Ο όρος δυσλεξία αναφέρεται στις περιπτώσεις δυσκολιών ανάγνωσης και γραφής οι οποίες δεν οφείλονται σε ανεπαρκή νοημοσύνη, βλάβες των αισθητηρίων οργάνων, ανεπαρκή διδασκαλία ή ψυχολογικές διαταραχές.
Tης Εύας Ν. Τσώλη, Ψυχολόγος, εξειδίκευση στην αξιολόγηση και αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών
Πρόκειται για μία ειδική μαθησιακή δυσκολία νευρογνωστικής φύσεως που έχει σχέση περισσότερο με εκπαιδευτικά παρά ιατρικά κριτήρια.
Τα σημαντικά αξιολογικά στοιχεία που καθυστερούν την αναγνωστική και ορθογραφική ικανότητα των παιδιών και μας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου είναι:
• αντικαταστάσεις γραμμάτων και αριθμών παρόμοιου σχήματος στο γραπτό λόγο π.χ ρ αντί του δ, 6 αντί του 9 ή ακόμη 3 αντί ε
• αντικαταστάσεις συλλαβών π.χ παραμύθι αντί παραθύρι ή αντικαταστάσεις λέξεων που ταιριάζουν νοηματικά όπως λευκός αντί άσπρος στην ανάγνωση
• παραλείψεις γραμμάτων π.χ ίτι αντί σπίτι, αντιστροφές συμπλεγμάτων π.χ βαλίστα αντί βαλίτσα και προσθέσεις συμφώνων π.χ σημαίνα αντί σημαία σε ανάγνωση και γραφή
• διστακτικότητα και συλλαβισμός στην ανάγνωση
• άσχημη εικόνα γραφής με ανομοιόμορφα γράμματα
• πολλά ορθογραφικά λάθη και χρησιμοποίηση ακόμη και καθρεφτικής γραφής (η λέξη ανεστραμμένη όπως θα τη διαβάζαμε σε ένα καθρέφτη)
• περιορισμένη γραπτή έκφραση και πολλά συντακτικά λάθη
Είναι πιθανόν επίσης να παρουσιάζονται ελλείψεις και στην κατανόηση κειμένου όπως:
• αδυναμία ανάκλησης των γεγονότων
• δυσκολία στην ακολουθία ιδεών
• προβλήματα στη διατύπωση υποθέσεων και συμπερασμάτων
Τα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν χαμηλή σχολική επίδοση η οποία είναι αντιστρόφως ανάλογη προς τις νοητικές τους ικανότητες. Αρκετά από αυτά παρουσιάζουν κινητική αδεξιότητα και αργοπορημένη ανάπτυξη της ομιλίας. Ενώ ένα μικρό ποσοστό των παιδιών αυτών παρουσιάζουν ταυτόχρονα με τη δυσλεξία και διάσπαση προσοχής, έλλειψη κινητικού συντονισμού και υπερκινητικότητα.
Άλλες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως η δυσορθογραφία (δυσκολίες στην ορθογραφία) και δυσαριθμησία (δυσκολίες στην αριθμητική) μπορούν να εμφανιστούν ταυτόχρονα με αναγνωστικές δυσκολίες στο ίδιο άτομο. Όλες αυτές οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να συνοδευτούν από έντονη αντικοινωνική συμπεριφορά και συναισθηματικές διαταραχές για αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή και ψυχραιμία εκ μέρους των γονέων για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.