Όταν το βρέφος πλησιάσει τον 4ο – 6ο μήνα της ζωής του, ανεξαρτήτως αν αυτό θηλάζει ή σιτίζεται με ξένο γάλα, θα πρέπει να προστεθούν στο διαιτολόγιό του και άλλες τροφές με στερεά πλέον σύσταση.
Η διαδικασία αυτή αποτελεί τον απογαλακτισμό.
Ο απογαλακτισμός εξυπηρετεί τις ακόλουθες ανάγκες:
α) κάλυψη των αυξημένων σε αυτή την ηλικία θερμιδικών αναγκών του βρέφους που θα εξασφαλίσουν τη φυσιολογική ανάπτυξή του,
β) απόκτηση εμπειρίας τροφών με ποικιλία σύστασης, γεύσης και αρώματος, και,
γ) προώθηση της λειτουργίας της μάσησης και της κατάποσης.
“Τα περισσότερα μωρά είναι έτοιμα να πάρουν στερεές τροφές από την ηλικία των 4 – 6 μηνών.
“Πριν από αυτή την ηλικία, τα μωρά δε διαθέτουν τον απαραίτητο έλεγχο και συντονισμό της γλώσσας και των μυών του στόματος, τα οποία είναι απαραίτητα για τη μάσηση και την κατάποση”, εξηγεί ο κ. Γιώργος Χατζηγεωργίου – Παιδίατρος, Επιστημονικός Συνεργάτης Παίδων ΜΗΤΕΡΑ, προσθέτοντας:
“Στην ηλικία αυτή αντί να καταπίνουν το κουταλάκι με τις τροφές το απομακρύνουν με τη γλώσσα τους έξω από το στόμα.
Το συγκεκριμένο αντανακλαστικό “προώθησης της γλώσσας”, εξαφανίζεται περίπου στους 4 μήνες“.
Το βρέφος είναι έτοιμο να δεχτεί στερεές τροφές όταν μπορεί να καθίσει με κάποια βοήθεια και να κρατήσει σε ικανοποιητικό βαθμό όρθιο το κεφάλι του, να έχει παρέλθει το αντανακλαστικό της προώθησης της γλώσσας και να δείχνει προθυμία να δοκιμάσει νέες τροφές (στρέφει το κεφαλάκι του προς το κουταλάκι και ανοίγει το στόμα του).
Οι στερεές τροφές μπορούν να αντικαταστήσουν οποιοδήποτε γεύμα γάλακτος.
Η δημιουργία ενός ευχάριστου κλίματος (ομιλία, απαλή μουσική) θα βοηθήσει στην επιτυχία των πρώτων προσπαθειών σίτισής του.
“Η χορήγηση της στερεάς τροφής πρέπει να γίνεται πάντα με κουταλάκι, και όχι με το μπιμπερόν γιατί υπάρχει ο κίνδυνος της πνιγμονής ή υπερσίτισής του.
Η αρχή της σίτισης θα πρέπει να γίνει με πολύ μικρή ποσότητα στερεάς τροφής (1/2 – 1 κουτ. γλυκού)”, τονίζει ο κ. Χατζηγεωργίου.
-Την 1η μέρα αρκεί να του χορηγηθούν μόνο 1 – 2 κουταλάκια.
–Η ποσότητα αυτή μπορεί να αυξάνει προοδευτικά κατά 1 – 2 κουτ. γλυκού κάθε μέρα.
–Η ποσότητα της χορηγούμενης τροφής πρέπει να είναι 120 γραμμάρια περίπου.
–Ο καλύτερος όμως δείκτης είναι η όρεξή του.
“Η προσθήκη μιας νέας τροφής δεν πρέπει να γίνεται νωρίτερα από 1 – 2 εβδομάδες, γιατί θεωρείται ότι θα πρέπει να δοθεί η απαραίτητη πίστωση χρόνου για να διαπιστωθεί αν η προηγούμενη τροφή έγινε ανεκτή από το βρέφος και δε του προκάλεσε καμία αλλεργική αντίδραση (ανησυχία, έμετοι, διάρροια, εξάνθημα)“, λέει ο κ. Χατζηγεωργίου.
Το βρέφος στην αρχή μπορεί να εμφανίζεται “μπερδεμένο”, να συνοφρυώνει το προσωπάκι του, να στριφογυρίζει την τροφή μέσα στο στόμα του ή ακόμη και να τη φτύνει.
Όλα αυτά αποτελούν φυσιολογικές αντιδράσεις, εφόσον αυτός ο τρόπος σίτισης αποτελεί για το μωρό μια πρωτόγνωρη εμπειρία.
“Ένας καλός τρόπος για να το βοηθήσετε να δεχτεί από την αρχή καλύτερα τις στερεές τροφές είναι να του δώσετε στην αρχή λίγο γάλα από το στήθος ή από το μπιμπερόν.
Ακολουθεί η χορήγηση μιας πολύ μικρής ποσότητας στερεάς τροφής (1/2 κουτ. γλυκού) και στο τέλος ολοκλήρωση του γεύματος με όσο γάλα θέλει.
Στην αρχή οι στερεές τροφές θα πρέπει να δίνονται ως συμπλήρωμα και όχι ως υποκατάστατο του μητρικού ή ξένου γάλακτος“, συμβουλεύει ο κ. Χατζηγεωργίου.
Η τακτική αυτή θα αποτρέψει την εκδήλωση από το βρέφος εκνευρισμού, εξαιτίας της πείνας του.
Στην περίπτωση που και αυτή η πρακτική αποτύχει, μπορεί να αναβληθεί η χορήγηση στερεάς τροφής επί 1 – 2 εβδομάδες.
Η μετάβαση στις στερεές τροφές αποτελεί μια σταδιακή διαδικασία η οποία διαφέρει από βρέφος σε βρέφος.
Ειδικά στα πρόωρα, η μετάβαση ενδέχεται να είναι βραδεία και δύσκολη.
Οι σημερινές βρεφικές κρέμες είναι εμπλουτισμένες με βιταμίνες, ασβέστιο, φώσφορο και ιχνοστοιχεία.
Η πρώτη στερεά τροφή που μπορεί να προσφερθεί σε ένα βρέφος ηλικίας 4 – 8 μηνών είναι η κρέμα από ρυζάλευρο η οποία είναι εμπλουτισμένη με σίδηρο, δεν περιέχει γλουτένη και σπανίως ευθύνεται για αλλεργικές αντιδράσεις.
Το ρυζάλευρο μπορεί να αναμιχθεί με μητρικό ή ξένο γάλα και να γίνει όσο παχύρευστο επιθυμούμε ανάλογα με τη δυνατότητα αποδοχής του από το βρέφος.
Ακολουθεί η σταδιακή προσθήκη κρεμών από φρούτα καθώς και:
-λαχανικά,
-κρέας,
-κρόκος αυγού,
-πουλερικά,
-ψάρια
-μακαρόνια,
-τυρί,
-γιαούρτι και,
-όσπρια.
Οι κρέμες με μίγματα δημητριακών ή σιτάλευρο χορηγούνται τελευταίες μετά τον 8ο μήνα γιατί ενδέχεται να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις.
Η υγιεινή διατροφή στηρίζεται στην ποικιλία των τροφών.
Η χορήγηση νερού είναι απαραίτητη στα βρέφη όταν ξεκινήσουν τις στερεές τροφές και ιδίως τους θερινούς μήνες.
Οι φρουτοχυμοί πρέπει να χορηγούνται όχι νωρίτερα από την ηλικία των 6 – 8 μηνών με φλιτζανάκι σε ημερήσια ποσότητα έως 120 – 180 ml.
Τα παραπάνω εξασφαλίζουν:
-την αποφυγή της τερηδόνας του μπιμπερόν,
-πιθανές διαρροϊκές κενώσεις και,
-τη διατήρηση της όρεξης του για άλλες σημαντικές τροφές.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται μέχρι την ηλικία του ενός έτους είναι:
-ασπράδι αυγού,
-αγελαδινό γάλα και ,
-μέλι (αλλαντίαση).
Τα γλυκά επιδόρπια πρέπει να χορηγούνται σε μικρές ποσότητες ως αντικατάστατα και όχι συμπληρώματα κάποιου γεύματος.
“Συμπερασματικά δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες αναφορικά τόσο με το χρόνο εισαγωγής των στερεών τροφών, όσο και το είδος και τη σειρά χορήγησής τους.
Ο παιδίατρος είναι ο αρμόδιος να καθοδηγήσει τους γονείς στον τρόπο απογαλακτισμού του βρέφους.
Παρόλα αυτά στον Πίνακα που ακολουθεί δίνονται ορισμένες κατευθυντήριες οδηγίες που αφορούν το είδος και το χρόνο εισαγωγής των διαφόρων στερεών τροφών στο βρέφος”, καταλήγει ο κ. Χατζηγεωργίου.
| 4 – 8 μηνών | Κρέμα ρυζάλευρου εμπλουτισμένη με σίδηρο |
| 6 – 8 μηνών | Φρούτα, άλλα δημητριακά, λαχανικά και φρουτοχυμοί |
| 7 – 10 μηνών | Πολτοποιημένα φρούτα (μπανάνα, μήλα, αχλάδια), λαχανικά, σφικτός κρόκος αυγού (βράσιμο αυγού 6 – 7 λεπτά), ψιλοκομμένο κρέας ή κοτόπουλο |
| 9 – 12 μηνών | Συνδυασμοί από μαλακές τροφές, όπως είναι τα μακαρόνια, το τυρί, το γιαούρτι, τα φασόλια. |
| Μετά το χρόνο | Αγελαδινό γάλα |