Ο ιδανικός τρόπος για αντιβακτηριδιακή προστασία είναι να πλένουμε τα χέρια μας με ικανοποιητική ποσότητα σαπουνιού για περίπου 20 δευτερόλεπτα και να ξεπλένουμε με τρεχούμενο χλιαρό νερό.
Εναλλακτική ικανοποιητική λύση είναι η χρήση τοπικών αντισηπτικών.
“Τα αντισηπτικά είναι αντιμικροβιακές ουσίες οι οποίες όταν εφαρμόζονται απευθείας πάνω στο δέρμα ή τα τραύματα, περιορίζουν μερικώς ή πλήρως τους πληθυσμούς των ζώντων μικροοργανισμών”, αναφέρει η κ. Λαμπρινή Νάση, Παιδίατρος – Παιδοδερματολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Οι κοινοί τύποι των αντισηπτικών περιλαμβάνουν :
-Αλκοολικά διαλύματα
-Ενώσεις τεταρτοταγούς αμμωνίου
-Χλωρεξιδίνη γλυκονική και άλλα διγουανίδια
-Υπεροξείδιο και υπερμαγγανικό άλας (στοματικό διάλυμα)
-Αλογoνομένα παράγωγα φαινόλης
-Παράγωγα κινολόνης (παστίλιες για τον λαιμό).
Από το 2017 η υπηρεσία τροφίμων και φαρμάκων (FDA), έχει προσδιορίσει ανεπιθύμητες ενέργειες για 24 δραστικά συστατικά που συμπεριλαμβάνονται στα αντισηπτικά, όπως η αλκοόλη.
Αραίωση των αντισηπτικών πριν απλωθούν στο δέρμα του παιδιού
“Αρκετά αντισηπτικά είναι ισχυρά και χρειάζονται αραίωση προτού τοποθετηθούν απευθείας πάνω στο ευαίσθητο παιδικό δέρμα.
Όταν χρησιμοποιούνται στο σπίτι πρέπει να ακολουθούμε με ευλάβεια τις οδηγίες χρήσης που βρίσκονται πάνω στο μπουκάλι.
Σε γενικές γραμμές η χρήση των αντισηπτικών είναι αρκετά ασφαλής“, σημειώνει η κ. Νάση, για να αναφερθεί στις “παρενέργειες” των αντισηπτικών στα παιδιά:
Παρά ταύτα δύναται να προκαλέσουν :
-Αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα, ΑΕΔ
–Ερεθιστική δερματίτιδα
-Αναφυλακτική αντίδραση (κυρίως με χρήση χλωρεξιδίνης)
–Ξηροδερμία
–Ερεθισμός οφθαλμών σε επαφή με τα μάτια
–Μέθη ή δηλητηρίαση με αλκοόλη σε περίπτωση κατάποσης
H ΑΕΔ στον ενήλικο πληθυσμό είναι καλά τεκμηριωμένη, με ποσοστό ευαισθητοποίησης που εκτιμάται σε 2% (εργαζόμενους στην υγεία).
Στον παιδιατρικό πληθυσμό τα δεδομένα είναι περιορισμένα και αφορούν μόνο παιδιά με ατοπική δερματίτιδα.
Χλωρεξιδίνη
Ιδιαίτερη αναφορά θα ακολουθήσει για τη χλωρεξιδίνη , ένα εξαιρετικά διαδεδομένο αντισηπτικό για πολλές δεκαετίες.
Οι πιο συχνές αλλεργικές αντιδράσεις που περιγράφονται στη χλωρεξιδίνη είναι καθυστερημένες αντιδράσεις (υπερευαισθησία τύπου IV) που εμφανίζονται μετά από τοπική χρήση.
Η ΑΕΔ είναι η πιο συχνή εκδήλωση.
Η ΑΕΔ από τη χρήση της χλωρεξιδίνης είναι συχνή σε ενήλικες ( 1%), αλλά σπάνια στον παιδιατρικό πληθυσμό.
Αν και η συχνότητα εμφάνισης ΑΕΔ σε χλωρεξιδίνη στον παιδιατρικό πληθυσμό θεωρείται πολύ χαμηλή, κάποιες μελέτες έχουν βρει ποσοστά ευαισθητοποίησης έως 2,9% σε ασθενείς κάτω των 16 ετών με ατοπική δερματίτιδα λόγω της πρώιμης ευαισθητοποίησης των παιδιών αυτών κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής ( π.χ φροντίδα του ομφάλιου λώρου).
Συνεπακόλουθη της συχνής χρήσης των αντισηπτικών είναι η ξηροδερμία η οποία μπορεί να αντιμετωπισθεί με τη χρήση μαλακτικών κρεμών.
“Η κατανάλωση έστω και μικρής ποσότητας αλκοόλ από τα παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε μέθη ή δηλητηρίαση και είναι αρκετά επικίνδυνη.
Τα τοπικά αντισηπτικά είναι αρκετά ελκυστικά για τα μικρά παιδιά καθότι έχουν ζωηρά χρώματα και ευχάριστη μυρωδιά (αν και περιέχουν τουλάχιστον 70% αλκοόλη)“, τονίζει η κ. Νάση και αναφέρεται στα συμπτώματα της δηλητηρίασης:
Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από αλκοόλη είναι:
-ανησυχία,
-υπνηλία,
-διαταραχές συνείδησης,
-σπασμοί,
-έμετοι,
-διάρροιες.
“Τελευταία είναι διαδεδομένη η χρήση των αντισηπτικών για καθαρισμό του στοματικού βλεννογόνου, από τα μεγαλύτερα παιδιά (> των 7 ετών).
Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αφού έχει προηγηθεί ανάγνωση και κατανόηση των οδηγιών χρήσης από τους γονείς και να αποφεύγεται η κατάποσή τους“, επισημαίνει η κ. Νάση, καταλήγοντας:
Να αποφεύγουμε τις “συνταγές” αντισηπτικών από το διαδίκτυο
“Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν αρκετές «συνταγές» τοπικών αντισηπτικών για οικιακή χρήση με φυσικά συστατικά με βάση το αλκοόλ (60% και άνω) καθώς επίσης και αιθέρια έλαια (λεβάντα, τεϊόδεντρο, κανέλλα κτλ.) ή αλόη.
Όλα τα ανωτέρω δυνητικά μπορεί να προκαλέσουν ερεθιστικές δερματίτιδες ή ακόμα και συστηματική αλλεργική αντίδραση στα παιδιά.
Γι’ αυτό καλό θα είναι να αποφεύγονται.”
Συνοψίζοντας καλό θα είναι τα αντισηπτικά:
–Να φυλάσσονται μακριά από τα παιδιά , σε μέρος που δεν μπορούν να το φτάσουν και ιδανικά να είναι κλειδωμένο.
–Τα παιδιά άνω των δύο ετών, που μπορούν με μεγαλύτερη ασφάλεια να χρησιμοποιήσουν τα αντισηπτικά, να εκπαιδεύονται από τους γονείς τους για η σωστή χρήση τους (μικρή ποσότητα στα χεράκια, την οποία αφήνουμε να στεγνώσει στον αέρα και κατόπιν δεν βάζουμε τα χεράκια στο στόμα).
-Να προτιμάται η μορφή γέλης, ή τα αντισηπτικά μαντηλάκια.
–Εφαρμόζουμε, σε περίπτωση ξηροδερμίας, μία ενυδατική κρέμα για να αποκατασταθεί ο δερμοεπιδερμιδικός φραγμός.
–Σε περίπτωση που ένα παιδί καταπιεί αντισηπτικό επικοινωνούμε με τον Παιδίατρό μας και το Κέντρο Δηλητηριάσεων.
–Γενική οδηγία για τους γονείς θα μπορούσε να είναι ότι :
«Όλα τα αντισηπτικά έχουν ερεθιστικές ιδιότητες, ειδικά όταν χρησιμοποιούνται καθ΄ υπερβολή και μόνο όταν είναι αναγκαία».
Ο βασικός λοιπόν κανόνας για τη σωστή χρήση των τοπικών αντισηπτικών είναι να χρησιμοποιούνται με σύνεση και μόνο όταν είναι απόλυτη ανάγκη με σκοπό το καλύτερο αποτέλεσμα, την προστασία και τον ελάχιστο κίνδυνο.