Νευροπαθητικός είναι ο πόνος που προκύπτει σαν άμεση συνέπεια μίας βλάβης ή νόσου που προσβάλλει το σωματοαισθητικό νευρικό σύστημα.
Το σωματοαισθητικό σύστημα είναι η οδός που ακολουθεί το ερέθισμα (χημικό, μηχανικό, θερμικό) από την περιφέρεια μέχρι το κέντρο και συμβάλλει στην πρόσληψη και συνειδητοποίηση της πληροφορίας από το δέρμα, τα σπλάχνα και το μυοσκελετικό σύστημα καθώς και στην αντίληψη της θέσης του σώματος στο χώρο (ιδιοδεκτικότητα).
Το σωματοαισθητικό σύστημα περιλαμβάνει:
-ανιούσες (κεντρομόλες) νευρικές ίνες από τον περιφερικό αισθητικό νευρώνα προς το νωτιαίο μυελό, το στέλεχος και το φλοιό καθώς και,
–κατιούσες (φυγόκεντρες) νευρικές ίνες από το φλοιό, το στέλεχος και το μεσεγκέφαλο προς το νωτιαίο μυελό.
Διακρίνεται σε :
-περιφερικό (περιφερικές αισθητικές νευρικές ίνες) σωματοαισθητικό σύστημα και,
– κεντρικό (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός) σωματοαισθητικό σύστημα.
O νευροπαθητικός πόνος διαχωρίζεται ανάλογα με τη διάρκεια του σε:
–οξύ και,
–χρόνιο, ανάλογα με την εντόπιση του στο νευρικό σύστημα σε περιφερικό και κεντρικό και ανάλογα με την αιτιολογία του σε πρωτογενή νευροπαθητικό πόνο και δευτερογενή νευροπαθητικό πόνο.
Σε αντίθεση με τον αλγαισθητικό πόνο που υφίεται μετά την επούλωση ή την αποκατάσταση της φλεγμονής, ο νευροπαθητικός πόνος λόγω παθολογικών μηχανισμών μεταπίπτει σε χρόνιο και συνοδεύεται από:
-άγχος,
-κατάθλιψη,
-διαταραχές ύπνου,
-κακή ποιότητα ζωής.
Στο νευροπαθητικό πόνο πραγματοποιούνται:
-δυσπροσαρμοστικές αλλαγές στις κατιούσες και ανιούσες νευρικές οδούς,
-παθολογική αναδιοργάνωση στο νωτιαίο μυελό και στον εγκεφαλικό φλοιό, καθώς επίσης,
-κεντρική και περιφερική ευαισθητοποίηση.
Συμπτώματα:
Στον νευροπαθητικό πόνο έχουμε:
-αυξημένη δραστηριότητα στην περιφέρεια,
-αυξημένη είσοδο επώδυνων ερεθισμάτων στο κεντρικό νευρικό σύστημα, και,
-ανάπτυξη παθολογικών επώδυνων συμπτωμάτων όπως:
- υπεραλγησία (αυξημένη ευαισθησία σε επώδυνο ερέθισμα),
- υπεραισθησία (αυξημένη ευαισθησία σε ήπιο ερέθισμα),
- αλλοδυνία (αντίληψη ενός μη επώδυνου ερεθίσματος ως επώδυνο),
- υπερπάθεια (παρουσία υπεραλγησίας, υπεραισθησίας, αλλοδυνίας).
Μπορεί να παρουσιαστούν και μη επώδυνα συμπτώματα του νευροπαθητικού πόνου όπως:
-δυσαισθησία (δυσάρεστη ή παθολογική αίσθηση με ή χωρίς ερέθισμα),
-παραισθησία (παθολογική αίσθηση χωρίς την ύπαρξη ερεθίσματος), καθώς επίσης και,
-υπαισθησία (μειωμένη δερματική αισθητικότητα).
Οι ασθενείς με νευροπαθητικό πόνο αναφέρουν ότι είναι καυστικός, διαξιφιστικός, συνήθως σταθερός και δύσκολα υφιόμενος.
Μπορεί να εκδηλώνεται σαν ηλεκτρικό ρεύμα, σαν βελονιές ή τσιμπήματα, ενώ συχνά συνοδεύεται από μυρμηγκιάσματα, μούδιασμα και κνησμό.
Η εμφάνιση νευροπαθητικού πόνου σχετίζεται με:
-το σακχαρώδη διαβήτη,
-τη μεθερπητική νευραλγία,
-τη νευραλγία τριδύμου,
-τον καρκίνο,
-τα νευρολογικά νοσήματα (σκλήρυνση κατά πλάκας),
-τη χημειοθεραπεία,
-την ακτινοθεραπεία,
-τις χρόνιες μυοσκελετικές παθήσεις,
-τα σύνδρομα παγίδευσης νεύρου.
Διάγνωση
Η διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου γίνεται με βάση το ιστορικό του ασθενούς, την κλινική εξέταση και τη χρήση ειδικών ερωτηματολογίων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως και αποτελούν πολύτιμα διαγνωστικά εργαλεία.
Οι κυριότερες εργαστηριακές εξετάσεις είναι:
-Η ποσοτική αισθητική δοκιμασία (QST),
η νευροφυσιολογική μελέτη – ηλεκτρονευρομυογράφημα,
-η μελέτη των σχετιζόμενων με τον πόνο αντανακλαστικών,
-η μικρονευρογραφία,
-τα προκλητά δυναμικά,
-η λειτουργική νευροαπεικόνιση (Pet-scan, FMRI),
-η βιοψία δέρματος.
Οι συγκεκριμένες εξετάσεις λόγω υψηλού κόστους εφαρμόζονται σε πολύ εξειδικευμένα περιστατικά.
Θεραπεία
Για τη θεραπεία του νευροπαθητικού πόνου χρησιμοποιούνται:
-αντιεπιληπτικά (πρεγκαμπαλίνη, γκαμπαπεντίνη),
-αντικαταθλιπτικά (αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-αδρεναλίνης),
-οπιοειδή (τραμαδόλη, ταπεταντόλη, οξυκωδόνη), αντιαρρυθμικά (μεξιλετίνη),
-διαδερμικά επιθέματα λιδοκαϊνης και καψαϊκίνης.
Παρεμβατικά έχουν θέση οι: αποκλεισμοί νεύρων και η νευροδιέγερση (περιφερική – κεντρική)
Η χρήση των φαρμάκων εκλογής για το νευροπαθητικό πόνο απαιτεί βαθιά γνώση του θεράποντος ιατρού λόγω της ιδιαιτερότητας των φαρμάκων, τα οποία χρειάζονται τιτλοποίηση για αποφυγή παρενεργειών.