Ο προληπτικός παιδοοφθαλμολογικός έλεγχος είναι μια μέθοδος για τον αδρό εντοπισμό παιδιών με προβλήματα όρασης ή οφθαλμικών παθήσεων που είναι πιθανό να οδηγήσουν σε απώλεια όρασης, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει παραπομπή σε έναν παιδοφθαλμίατρο για περαιτέρω αξιολόγηση και θεραπεία
-Πως γίνεται ο έλεγχος της όρασης
“Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της όρασης ενός παιδιού.
Η επιλεγμένη μέθοδος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ηλικία του παιδιού που εξετάζεται και την εμπειρία του εξεταστή.
Διάφορες μέθοδοι προληπτικού ελέγχου της όρασης συζητούνται παρακάτω“, αναφέρει ο κ. Σταμάτης Γκατζώνης, Οφθαλμίατρος Παίδων, Διευθυντής Οφθαλμολογικής Κλινικής του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών :
Αντικειμενικός έλεγχος:
Επισκόπηση των ματιών, της κόρης και του ερυθρού αντανακλαστικού
Αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παιδιά όλων των ηλικιών.
Σε κάθε επίσκεψη του παιδιού στον παιδίατρο, ο εξεταστής χρησιμοποιεί έναν φακό για να εκτιμήσει τα μάτια για ανωμαλίες στο σχήμα, ή τη δομή και για να ανιχνεύσει ανωμαλίες στο σχήμα της κόρης.
Η κόρη συστέλλεται (γίνεται μικρότερη) στο έντονο φως και διαστέλλεται (γίνεται μεγαλύτερη) στο σκοτάδι, και οι δύο κόρες πρέπει να έχουν το ίδιο μέγεθος.
Ένα οφθαλμοσκόπιο χρησιμοποιείται για την παρατήρηση του ερυθρού αντανακλαστικού του ματιού.
“Το ερυθρό αντανακλαστικό είναι μια αντανάκλαση από την επένδυση του εσωτερικού του ματιού που κάνει την κόρη να φαίνεται κόκκινη στις φωτογραφίες.
Το ερυθρό αντανακλαστικό πρέπει να είναι εμφανές και ίδιο και στα δύο μάτια”, σημειώνει ο κ. Γκατζώνης.
-Photoscreening
Αυτή είναι μια αυτοματοποιημένη τεχνική με μια ειδική κάμερα που χρησιμοποιεί το ερυθρό αντανακλαστικό για να βοηθήσει στον εντοπισμό παραγόντων κινδύνου για μειωμένη όραση, όπως :
-διαθλαστικά σφάλματα (ανάγκη για γυαλιά) και ,
-άλλες ανωμαλίες στα μάτια.
Είναι γρήγορο και εύκολο στην εκμάθηση και πλέον χρησιμοποιείται συχνά σε μαζικούς, γρήγορους ελέγχους.
Οι πληροφορίες μπορούν να υποβληθούν ηλεκτρονικά σε έναν παιδοφθαλμίατρο για ερμηνεία και αξιολόγηση, εάν είναι απαραίτητο.
-Φωτεινό αντανακλαστικό του κερατοειδούς
Αυτό το απλό τεστ μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε παιδί χρησιμοποιώντας ένα φακό.
Καθώς ένα παιδί εστιάζει στον φακό, παρατηρείται η θέση της ανάκλασης του φωτός από την μπροστινή επιφάνεια (κερατοειδής) του ματιού.
“Το τεστ είναι ακριβές μόνο αν το παιδί κοιτά απευθείας στο φως και όχι στο πλάι.
Φυσιολογικά το αντανακλαστικό φωτός του κερατοειδούς είναι ευκρινές και στο κέντρο και στις δύο κόρες.
Η εξέταση είναι μη φυσιολογική εάν το αντανακλαστικό φωτός του κερατοειδούς δεν είναι ευκρινές και καθαρό ή εάν είναι “εκτός κέντρου“”, σημειώνει ο κ. Γκατζώνης.
-Δοκιμασία επαλλάσουσας κάλυψης
Αυτό το τεστ ανιχνεύει κακή ευθυγράμμιση των ματιών.
Ενώ το παιδί εστιάζει σε έναν στόχο, ο εξεταστής καλύπτει κάθε μάτι διαδοχικά για να αναζητήσει μια «μετατόπιση» στην ευθυγράμμιση των ματιών.
Αυτό το τεστ απαιτεί συνεργάσιμο παιδί (συνήθως 3 ετών και άνω) και έμπειρο εξεταστή.
-Υποκειμενικός έλεγχος:
-Εκτίμηση της οπτικής οξύτητας
Η εκτίμηση του πόσο καλά βλέπει ένα παιδί, απαιτεί συνεργασία.
Επομένως αυτό συνήθως αφορά παιδιά 3 ετών και άνω.
Είναι η μόνη μέθοδος προληπτικού ελέγχου που μετρά άμεσα την οπτική οξύτητα και είναι η προτιμώμενη εξέταση για μεγαλύτερα παιδιά.
” Χρειάζεται ένα ειδικό διάγραμμα οπτικής οξύτητας, με γράμματα ή αριθμούς, τοποθετημένο στην σωστή απόσταση ( διαθέσιμο στο διαδίκτυο).
Στη θέση των γραμμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σύμβολα ή σχήματα, στα μικρότερα παιδιά.
Η δοκιμή με τα δύο μάτια ανοιχτά εκτελείται αρχικά, πριν στην συνέχεια καλυφθεί προσεκτικά το ένα μάτι κάθε φορά, ώστε να ελεγχθεί το καθένα ξεχωριστά.
Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε ένα σωστά τοποθετημένο κάλυμμα, καθώς τα μικρά παιδιά μπορεί να προσπαθήσουν να «κοιτάξουν» γύρω από αυτό, ειδικά εάν υπάρχει διαφορά στην όραση μεταξύ των δύο ματιών”, εξηγεί ο κ. Γκατζώνης.
-Τι είδη οφθαλμολογικών προβλημάτων μπορούν να ανιχνευτούν σε έλεγχο όρασης;
Ο κύριος στόχος του αδρού προληπτικού ελέγχου όρασης είναι:
-να εντοπιστούν παιδιά που έχουν ή κινδυνεύουν να αναπτύξουν αμβλυωπία ,
–η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη οπτική αναπηρία, εκτός εάν αντιμετωπιστεί στην πρώιμη παιδική ηλικία.
Άλλα προβλήματα που μπορούν να ανιχνευθούν με τον προληπτικό έλεγχο της όρασης περιλαμβάνουν:
– στραβισμό (κακή ευθυγράμμιση των ματιών),
– καταρράκτη,
– γλαύκωμα,
-βλεφαρόπτωση,
– διαθλαστικά σφάλματα όπως:
– μυωπία,
-υπερμετρωπία και,
– αστιγματισμό ,
-και άλλα πιο σοβαρά νοσήματα όπως όγκοι ή νευρολογικές παθήσεις.
-Ποιος πραγματοποιεί την προληπτική εκτίμηση της οπτικής λειτουργίας
Οι παιδίατροι, οι οικογενειακοί ιατροί, οι νοσοκόμες και οι οπτομέτρες μπορούν να πραγματοποιούν προληπτικό έλεγχο όρασης σε ατομικές επισκέψεις, ή σε μαζικούς ελέγχους π.χ. σε σχολεία ή παιδικούς σταθμούς.
Επιπλέον:
-πολλά προγράμματα ημερήσιας φροντίδας,
-Εκκλησίες,
-σχολεία και,
-τμήματα υγείας, προσφέρουν προγράμματα μαζικού προληπτικού ελέγχου όρασης για παιδιά.
“Ένας καλά ενημερωμένος γονέας μπορεί να εκτιμήσει επίσης αδρά την οπτική ικανότητα του παιδιού του, ακολουθώντας κάποιες από τις ανωτέρω οδηγίες“, τονίζει ο κ. Γκατζώνης.
-Σε ποια ηλικία πρέπει ένα παιδί να κάνει έλεγχο της όρασής του;
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος της όρασης είναι πιο αποτελεσματικός όταν γίνεται περιοδικά σε όλη την παιδική ηλικία.
Όσο νωρίτερα εντοπιστεί ένα πρόβλημα, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να επιτευχθεί η μέγιστη όραση μέσω της κατάλληλης θεραπείας.
Ο πρώτος έλεγχος όρασης λαμβάνει χώρα στην γέννηση, όταν ο νεογνολόγος ή ο παιδοφθαλμίατρος εξετάζει, την κόρη και το ερυθρό αντανακλαστικό και ιδανικά τον βυθό του ματιού του νεογέννητου.
Εξειδικευμένος οφθαλμολογικός έλεγχος πρέπει να επαναλαμβάνεται στο 1ο, 3ο και 5ο έτος.
Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη απαιτείται ολοκληρωμένη παιδοφθαλμολογική εξέταση πριν από την έναρξη του νηπιαγωγείου και του σχολείου.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του ελέγχου όρασης και μιας οφθαλμολογικής εξέτασης από εξειδικευμένο παιδοφθαλμίατρο και ποια είναι η κατάλληλη για τα περισσότερα παιδιά;
Ο απλός έλεγχος της όρασης από τον μη ειδικό, είναι :
-πιο απλός,
-γρήγορος και οικονομικός τρόπος (επιτρέπει την εξέταση πολλών παιδιών σε λίγο χρόνο)
-από μια πλήρη εξέταση για κάθε παιδί.
“Ωστόσο, εάν ένα παιδί έχει γνωστούς παράγοντες κινδύνου για οφθαλμική νόσο, εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό οφθαλμικής νόσου ή εάν έχει σημεία ή συμπτώματα ύποπτα για πρόβλημα όρασης, είναι λογικό και σκόπιμο να έχει μια ολοκληρωμένη παιδοφθαλμολογική εξέταση“, καταλήγει ο κ. Γκατζώνης.