Γενικά οποιαδήποτε υπερβολή στο θέμα του ύπνου έχει μόνο αρνητικά αποτελέσματα. Καταρχήν όσο περισσότερο κοιμόμαστε, τόσο πιο κουρασμένοι και άτονα νιώθουμε. Δεν είναι τυχαίο που όλοι οι ειδικοί συνιστούν ως ιδανικό τον ύπνο των 7-8 ωρών.
Τώρα σχετικά με την φυσική κατάσταση και το θέμα του βάρους έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολή, δηλαδή είτε οι πολύ λίγες ώρες ύπνου είτε οι πάρα πολλές, είναι άμεσα συνδεδεμένη με εμφάνιση παχυσαρκίας και γενικά αύξηση του σωματικού βάρους σε μελλοντικό χρόνο
Όπως διαπιστώθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, τα άτομα που έχουν εκ γενετής την προδιάθεση να γίνουν παχύσαρκα τείνουν να έχουν αυξημένο σωματικό βάρος εάν δεν κοιμούνται τις συνιστώμενες 7-9 ώρες κάθε βράδυ και μάλιστα ασχέτως διατροφής, γενικότερης υγείας ή κοινωνικών και δημογραφικών παραγόντων.
Οι ερευνητές μελέτησαν την επίδραση του λίγου ύπνου (κάτω από 7 ώρες) αλλά και του υπερβολικού ύπνου (πάνω από 9 ώρες) στο βάρος σε δείγμα σχεδόν 120.000 ανθρώπων, λαμβάνοντας υπόψη εάν οι συμμετέχοντες κοιμούνται το μεσημέρι ή εάν εργάζονται σε κυλιόμενες βάρδιες.
Διαπίστωσαν ότι στα άτομα με την προδιάθεση για παχυσαρκία, τόσο ο πολύς όσο και ο λίγος ύπνος αυξάνουν τις πιθανότητες υπερβολικής αύξησης του βάρους συγκριτικά με ανθρώπους που κοιμούνται 7 έως 9 ώρες κάθε βράδυ.
Όσοι κοιμούνται πολύ φάνηκε πως ήταν περίπου κατά 4 κιλά βαρύτεροι, ενώ όσοι κοιμούνται πολύ λίγο ήταν κατά 2 κιλά βαρύτεροι σε σχέση με ανθρώπους που διατρέχουν –λόγω γενετικού υπόβαθρου– τον ίδιο κίνδυνο παχυσαρκίας αλλά κοιμούνται κανονικά, αναφέρει η σχετική μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση American Journal of Clinical Nutrition.
Ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας (π.χ. το μεσημέρι) και η εργασία σε εναλλασσόμενες βάρδιες αναδείχθηκαν επίσης σε παράγοντες κινδύνου για την παχυσαρκία.
Όσο για τους ανθρώπους που ανήκουν στην ομάδα χαμηλού κινδύνου για παχυσαρκία βάσει κληρονομικότητας, οι ερευνητές εντόπισαν την ίδια συσχέτιση ανάμεσα στη διάρκεια του ύπνου και το σωματικό βάρος.
Αύξηση της όρεξης
Αυτό συμβαίνει διότι ο ύπνος επιδρά στις ορμόνες που ρυθμίζουν την όρεξη. Όταν ο ύπνος είναι ελλιπής, ο οργανισμός αυξάνει την παραγωγή γκρελίνης, μιας ορμόνης που δίνει το σήμα της πείνας στον εγκέφαλο, ενώ παράλληλα μειώνει την παραγωγή λεπτίνης, η οποία δίνει το σήμα του κορεσμού και της πληρότητας.
Ανθυγιεινές επιλογές φαγητού
Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, δυσχεραίνοντας την επιλογή υγιεινών τροφίμων και την αντίσταση σε δελεαστικές και ανθυγιεινές επιλογές.
Αυξημένη πρόσληψη θερμίδων
Τα άτομα με ελλιπή διάρκεια ύπνου τείνουν να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες. Η αυξημένη θερμιδική πρόσληψη οφείλεται κυρίως στην αυξημένη όρεξη και την επιλογή ανθυγιεινών τροφίμων, όπως προαναφέρθηκε.
Μείωση του μεταβολισμού ηρεμίας
Ο μεταβολικός ρυθμός ηρεμίας (Resting Metabolic Rate – RMR) είναι ο αριθμός των θερμίδων που χρειάζεται ο οργανισμός σε συνθήκες πλήρους ηρεμίας. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να μειώσει τον RMR. Συγκεκριμένα, μετά από αϋπνία ο RMR βρέθηκε 5% χαμηλότερος από ότι μετά από πλήρη βραδινό ύπνο. Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τον RMR είναι ο μυϊκός ιστός.
Αντίσταση στην ινσουλίνη
Ο μη επαρκής βραδινός ύπνος συνδέεται με αύξηση της αντίστασης των κυττάρων στην ινσουλίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει τη συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα. Η αντίσταση των κυττάρων στη δράση της ινσουλίνης οδηγεί σε αύξηση της γλυκόζης του αίματος. Η ινσουλινοαντίσταση αποτελεί πρόδρομη κατάσταση της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Καταλήγοντας
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, είναι φανερό πως ο ανεπαρκής, αλλά και ο υπερβάλλων ύπνος οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους. Από την άλλη, όμως, αξίζει να σημειωθεί πως η αύξηση του βάρους οδηγεί συχνά σε διαταραχές του ύπνου. Δημιουργείται λοιπόν ένας φαύλος κύκλος, μέσω του οποίου εντείνεται το πρόβλημα ύπνου και αύξησης του βάρους, με αρνητική συνέπεια τη μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας.