Την προηγούμενη εβδομάδα μπορεί να ακούσαμε για ορισμένα περιστατικά μουκορμύκωσης σε ασθενείς με COVID-19 ή με ιστορικό COVID-19 στην Ινδία.
Οι μυκητιασικές λοιμώξεις είναι συχνά ιδιαίτερα σοβαρές και, όπως φαίνεται αυτή τη στιγμή επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο το σύστημα υγείας μίας χώρας που έχει πληγεί σημαντικά από την πανδημία.
Μέχρι το Μάρτιο είχαν καταγραφεί συνολικά 41 περιστατικά μουκορμύκωσης σε ασθενείς με COVID-19 παγκοσμίως, με το 70% αυτών να εντοπίζονται στην Ινδία.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός των περιστατικών αυτών είναι σήμερα πολύ υψηλότερος, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη καθώς τα περιστατικά της COVID-19 στην Ινδία έχουν αυξηθεί δραματικά.
Τι είναι, όμως, η μουκορμύκωση και πώς συνδέεται με την COVID-19;
Τι είναι η μουκορμύκωση;
Η μουκορύκωση είναι μία νόσος που προκαλείται από τους μύκητες της οικογένειας Mucorales.
“Οι μύκητες αυτοί βρίσκονται συνήθως στο περιβάλλον και αναπτύσσονται συχνά σε οργανική ύλη που αποσυντίθεται, όπως για παράδειγμα σε φρούτα ή λαχανικά.
Ο μύκητας της οικογενείας που προκαλεί συχνότερα λοιμώξεις στον άνθρωπο είναι ο Rhizopus oryzae.
Στην Ινδία, ωστόσο, υπάρχει ένα ακόμα μέλος της οικογενείας αυτής, το Apophysomyces, το οποίο ευδοκιμεί συνήθως σε τροπικό και υποτροπικό κλίμα“, αναφέρει ο κ. Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital, προσθέτοντας:
“Στο εργαστήριο, οι παραπάνω μύκητες πολλαπλασιάζονται ταχέως και έχουν μία μελανή/καφέ απόχρωση.
Οι μύκητες που προκαλούν νόσηση στον άνθρωπο μπορούν να πολλαπλασιαστούν σε θερμοκρασία σώματος και σε όξινο περιβάλλον“.
Πώς γίνεται η μόλυνση με τους μύκητες;
Οι μύκητες της οικογένειας Mucorales μολύνουν συνήθως ασθενείς με κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα, ή με βλάβες σε διάφορους ιστούς.
Η χρήση φαρμάκων που καταστέλλουν τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως τα κορτικοστεροειδή, ή, οι καταστάσεις που συνδέονται με ανοσοκαταστολή, όπως:
-ο καρκίνος και,
-οι μεταμοσχεύσεις,
συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης με τους παραπάνω μύκητες.
Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί από τους μύκητες με τρεις διαφορετικούς τρόπους και συγκεκριμένα:
-μέσω της εισπνοής των σπόρων τους,
-της κατάποσης των σπόρων με το φαγητό, ή,
-μέσω της μόλυνσης ενός τραύματος με τους σπόρους.
Οι περισσότερες μολύνσεις γίνονται μέσω της εισπνοής.
“Καθημερινά εισπνέουμε αρκετούς διαφορετικούς σπόρους μυκήτων.
Ωστόσο, το ανοσοποιητικό μας σύστημα και η καλή υγεία των πνευμόνων δεν επιτρέπουν στους μύκητες να προκαλέσουν λοίμωξη.
Όταν οι πνεύμονες έχουν υποστεί βλάβες και το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί φυσιολογικά, όπως δηλαδή συμβαίνει στους ασθενείς με σοβαρή COVID-19, οι μύκητες πολλαπλασιάζονται στους αεραγωγούς ή τα ιγμόρεια και ακολούθως επεκτείνονται σε άλλους ιστούς“, εξηγεί ο κ. Δημητρακόπουλος.
Η μουκορμύκωση επηρεάζει συνήθως τους πνεύμονες, ωστόσο η συχνότερη εντόπισή της είναι στη ρίνα ή τα ιγμόρεια.
Από εκεί μπορεί να εξαπλωθεί στους οφθαλμούς, προκαλώντας τύφλωση, ή στον εγκέφαλο προκαλώντας κεφαλαλγία και σπασμούς.
Οι μύκητες μπορεί να επηρεάσουν επίσης το δέρμα.
“Στο παρελθόν έχουν καταγραφεί απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις από τους μύκητες σε τραύματα που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές ή σε περιόδους πολέμου από τη μόλυνση τραυμάτων με χώμα και νερό“, σημειώνει ο κ. Δημητρακόπουλος.
Το περιβάλλον
Σήμερα, έχουν παρατηρηθεί ελάχιστα περιστατικά μουκορμύκωσης σε ασθενείς με COVID-19 σε χώρες εκτός της Ινδίας.
Πριν την πανδημία, τα περιστατικά μουκορμύκωσης ήταν πολύ συχνότερα στην Ινδία συγκριτικά με άλλες χώρες.
Για παράδειγμα, η νόσος επηρεάζει 14 ανά 100.000 άτομα σε αυτή τη χώρα, ενώ η συχνότητά της στον παγκόσμιο πληθυσμό είναι περίπου 0.06 ανά 100.000.
Στο παρελθόν, έχουν εμφανιστεί μικρές επιδημίες μουκορμύκωσης οι οποίες αποδόθηκαν σε μολυσμένα προϊόντα, όπως φάρμακα ή συσκευασμένα τρόφιμα. Ωστόσο, η ραγδαία αύξηση στα περιστατικά μουκορμύκωσης στην Ινδία φαίνεται ότι δεν αποδίδεται σε μία συγκεκριμένη πηγή.
Οι μύκητες Mucorales βρίσκονται:
-στο χώμα,
-τα τρόφιμα που αποσυντίθενται,
-στα κόπρανα πτηνών και ζώων,
-στο νερό,
-τον αέρα κτισμάτων,
-στις επιφάνειες με υγρασία
Μουκορμύκωση και διαβήτης
Στους ασθενείς με αρρύθμιστο διαβήτη, τα επίπεδα της γλυκόζης αίματος είναι αυξημένα και οι ιοί είναι σχετικά όξινοι, γεγονός που ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των μυκήτων Mucorales.
Το γεγονός αυτό έχει αναδειχθεί ως παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση μουκορμύκωσης τόσο στην Ινδία (όπου υπάρχουν υψηλά ποσοστά ασθενών με αρρύθμιστο διαβήτη), αλλά και παγκοσμίως πριν την πανδημίας της COVID-19.
Περίπου το 40% του συνόλου των περιστατικών μουκορμύκωσης που δημοσιεύτηκε σε επιστημονικά περιοδικά από το 2000 μέχρι το 2017 ήταν διαβητικοί ασθενείς.
Μία πρόσφατη μελέτη που εξέτασε τα περιστατικά μουκορμύκωσης σε ασθενείς με COVID-19, διαπίστωσε ότι:
-το 94% των ασθενών είχε διαβήτη, ενώ,
-στο 67% ο διαβήτης δεν είναι ρυθμιστεί.
Ιδανικός συνδυασμός
Οι ασθενείς με παχυσαρκία και διαβήτη παρουσιάζουν συνήθως σοβαρότερη λοίμωξη COVID-19.
“Αυτό σημαίνει ότι έχουν αυξημένη πιθανότητα να λάβουν κορτικοστεροειδή για την αντιμετώπιση της νόσου.
Ωστόσο, τόσο τα κορτικοστεροειδή, όσο και ο διαβήτης, συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο μουκορμύκωσης.
Η COVID-19 προκαλεί επίσης βλάβες στους αεραγωγούς και τα αγγεία, γεγονός που αυξάνει επίσης την ευαισθησία στις μυκητιασικές λοιμώξεις“, εξηγεί ο κ Δημητρακόπουλος, προσθέτοντας:
“Καταλαβαίνουμε, επομένως, ότι οι βλάβες στους ιστούς και τα αγγεία από την COVID-19, η θεραπεία με κορικοστεροειδή, τα υψηλά ποσοστά διαβήτη στον πληθυσμό και, σημαντικότερα, η αυξημένη ποσότητα των μυκήτων στο περιβάλλον, είναι παράγοντες που ενοχοποιούνται συνολικά για τα υψηλά ποσοστά περιστατικών μουκορμύκωσης στην Ινδία“.
Θεραπευτικές προκλήσεις
Σε αρκετές χώρες του Δυτικού κόσμου, παρατηρήθηκαν ορισμένα περιστατικά Ασπεργίλλωσης, μίας άλλης μυκητιασικής λοίμωξης, σε ασθενείς που είχαν σοβαρή COVID-19 και έλαβαν κορτικοστεροειδή κατά τη νοσηλεία τους στη ΜΕΘ.
Ο μύκητας που προκαλεί την παραπάνω νόσο ανήκει σε μία άλλη οικογένεια.
Η ασπεργίλλωση αποτελεί τη συχνότερη ευκαιριακή λοίμωξη που αποδίδεται σε μύκητες, επομένως σήμερα υπάρχουν αρκετές εξετάσεις για τη διάγνωσή της, κάτι που δε συμβαίνει στη μουκορμύκωση.
Αρκετοί ασθενείς που πάσχουν από μουκορμύκωση έχουν κακή πρόγνωση, με το 50% τελικά να καταλήγει, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό από τους υπόλοιπους ασθενείς να παρουσιάζει τελικά μόνιμες βλάβες.
“Η μουκορμύκωση θα πρέπει να διαγιγνώσκεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι βλάβες που προκαλεί.
Η θεραπεία της νόσου περιλαμβάνει ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος, αφαίρεση των νεκρωτικών ιστών και χορήγηση αντιμυκητιασικής αγωγής“, επισημαίνει ο κ. Δημητρακόπουλος, καταλήγοντας:
“Δυστυχώς, σε αρκετούς ασθενείς που πάσχουν από μουκορμύκωση, η διάγνωση της νόσου καθυστερεί, με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Το γεγονός αυτό ήταν αρκετά συχνό στην Ινδία ακόμα και πριν την πανδημία και, όπως φαίνεται, έχει διογκωθεί σήμερα“.