Τα ηπατικά ένζυμα έχουν καθοριστικό ρόλο για τις ζωτικές λειτουργίες του ήπατος.
Οι βασικές μεταβολικές και χημικές λειτουργίες του ήπατος, γίνονται με τη βοήθεια των ηπατικών ενζύμων. Κανονικά στο αίμα υπάρχουν μόνο μικρές ποσότητες των εν λόγω ενζύμων.
Πολλές φορές σε αναλύσεις αίματος, ανευρίσκονται αυξημένα ηπατικά ένζυμα. Τα τεστ για το συκώτι γίνονται για διάφορους λόγους, όταν για παράδειγμα ένας ασθενής παίρνει φάρμακα, που μπορούν να επηρεάζουν την ηπατική λειτουργία, όταν ο ασθενής έχει παράγοντες ψηλού κινδύνου ή σημεία ηπατικής νόσου. Επίσης αναλύσεις αίματος για έλεγχο της ηπατικής λειτουργίας γίνονται κατά τη διάρκεια γενικών ελέγχων ή τσεκάπ ρουτίνας.
Η ύπαρξη ψηλών ηπατικών ενζύμων δεν είναι ένδειξη μιας συγκεκριμένης ασθένειας. Όμως ηπατικό πρόβλημα είναι δυνατό να υπάρχει ακόμη και όταν ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα.
Οι συχνότερες αιτίες αύξησης των ηπατικών ενζύμων είναι οι ακόλουθες:
- Φάρμακα: Αντιβιοτικά, αντιεπιληπτικά, αντιφλεγμονώδη, αναλγητικά, φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη και άλλα
- Αλκοόλ
- Παχυσαρκία
- Διαβήτης
- Ψηλά τριγλυκερίδια
- Μολύνσεις με ιούς, ηπατίτιδες (ιοί Α, Β, C), λοιμώδης μονοπυρήνωση (μόλυνση με ιό EBV), μόλυνση με ιό CMV και άλλες μολύνσεις
- Αυτοάνοσες ασθένειες του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων όπως αυτοάνοση ηπατίτιδα, πρωτοπαθής σκηρυντική χολαγγείτιδα και πρωτοπαθής χολική κίρρωση
- Μεταβολικές παθήσεις του ήπατος όπως η αιμοχρωμάτωση (υπερβολική φόρτωση του οργανισμού σε σίδηρο) και η ασθένεια του Wilson (διαταραχή του μεταβολισμού του χαλκού που προκαλεί κίρρωση του ήπατος)
- Υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών και βοτάνων
- Όγκοι του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων
Το πλήρες ιστορικό του ασθενούς, η κλινική εξέταση και η διενέργεια συμπληρωματικών εξετάσεων επιτρέπουν στο γιατρό να αναγνωρίσει την αιτία των διαταραχών που παρουσιάζουν τα ηπατικά ένζυμα. Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία που ευθύνεται για την αύξηση τους.
Τα κυριότερα ένζυμα όπως επίσης και οι άλλες σημαντικές ουσίες που παράγονται από το συκώτι οι οποίες εξετάζονται στις συνήθεις αναλύσεις ήπατος είναι:
Τρανσαμινάση της αλανίνης (ALT, SGPT): Πρόκειται για ένζυμο που υπάρχει κυρίως στο συκώτι και συμβάλλει στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Αυξάνεται όταν υπάρχουν βλάβες στα ηπατικά κύτταρα. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση ηπατικών παθήσεων
Ασπαρτική τρανσαμινάση (AST, SGOT): Εκτός από το συκώτι, υπάρχει στο μυοκάρδιο και στους σκελετικούς μυς. Η αύξηση του, δεν αποτελεί εξειδικευμένη ένδειξη πάθησης του συκωτιού σε αντίθεση με την τρανσαμινάση της αλανίνης. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση ηπατικών παθήσεων αλλά και για το έμφραγμα του μυοκαρδίου
Αλκαλική φωσφατάση (ALP): Το ένζυμο αυτό υπάρχει σε ψηλές συγκεντρώσεις στο συκώτι και στα χοληφόρα αγγεία όπως επίσης και σε άλλους ιστούς. Ψηλά επίπεδα του ενζύμου σχετίζονται με ηπατικές και χολικές παθήσεις ή άλλες διαταραχές στον οργανισμό
γ-Γλουταμυλ τρανσφεράση (GGT): Η αύξηση του ενζύμου αυτού στο αίμα σχετίζεται με διαταραχές του ήπατος ή του χοληφόρου συστήματος
Γαλακτική αφυδρογονάση (LDH): Πρόκειται για ένζυμο που υπάρχει στο συκώτι αλλά και σε πολλούς ιστούς και όργανα. Η αύξηση του στο αίμα μπορεί να σχετίζεται με ηπατική βλάβη
Χολερυθρίνη: Η χολερυθρίνη προκύπτει από τον καταβολισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της αιμοσφαιρίνης. Η αύξηση της στο αίμα δημιουργεί τον ίκτερο, δηλαδή κίτρινο χρώμα του δέρματος και του άσπρου των ματιών. Στις παθήσεις του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων, η χολερυθρίνη στο αίμα αυξάνεται
Αλβουμίνη και ολικές πρωτεΐνες: Η αλβουμίνη είναι πρωτεΐνη που παράγεται από το συκώτι. Πρόκειται για την πρωτεΐνη με την ψηλότερη συγκέντρωση στο αίμα. Το συκώτι παράγει και άλλες σημαντικές για τον οργανισμό πρωτεΐνες και η μέτρηση των ολικών πρωτεϊνών στο αίμα, είναι ένας καλός δείκτης της λειτουργίας του ήπατος. Η μείωση της αλβουμίνης και των ολικών πρωτεϊνών στο αίμα, μπορεί να έχουν σχέση με βλάβη ή λειτουργική ανεπάρκεια του ήπατος αλλά και με άλλες παθήσεις
Χρόνος προθρομβίνης (PT): Οι πρωτεΐνες της πήξης του αίματος που αξιολογούνται από το τεστ αυτό, παράγονται στο συκώτι. Η παράταση του χρόνου προθρομβίνης μπορεί να σχετίζεται με ηπατική λειτουργική ανεπάρκεια.
Πρέπει να τονίσουμε, ότι δεν είναι ορθό να ερμηνεύονται τα αποτελέσματα των εξετάσεων των ηπατικών ενζύμων και άλλων λειτουργικών δοκιμασιών στο αίμα, χωρίς τη βοήθεια του γιατρού. Πράγματι μια αύξηση ή μείωση, μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες που μπορεί να έχουν ή να μην έχουν σχέση με ηπατικό πρόβλημα.
Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται σε συνάρτηση με το ιστορικό, τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, τα φάρμακα που χορηγούνται και το σύνολο της κατάστασης του ασθενούς. Στη συνέχεια πρέπει ο γιατρός να ενημερώνει πλήρως τον ασθενή για τη διάγνωση και τα θεραπευτικά μέτρα που είναι αναγκαίο να ληφθούν.