Ένα νόσημα με ραγδαία αύξηση εξακολουθεί να παραμένει ο Σακχαρώδης Διαβήτης.
Οι αριθμοί είναι απογοητευτικοί.
Στις μέρες , όλη η προσπάθεια μας στρέφεται στην αναχαίτιση της πανδημίας από τον κορωνοιό (COVID-19).
Όμως ,ο Σακχαρώδης Διαβήτης συνεχίζει να υπάρχει ( 463 εκατομμύρια ενήλικες ηλικίας 20-79 ετών πάσχουν από Διαβήτη την περίοδο αυτή) και μάλιστα να αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, καθώς για το έτος 2045 υπολογίζεται από τους διεθνείς επιστημονικούς φορείς ότι ο αριθμός αυτός θα ανέλθει σε 700 εκατομμύρια.
Ακόμη 1,1 εκατομμύριο παιδιά και έφηβοι παγκόσμια πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη.
Αναφέρεται ότι, οι θάνατοι από την πανδημία του κορωνοϊού ήταν 2.120.877 (από την έναρξη της έως 25/1/2021 δηλ. περίπου για ένα έτος ) σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας).
Αντίστοιχα ο Διαβήτης προκάλεσε 4,2 εκατομμύρια θανάτους το έτος 2019 , και μάλιστα σε μικρότερη ηλικία από τον υπόλοιπο πληθυσμό (στοιχεία από την Παγκόσμια Ομοσπονδία για τον Διαβήτη).
Με αφορμή τη διαδικτυακή διεξαγωγή του 6ου Πανελληνίου Συμποσίου με Διεθνή Συμμετοχή της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.), ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, υπεύθυνος του τμήματος Διαβητικού Ποδιού στην Βιοκλινική Θεσσαλονίκης και εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Χρήστος Μανές, παρουσίασε τα στοιχεία, που είναι τραγικά κι απογοητευτικά για την Χώρα μας και διεθνώς.
Ο Διαβήτης είναι μία χρόνια και εξελισσόμενη νοσηρή κατάσταση.
Όλοι οι κύριοι τύποι του Διαβήτη (τύπος 1, τύπος 2, εκτός του Διαβήτη κύησης) μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα από όλα τα όργανα του σώματος, που οφείλονται κυρίως στη αυξημένη γλυκόζη, στα αυξημένα λιπίδια, και στην υψηλή αρτηριακή πίεση.
Είναι οι λεγόμενες χρόνιες επιπλοκές.
Αυτονόητο είναι ότι σε άτομα με καλή ρύθμιση των παραπάνω παραγόντων, ο κίνδυνος εμφάνισης χρόνιων επιπλοκών είναι πολύ μειωμένος.
Ας προσέξουμε ένα σημείο – Είναι μύθος ότι ο τύπου 2 Διαβήτης είναι μία ήπια νόσος. Εμφανίζονται επιπλοκές στους ασθενείς συνήθως αθόρυβα, χωρίς προειδοποιητικά σημεία και αυτό αποτελεί το μεγάλο πρόβλημα στην αντιμετώπιση των ασθενών αυτών.
Η πιο «φοβερή» επιπλοκή των διαβητικών ασθενών είναι το Διαβητικό Πόδι. Δηλαδή η εμφάνιση έλκους (πληγής) ή γάγγραινας στα κάτω άκρα που μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό του σκέλους .
Ας δούμε μερικά πραγματικά στοιχεία:
–Η επιπλοκή αυτή επηρεάζει 40 έως 60 εκατομμύρια άτομα με Διαβήτη παγκοσμίως (Παγκόσμια Ομοσπονδία για τον Σακχαρώδη Διαβήτη).
–Η επιπλοκή αυτή επίσης είναι 10 έως 20 φορές πιο συχνή σε άτομα με Διαβήτη από ό, τι σε άτομα χωρίς διαβήτη.
–Εκτιμάται ότι κάθε 30 δευτερόλεπτα ένα κάτω άκρο ή μέρος ενός κάτω άκρου διαβητικού ασθενούς χάνεται παγκόσμια ως συνέπεια του Διαβήτη (Παγκόσμια Ομοσπονδία για τον Σακχαρώδη Διαβήτη).
Νεότερα στοιχεία δείχνουν δυστυχώς ότι τα χρόνια διαβητικά έλκη και οι ακρωτηριασμοί οδηγούν επίσης σε σημαντική μείωση της ποιότητας ζωής και αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Μάλιστα εμφανίζουν μεγαλύτερη θνητότητα στην πενταετία από πολλές μορφές καρκίνου (π.χ. καρκίνο παχέος εντέρου, προστάτου) (Μ. Βρετανία κλπ).
Female doctor examining an elderly patient’s foot
Στην Ελλάδα συμβαίνουν κάθε χρόνο 2000-3000 περίπου ακρωτηριασμοί στα κάτω άκρα ατόμων με Διαβήτη.
Η υψηλή γλυκόζη στο αίμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεύρα σε όλο το σώμα. Η νευροπάθεια είναι μια συχνή επιπλοκή του Διαβήτη.
Η διαβητική νευροπάθεια είναι μια βλάβη των φυσιολογικών δραστηριοτήτων των νεύρων.
Η περιφερική νευροπάθεια είναι η πιο κοινή μορφή διαβητικής νευροπάθειας, που επηρεάζει τα νεύρα των άκρων κυρίως, ιδιαίτερα εκείνα των ποδιών.
Τροποποιεί, δηλαδή μειώνει, ή εξαλείφει την αισθητικότητα.
Η προστατευτική ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τα διάφορα ερεθίσματα π.χ. τον πόνο, το θερμό δεν υπάρχει.
Διευκολύνεται με τον τρόπο αυτό η ανάπτυξη ελκών.
Από ένα μικρό τραυματισμό δημιουργείται μια μικρή πληγή, που δεν γίνεται αντιληπτή άμεσα (διαβητικό πόδι).
Οι διαβητικοί στην Ελλάδα
Στον ελληνικό χώρο περίπου 300.000 άτομα με Διαβήτη εμφανίζουν την επιπλοκή αυτή ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης ελκών των κάτω άκρων.
Στην Ελλάδα ακόμη εμφανίζεται συχνότητα 5%, όσον αφορά τα διαβητικά έλκη.
Αυτό σημαίνει ότι περίπου 50.000 άτομα με Διαβήτη στον Ελληνικό χώρο εμφανίζουν άμεσο κίνδυνο ακρωτηριασμού, αν δεν τύχουν εξειδικευμένης φροντίδας.
Ένα επιπλέον ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι, σύμφωνα με τις πρόσφατες (2017) εκτιμήσεις της Διεθνούς Ομοσπονδίας για το Διαβήτη, κάθε χρόνο 2% του πληθυσμού των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν νέα έλκη.
Άρα, 20.000 περιπτώσεις νέων διαβητικών ελκών προστίθενται κάθε χρόνο στη ελληνική επικράτεια.
Πως φθάνει ο διαβητικός ασθενής στον ακρωτηριασμό του κάτω άκρου
Αν «μαυρίσει» ή αλλάξει χρώμα προς το σκούρο το χρώμα του κάτω άκρου, υπάρχει συνήθως βλάβη των αγγείων δηλαδή απόφραξη των αρτηριών που φέρνουν το αίμα στα κάτω άκρα.
Άτομα με Διαβήτη που έχουν αρτηριοπάθεια και διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού είναι περίπου το 15% των διαβητικών (150.000 διαβητικοί ασθενείς περίπου στον ελλαδικό χώρο).
Εάν η κατάσταση προχωρήσει, κάποια δάκτυλα ή όλο το σκέλος που δεν αιματώνεται λόγω της απόφραξης νεκρώνεται.
Η παρέμβαση, κυρίως χειρουργική, που θα ανοίξει την απόφραξη και θα αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος σώζει το πόδι.
Σε αντίθετη περίπτωση (καθυστερημένη ενημέρωση του ιατρού) συμβαίνει και στην περίπτωση αυτή ακρωτηριασμός.
Η διαβητική νόσος των ποδιών, κυρίως λόγω της νευροπάθειας, αλλά και της περιφερικής αρτηριακής νόσου ή και της λοίμωξης που ακολουθεί, αν δεν ζητήσει άμεσα το άτομο ιατρική βοήθεια, συχνά οδηγεί σε ακρωτηριασμό των άκρων.
Ο ακρωτηριασμός είναι μια από τις πιο δυσάρεστες και δαπανηρές επιπλοκές του Διαβήτη.
Μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική κοινωνική επιβάρυνση το άτομο και την οικογένεια του.
Έχει επιπλέον τεράστια οικονομική επίδραση στην δημόσια υγεία ειδικά σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Ας σημειωθεί πως ένας ακρωτηριασμός κοστίζει 30.000 – 60.000 δολάρια (ΗΠΑ).
–Αντιμετώπιση υπάρχει και είναι η πρόληψη σε προσωπικό επίπεδο και σε συλλογικό
Ατομικό επίπεδο:
-Κάθε άτομο με Διαβήτη οφείλει να ελέγχει καθημερνά τα πόδια του.
-Όταν εμφανίσει, σχισμή, ιδίως στα πέλματα, αλλαγή του χρώματος (προς το ερυθρό , σκούρο κλπ) πρέπει να επικοινωνήσει άμεσα με τον ιατρό του.
-Πόδια που ελέγχονται καθημερινά δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες για πλήρη θεραπεία.
-Η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να τους απαλλάξει από τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.
Σε συλλογικό επίπεδο:
-είναι απαραίτητη η δημιουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού σε όλες τις δομές παροχής φροντίδας Υγείας (σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς).
–Πολλές μελέτες κατέδειξαν ότι η συχνότητα εμφάνισης ελκών στα πόδια, και κατά συνέπεια των ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 60% όταν ακολουθούνταν πρακτικές εκπαίδευσης και πρόληψης από οργανωμένα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού.
–Πολλές κυβερνήσεις Ευρωπαϊκών χωρών υιοθέτησαν τα αποτελέσματα των μελετών αυτών και άρχισαν από τότε – και συνεχίζουν έως σήμερα – να εφαρμόζουν προγράμματα σε εθνική κλίμακα, με τη θέσπιση και λειτουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού και την επιβαλλόμενη τακτική εξέταση των ποδιών των διαβητικών ασθενών, προκειμένου να μειωθούν οι ακρωτηριασμοί και πέτυχαν μειώσεις περίπου 40-60% (Μ. Βρετανία, Δανία κλπ)
Το διαβητικό πόδι είναι μία από τις πιο συχνές, δαπανηρές και σοβαρές επιπλοκές του Διαβήτη.
–Η πιθανότητα ακρωτηριασμού σε άτομα με Διαβήτη είναι 10 έως 20 φορές πιο συχνή από ό, τι σε άτομα χωρίς Διαβήτη και εκτιμάται ότι κάθε 30 δευτερόλεπτα ένα κάτω άκρο ή μέρος ενός κάτω άκρου χάνεται κάπου στον κόσμο ως συνέπεια του Διαβήτη.
COVID-19 και διαβητική νόσος των ποδιών
Στην περίοδο αυτή, όπου μια πανδημία, διαταράσσει όλες τις πτυχές της κλινικής πρακτικής, η παροχή φροντίδας σε άτομα με διαβητική νόσο του ποδιού παραμένει ζωτικής σημασίας:
–Η φροντίδα για τα πόδια των διαβητικών ασθενών δεν μειώνεται.
–Οι λειτουργοί υγείας οφείλουν να κάνουν ό, τι μπορούν για να διατηρήσουν τους ασθενείς με διαβητικό πόδι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
–Κάθε νοσοκομειακό κρεβάτι που δεν καταλαμβάνεται από ασθενή με Διαβητικό Πόδι), δίνει χώρο για έναν ασθενή που υποφέρει από Covid-19.
Τα στοιχεία αυτά ανακοίνωσαν σήμερα με αφορμή τη διαδικτυακή διεξαγωγή του 6ου Πανελληνίου Συμποσίου με Διεθνή Συμμετοχή της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.), ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, υπεύθυνος του τμήματος Διαβητικού Ποδιού στην Βιοκλινική Θεσσαλονίκης και εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Χρήστος Μανές και ο Γεν. Γραμματέας της Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π., Καθηγητής Παθολογίας, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών & Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΛΑΪΚΟ», τέως Γενικός Γραμματέας της Πανευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι κ. Νικόλαος Τεντολούρης και το μέλος του Δ.Σ., αγγειοχειρουργός στο Θεραπευτήριο «Υγεία» κα. Κυριακή Καλιγιάννη.
Πρακτικές συμβουλές για τους ασθενείς με διαβήτη
1) Καθημερινός έλεγχος των ποδιών από τους διαβητικούς ασθενείς (τους ίδιους) για να δουν αν υπάρχει παραμικρή βλάβη (αλλοίωση χρώματος ή πληγή) – αναφορά στο γιατρό. Πλύσιμο με χλιαρό νερό.
2) Άμεση διακοπή καπνίσματος
3) Αποφυγή βαδίσματος (οπουδήποτε) χωρίς να φορούν υποδήματα (π.χ. παντόφλες ή σαγιονάρες).
Ακόμη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς ειδικά υποδήματα
4) Αποφυγή θέρμανσης των ποδιών με θερμοφόρες ή με οποιαδήποτε θερμαντικά σώματα, όταν κρυώνουν.
Δεν είναι δυνατή πολλές φορές η αντίληψη του θερμού και το πόδι μπορεί να πάθει έγκαυμα χωρίς να το καταλάβει
5) Η εμφάνιση πόνου στο βάδισμα ή αισθήματος δηλ. ότι «κάτι μας σφίγγει» στην κνήμη επιβάλλει άμεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων), ιδίως στην περίπτωση που μας αναγκάζει αυτό το δυσάρεστο αίσθημα να σταματήσουμε τη βάδιση
6) Αποφυγή μικροτραυματισμών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήματα)
7) Δεν πρέπει να αφαιρούνται οι «κάλοι» από άτομα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση.
Πολύ περισσότερο δεν αφαιρούνται οι «κάλοι» από τα ίδια τα άτομα με Διαβήτη χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα (π.χ. ξυραφάκια)
8) Αποφεύγονται και «ειδικά αυτοκόλλητα» που «τραβούν «τον κάλο» προς τα έξω . Υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού και δημιουργίας ελκών στα πόδια των διαβητικών ασθενών