΐτη μυός (φαινόμενο καρυοθραύστη).
Ο μηχανισμός με τον οποίο η κιρσοκήλη προκαλεί διαταραχές στη γονιμότητα δεν είναι ξεκάθαρος.
Έχουν ενοχοποιηθεί, ωστόσο, τα ακόλουθα:
- Η ορχική υποξία λόγω αιματωμένης αιματικής ροής.
- Η αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου.
- Η παλινδρόμηση νεφρικών και επινεφριδικών μεταβολιτών.
- Η ελαττωμένη έκκριση γοναδοτροπινών και ανδρογόνων.
- Αύξηση οξειδωτικού stress.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση της κιρσοκήλης αρκεί, συνήθως, μια καλή κλινική εξέταση.
Χρειάζεται και επιβεβαίωση της κιρσοκήλης από ένα έγχρωμο υπερηχογράφημα (Doppler), ειδικά όταν η κιρσοκήλη πρόκειται να αντιμετωπισθεί χειρουργικά.
Στην κλινική πράξη ακολουθείται η παρακάτω ταξινόμηση για την κιρσοκήλη:
- υποκλινική κιρσοκήλη, όταν δεν ψηλαφείται, ακόμα και με τον χειρισμό Valsava, αλλά φαίνεται μόνο στο Doppler.
- βαθμού I κιρσοκήλη, όταν ψηλαφείται μόνο με τον χειρισμό Valsava.
- βαθμού II κιρσοκήλη, όταν ψηλαφείται κλινικά, αλλά δεν είναι ορατή «με το μάτι».
- βαθμού III κιρσοκήλη, όταν είναι ορατή (σαν «τσαμπί από σταφύλια»).
Συμπτώματα
Η κιρσοκήλη δεν προκαλεί συμπτώματα, γι’ αυτό θεωρείται από πολλούς «ύπουλη νόσος».
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο άνδρας με κιρσοκήλη μπορεί να έχει ένα αίσθημα βάρους ή οιδήματος στην περιοχή του οσχέου, όχι όμως έντονο πόνο.
Παραδοσιακά η κιρσοκήλη διορθώνεται χειρουργικά με απολίνωση των έσω σπερματικών φλεβών.
Ο τύπος της επέμβασης εξαρτάται από την εμπειρία και την προτίμηση του ουρολόγου.
Η επέμβαση μπορεί να γίνει και λαπαροσκοπικά, αυξάνοντας όμως πολύ το κόστος.
Τελευταία, για την αντιμετώπιση της κιρσοκήλης, χρησιμοποιείται και ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών με σκληρυντικές ουσίες, που επίσης αυξάνει το κόστος, καθώς και το ποσοστό υποτροπών.
Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η μικροχειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης, είτε βουβωνικά είτε υποβουβωνικά, είναι η πιο αποτελεσματική και με ελάχιστη νοσηρότητα ανάμεσα στις διάφορες χειρουργικές τεχνικές διόρθωσης κιρσοκήλης.
Παρόλο που οι επεμβάσεις για τη διόρθωση της κιρσοκήλης θεωρούνται ελάχιστης νοσηρότητας, μπορεί να έχουν επιπλοκές, ανάλογα και με την τεχνική που εφαρμόζεται.
Έτσι, μετά από επέμβαση για κιρσοκήλη, μπορεί να παρουσιασθεί:
-αιμάτωμα,
-φλεγμονή,
-υδροκήλη,
-δερματική υπαισθησία,
-ατροφία όρχεως,
-θρομβοφλεβίτιδα,
-ειλεός,
-κάκωση σπλάγχνων,
-εμβολή,
-αλλεργικές αντιδράσεις σε σκιαγραφικά, κ.ά.
Η διόρθωση της κιρσοκήλης χρησιμοποιείται ευρέως στην αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας.
Η αποτελεσματικότητά της, αποτελεί πεδίο έντονης συζήτησης εδώ και 50 χρόνια και οι κατευθυντήριες οδηγίες των ιατρικών εταιρειών ποικίλλουν.
Πρόσφατες μελέτες, όμως, δείχνουν ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης προκαλεί βελτίωση σε μία ή περισσότερες παραμέτρους του σπερμοδιαγράμματος σε > 65% των ανδρών και επιφέρει εγκυμοσύνη στο 40% των ζευγαριών.
Πρέπει να επισημανθεί, ότι όταν η κιρσοκήλη αντιμετωπίζεται σε μικρότερη ηλικία, η πιθανότητα βελτίωσης του σπέρματος είναι μεγαλύτερη, χωρίς όμως αυτό να αποκλείει και την αποτελεσματικότητα της επέμβασης σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Η κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει και υπολειτουργία των κυττάρων Leydig, τα οποία εκκρίνουν ανδρογόνα (τεστοστερόνη).
Τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η χειρουργική αντιμετώπιση της κιρσοκήλης επαναφέρει τα επίπεδα τεστοστερόνης σε υπογοναδικούς ασθενείς με κιρσοκήλη.