Πολύ συχνά μιλάμε για αλλεργίες σε φάρμακα. Τι εννοούμε όμως την λέξη “είμαι αλλεργικός σε φάρμακο”;
Ο κόσμος εννοεί συνήθως οποιαδήποτε παρενέργεια που προκαλείται κατά τη διάρκεια μιας φαρμακευτικής θεραπείας ή ακόμα και μετά το τέλος της.
Στην πραγματικότητα όμως οι φαρμακευτικές αλλεργίες είναι ένα υποσύνολο των ανεπιθύμητων αντιδράσεων που οφείλονται στα φάρμακα.
Είναι παθολογικές αντιδράσεις που προκαλούνται στον οργανισμό λόγω απάντησης του ανοσοποιητικού συστήματος, δηλαδή του συστήματος άμυνας του οργανισμού, εναντίον του φαρμάκου, επειδή τα αναγνωρίζει ως εχθρικές-επιβλαβείς ουσίες.
Έτσι γίνεται κατανοητό ότι δεν είναι αλλεργικής αιτιολογίας όλες οι ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις.
Λιγότερο συχνά εμφανίζονται και οι λεγόμενες ψευδοαλλεργικές αντιδράσεις, με παρεμφερή εικόνα με την αλλεργία, χωρίς να οφείλονται στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, ενώ οι αλλεργικές αντιδράσεις είναι σοβαρές και απαιτούν χειρισμό από ειδικό, δεν είναι όλες επικίνδυνες.
Ποια φάρμακα προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις;
Όλα τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν μια αλλεργική αντίδραση και μάλιστα με διάφορους μηχανισμούς.
Όμως κατά κύριο λόγο είναι τα αντιβιοτικά και τα αντιφλεγμονώδη που ενοχοποιούνται.
-Από τα αντιβιοτικά κυρίως είναι τα παράγωγα πενικιλίνης (πενικιλίνες, ημισυνθετικές πενικιλίνες, κεφαλοσπορίνες κ.α.) σε ποσοστό 0,7-10% των ασθενών.
–Αλλεργικές αντιδράσεις προκαλούνται και από τις σουλφοναμίδες, μα και οποιοδήποτε άλλο αντιβιοτικό.
Στα αντιφλεγμονώδη εννοούμε φάρμακα που χορηγούνται για να αντιμετωπίσουν μια φλεγμονή στον οργανισμό.
Εκτός από την αντιφλεγμονώδη, έχουν και αναλγητική και αντιπυρετική δράση στον οργανισμό και είναι πολλά.
Παλαιότερη από όλα σε αυτή την κατηγορία είναι η ασπιρίνη.
Πώς θα αναγνωρίσουμε μια αλλεργική αντίδραση σε φάρμακο;
Ανάλογα με το χρόνο που εκδηλώνονται, τις ξεχωρίζουμε σε 2 κατηγορίες.
Καταρχήν σε άμεσες.
Τα συμπτώματα σε αυτές παρατηρούνται πολύ γρήγορα, αμέσως μετά τη λήψη του φαρμάκου, μέχρι και 1 ώρα αργότερα με διάφορες εκδηλώσεις, όπως:
– ποικίλου μεγέθους εξάνθημα με φαγούρα,
-και ερυθρότητα, που ονομάζεται κνίδωση και,
-πρήξιμο στα χείλη, βλέφαρα και άλλα μέρη του σώματος, δηλαδή αγγειοοίδημα.
Επίσης με:
-βρογχόσπασμο,
-δύσπνοια,
-σφύριγμα στην αναπνοή,
-βήχα ή,
και πιο σύνθετες αντιδράσεις, τις λεγόμενες αναφυλακτικές αντιδράσεις.
Αυτές περιλαμβάνουν όλα τα παραπάνω συμπτώματα, αλλά και:
-πτώση της αρτηριακής πίεσης,
-έντονη καταβολή,
απώλεια αισθήσεων,
-έμετο.
Επίσης τις έμμεσες αντιδράσεις, που εμφανίζονται πιο αργά και εκδηλώνονται με: -κηλιδοβλατιδώδη εξανθήματα(μικρού μεγέθους σπυράκια) συνήθως εκτεταμένα,
-πυρετό,
-πανκυτταροπενία,
-ορονοσία,
-νεφρίτιδα,
-βαριά δερματίτιδα,
-σύνδρομο Stevens-Johnson.
Τι πρέπει να κάνουμε αν παρουσιάσουμε φαρμακευτική αλλεργική αντίδραση;
Αυτονόητη είναι η άμεση διακοπή του φαρμάκου και να καταφύγουμε το συντομότερο σε ειδικό γιατρό.
Σωτήρια για τη ζωή βοήθεια σε μια βαριά αλλεργική αντίδραση μπορεί να δώσει και ο παθολόγος.
Όμως η διερεύνηση γίνεται μόνο από τον αλλεργιολόγο, όπως και η χορήγηση εναλλακτικού σκευάσματος, για να συνεχίσει απρόσκοπτα ο ασθενής τη θεραπεία και να μην προστεθούν και νέα προβλήματα από τη διακοπή της.
Οι ασθενείς με αλλεργικές αντιδράσεις ή οι οικείοι τους πρέπει να σημειώσουν το όνομα του ύποπτου φαρμάκου ή να κρατήσουν όλη τη συσκευασία, αλλά να αναφέρουν και όλα τα φάρμακα που συνολικά λαμβάνει ο ασθενής, για να ενημερώσουν τον αλλεργιολόγο.
Ποιος είναι ο έλεγχος στις αλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα;
Ο αλλεργιολόγος θα ζητήσει λεπτομερές ιστορικό.
Σημαντικές πληροφορίες είναι:
-η γνώση του χρόνου έναρξης της φαρμακευτικής θεραπείας,
-ο αριθμός των δόσεων που έλαβε ο ασθενής, και,
-το μεσοδιάστημα από τη λήψη της τελευταίας δόσης μέχρι την εμφάνιση της αλλεργικής αντίδρασης.
Αν είναι περισσότερα από ένα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής, οι ίδιες πληροφορίες χρειάζονται για όλα.
Αυτές οι πληροφορίες βοηθούν στην επιλογή των κατάλληλων εξετάσεων και όλα μαζί τελικά, συμβάλλουν στον προσδιορισμό του τύπου της αλλεργικής αντίδρασης, στο σωστό χειρισμό και στην πρόγνωση της βαρύτητάς της.
Ποιες εξετάσεις γίνονται
Αναφορικά με τις εξετάσεις , σημαντική είναι η συμβολή των δερματικών δοκιμασιών στα φάρμακα (δερματικά αλλεργικά tests), και των ειδικών εξετάσεων αίματος (RAST κα).
Πάντως και οι δύο τρόποι ελέγχου δεν υπάρχουν για όλα τα φάρμακα και αυτό δίνει μεγαλύτερη ακόμα σημασία στη λήψη λεπτομερούς ιστορικού.
Τέλος πολύ σημαντική είναι η δοκιμασία πρόκλησης, η οποία έχει αυστηρή διαδικασία, γίνεται βάσει πρωτοκόλλου, μόνο από ειδικό έμπειρο αλλεργιολόγο, σε κατάλληλα εξοπλισμένο χώρο.
Πρέπει να φοβόμαστε τα φάρμακα;
Όπως σε όλες τις παθήσεις, είναι πάντα προτιμότερη η πρόληψη, χωρίς να φτάνουμε σε υπερβολές.
Αν δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενης αλλεργικής αντίδρασης στο φάρμακο που πρέπει να λάβει ένας ασθενής, δεν βοηθά να το αποφεύγει, ακόμα και αν έχει παρουσιάσει άλλου είδους αλλεργική αντίδραση π.χ. αλλεργία σε τρόφιμο.
Αν ωστόσο φοβάται, χρήσιμο και πάλι είναι να συμβουλευτεί τον ειδικό.