Πρόκειται για πάθηση της όρασης κατά την οποία παρουσιάζονται ανωμαλίες της διάθλασης στα μάτια, επειδή η διαθλαστική ισχύς του ματιού δεν συνδυάζεται αρμονικά με το προσθιοπίσθιο μήκος του, με αποτέλεσμα οι φωτεινές ακτίνες να μην μπορούν να εστιασθούν ακριβώς επάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού, δηλαδή τον βυθό, με αποτέλεσμα να βλέπουμε θολά.
Οι αμετρωπίες είναι: η μυωπία, η υπερμετρωπία, ο αστιγματισμός και η πρεσβυωπία.
Παρατηρείται στην νεογνική και βρεφική ηλικία, ως το 1ο έτος της ζωής.
α. Υπερμετρωπία: Ασαφής απεικόνιση μακρινών και κοντινών αντικειμένων διότι το υπερμετρωπικό μάτι εστιάζει το είδωλό τους, πίσω από τον αμφιβληστροειδή.
Η υπερμετρωπία οφείλεται στο μικρό αξονικό μήκος ή στην μειωμένη διαθλαστική δύναμη ενός οπτικού συστήματος σε σχέση με το μήκος του.
Στην νεογνική και βρεφική ηλικία ο προσθιοπίσθιος άξονας των ματιών είναι μικρότερος, γι’ αυτό μια χαμηλή υπερμετρωπία έως 3Δ που δεν συνοδεύεται από υψηλό αστιγματισμό >1Δ είναι η πιο κοινή και φυσιολογική διαθλαστική κατάσταση.
β. μυωπία: Ασαφής απεικόνιση ενός μακρινού αντικειμένου διότι το μυωπικό μάτι εστιάζει το είδωλό του μπροστά από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού.
Η μυωπία οφείλεται στον μεγάλο προσθοπίσθιο άξονα του ματιού (αξονική μυωπία), την μεγάλη διαθλαστική δύναμη (διαθλαστική μυωπία) του οπτικού συστήματος (κερατοειδής – φακός) ή και τα δύο.
Η ιδιαίτερη μορφή της που καλείται εκφυλιστική, συνοδεύεται και από εκφυλιστικές αλλοιώσεις όλων των χιτώνων του οφθαλμού.
Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελεί η συγγενής μυωπία, πρόκειται για αξονική μυωπία, συνήθως ετερόπλευρη, της τάξης περίπου 7-9 Δ με συνοδό αστιγματισμό 1,5-2,5 Δ, και μυωπικές αλλοιώσεις στον βυθό
γ. Αστιγματισμός: Ασαφής απεικόνιση κοντινών και μακρινών αντικειμένων, αφού η διαθλαστική δύναμη του ματιού δεν είναι ίδια σε όλους τους μεσημβρινούς του κερατοειδούς, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η εστίαση του ειδώλου σε ένα σημείο του αμφιβληστροειδούς.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο αστιγματισμός οφείλεται σε διαταραχές του σχήματος του κερατοειδούς χιτώνα.
Αστιγματισμός οφειλόμενος στον φακό δεν είναι σπάνιος, είναι όμως συνήθως μικρού βαθμού.
Πότε πρέπει να φοράμε γυαλιά
Γυαλιά ή/και φακοί επαφής χορηγούνται σύμφωνα με διεθνή πρωτόκολλα καθορισμένα από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής Οφθαλμολογίας και πάντα μετά από σκιασκοπία με κυκλοπληγία.
Αδρά μπορούμε να πούμε ότι:
α. Υπερμετρωπία >3Δ που συνοδεύεται από αστιγματισμό ή ακόμα περισσότερο από στραβισμό πρέπει να διορθώνεται από τον οφθαλμίατρο και μάλιστα στην τελευταία περίπτωση πλήρως.
β. Υψηλή μυωπία >5Δ διορθώνεται σταδιακά από τον οφθαλμίατρο, ενώ στις ετερόπλευρες περιπτώσεις και ιδιαίτερα στην συγγενή μορφή έχει ένδειξη η χρήση φακού επαφής.
γ. Αστιγματισμός > 1Δ , ιδιαίτερα εάν υπάρχει διαφορά μεταξύ των δύο ματιών στη δύναμη ή τον άξονά του, διορθώνεται από τον οφθαλμίατρο από την ηλικία των 2.5-3 ετών για να αποτραπεί το ενδεχόμενο εγκατάστασης αμβλυωπίας (“τεμπέλιασμα” του περισσότερο αμετρωπικού ματιού).
Η έγκαιρη (μέσα στην “κρίσιμη” περίοδο ωρίμανσης του οπτικού συστήματος) και σωστή διαθλαστική διόρθωση εξασφαλίζει ενήλικες με άρτια ανεπτυγμένο οπτικό σύστημα και άριστη όραση ώστε συχνά να μην χρειάζονται γυαλιά ή/και φακοί επαφής.