Η ανοσμία και η αγευσία αποτελούν σήμερα δύο από τα πλέον γνωστά συμπτώματα της COVID-19.
Ωστόσο, σύμφωνα με τελευταία δεδομένα, ο ιός μπορεί να επηρεάσει και άλλες αισθήσεις όπως για παράδειγμα την όραση και την ακοή.
Πάνω από το 10% των ασθενών που νοσούν από COVID-19 παρουσιάζουν τουλάχιστον ένα σύμπτωμα από τους οφθαλμούς ή τα ώτα, όπως δείχνουν τα πιο πρόσφατα δεδομένα, με αρκετά από αυτά να παραμένουν για μεγάλη διάρκεια.
Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους ειδικούς θα πρέπει ίσως να αλλάξουν τα κριτήρια στα οποία βασιζόμαστε για να κάνουμε εξετάσεις για την COVID-19.
Εκτός από:
-τον πυρετό,
-το βήχα,
-την ανοσμία ή την αγευσία,
–η έκπτωση της ακοής ή της όρασης, καθώς και η διαταραχή της ισορροπίας μπορεί να αποτελούν τα πρώτα συμπτώματα μίας λοίμωξης.
Σχεδόν 2 χρόνια μετά το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό της COVID-19, οι έρευνες σχετικά με τις επιδράσεις του SARS-CoV-2 στους οφθαλμούς και τα ώτα μας έχουν προσφέρει κάποια δεδομένα.
Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχουν ακόμα αρκετά που δεν γνωρίζουμε σχετικά με τις επιδράσεις του ιού στο νευρικό σύστημα.
Συμπτώματα από τους οφθαλμούς
Ένας από τους πρώτους επιστήμονες που προσπάθησαν να προειδοποιήσουν τον παγκόσμιο πληθυσμό για την COVID-19 ήταν ο Li Wenliang, ένας οφθαλμίατρος στην επαρχία της Wuhan.
Ο γιατρός αυτός μολύνθηκε πιθανώς από έναν ασυμπτωματικό ασθενή με γλαύκωμα, σύμφωνα με τον Bhupendra Patel, συγγραφέα μίας μελέτης για τα οφθαλμικά συμπτώματα της COVID-19.
Ο Li κατέληξε από την COVID-19 στις αρχές του 2020, ωστόσο αυτό δεν ήταν το πρώτο περιστατικό που δείχνει ότι οι οφθαλμοί εμπλέκονται στην εξάπλωση του ιού.
Από την αρχή της πανδημίας, υπήρχαν αρκετές αναφορές ασθενών με ερυθρότητα των οφθαλμών ως το πρώτο σύμπτωμα της νόσου.
Το γεγονός αυτό δεν προκάλεσε έκπληξη στους επιστήμονες.
Στην επιδημία του SARS το 2003, ο ιός είχε ανιχνευτεί σε δάκρυα ασθενών στη Σιγκαπούρη, ενώ στο Τορόντο του Καναδά, οι γιατροί που δεν φορούσαν προστασία στα μάτια είχαν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης με τον ιό.
Ωστόσο, εξ’ αιτίας των σοβαρών συμπτωμάτων που προκαλεί ο ιός από το αναπνευστικό σύστημα, τα συμπτώματα από τους οφθαλμούς είχαν υποτιμηθεί.
Σχεδόν 1.5 χρόνο από την αρχή της πανδημίας γνωρίζουμε πλέον ότι περίπου το 11% των ασθενών με COVID-19 παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα από τους οφθαλμούς, όπως έχουν δείξει διάφορες μελέτες.
–Το συχνότερο σύμπτωμα είναι η επιπεφυκίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του επιπεφυκότα, η οποία επηρέασε το 89% των ασθενών με COVID-19 που είχαν συμπτώματα από τους οφθαλμούς, σύμφωνα με μία μετα-ανάλυση από το Ιράν.
Άλλα οφθαλμικά συμπτώματα σε ασθενείς με COVID-19 είναι :
-η ξηροφθαλμία,
-η ερυθρότητα των οφθαλμών,
-ο κνησμός,
-η διπλωπία,
-η φωτοευαισθησία και,
-το αίσθημα ξένου σώματος στον οφθαλμό.
Στους ασθενείς που διασωληνώνονται έχουν ανιχνευθεί και άλλα συμπτώματα.
Σύμφωνα με τον Patel, το 1/3 περίπου των ασθενών με COVID-19 θα παρουσιάσει κάποιο σύμπτωμα από τους οφθαλμούς, ωστόσο αυτό μπορεί να είναι ήπιο επομένως δεν θα απευθυνθεί σε γιατρό.
Η επιστημονική του ομάδα έχει ήδη ξεκινήσει μία μελέτη στην οποία σκοπεύει να δείξει ότι ο ιός μπορεί προκαλέσει φλεγμονή στους οφθαλμούς.
Αντίστοιχες ήταν και οι παρατηρήσεις μίας επιστημονικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Οι συγγραφείς της μελέτης αυτής παρατήρησαν ότι περίπου το 10% των ασθενών που νοσηλεύτηκαν κατά τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο 2020 παρουσίασαν κάποιο σύμπτωμα από τους οφθαλμούς.
Ένας ασθενής με COVID-19 μπορεί να έχει ακόμα σωματίδια του SARS-CoV-2 στα δάκρυά του για αρκετό καιρό μετά την ανάρρωσή του από τη λοίμωξη.
–Μία γυναίκα 65 ετών ταξίδεψε από τη Wuhan στην Ιταλία τον Ιανουάριο του 2020.
Λίγες ημέρες αργότερα παρουσίασε βήχα, πονόλαιμο και επιπεφυκίτιδα και στους δύο οφθαλμούς.
Αν και η επιπεφυκίτιδα υποχώρησε εντελώς μέσα σε 20 ημέρες από την εισαγωγή της στο νοσοκομείο, την 27η ημέρα υπήρχαν ακόμα ανιχνεύσιμα σωματίδια του ιού στα δάκρυά της.
Σε μία άλλη έρευνα από τη Λομβαρδία της Ιταλίας, επιστήμονες ανακάλυψαν σωματίδια του SARS-CoV-2 στους οφθαλμούς αρκετών ασθενών που είχαν νοσηλευτεί για COVID-19 την άνοιξη του 2020, παρά το γεγονός ότι τα ρινοφαρυγγικά τους δείγματα ήταν αρνητικά.
Δεδομένα έχουν δείξει επίσης ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και μέσω των οφθαλμών είτε με το τρίψιμο των ματιών, είτε άμεσα με αναπνευστικά σωματίδια του SARS-CoV-2 που φτάνουν στα μάτια.
Σε μία μελέτη του 2020, επιστήμονες έριξαν οφθαλμικές σταγόνες με σωματίδια του SARS-CoV-2 σε πιθήκους και διαπίστωσαν ότι οι τελευταίοι νόσησαν από τον ιό.
Προφανώς η παραπάνω έρευνα σε πειραματόζωα δεν μπορεί να αποδείξει ότι ο ίδιος μηχανισμός συμβαίνει και στον άνθρωπο, ωστόσο γνωρίζουμε ότι ο ιός μπορεί να πολλαπλασιαστεί στους οφθαλμούς και στη συνέχεια να εξαπλωθεί στη ρίνα.
–Περίπου στο 6% των ασθενών με COVID-19 το πρώτο σύμπτωμα της λοίμωξης εντοπίζεται στους οφθαλμούς.
Συχνά η ερυθρότητα ή ο ερεθισμός των οφθαλμών μπορεί να αποτελεί ένδειξη COVID-19, ιδιαίτερα αν ο ασθενής έχει ιστορικό έκθεσης ή και άλλα συμπτώματα.
Συμπτώματα από τα ώτα
Οι διαταραχές της ακοής και της ισορροπίας μπορεί επίσης να αποτελούν πρώιμα συμπτώματα της COVID-19.
Σε μία μετα-ανάλυση του 2021, μία επιστημονική ομάδα διαπίστωσε ότι:
-το 12% των ασθενών με COVID-19 παρουσιάζουν ναυτία ή ίλιγγο,
-το 4.5% παρουσιάζει εμβοές, ενώ,
-το 3% παρουσιάζει έκπτωση της ακοής.
Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε ακόμα σε ποιο μηχανισμό αποδίδονται τα παραπάνω συμπτώματα, ωστόσο σύμφωνα με μία θεωρία η φλεγμονή που προκαλεί ο ιός μπορεί να επηρεάζει άμεσα το ακουστικό σύστημα.
Η εξερεύνηση των παραπάνω μηχανισμών είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς ο ους βρίσκεται βαθιά στο κρανίο, ενώ και τα μοντέλα πειραματοζώων δεν μπορούν να μας δώσουν αρκετά δεδομένα, καθώς οι RNA ιοί δεν μολύνουν τα τυπικά ποντίκια που χρησιμοποιούνται στα εργαστηριακά πειράματα.
Προκειμένου να εξερευνήσουν τι συμβαίνει στο εσωτερικό των ώτων ασθενών με COVID-19, οι επιστήμονες της παραπάνω μετα-ανάλυσης συνεργάστηκαν με επιστήμονες από άλλα πανεπιστήμια για να καλλιεργήσουν ιστούς από ανθρώπινα ώτα με βλαστοκύτταρα.
Χρησιμοποιώντας τους παραπάνω ιστούς κατάφεραν να δείξουν ότι δύο είδη κυττάρων στα ώτα φέρουν υποδοχείς ACE2, γεγονός που δείχνει ότι μπορούν να μολυνθούν με τον ιό.
Τα κύτταρα των τριχών, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο τόσο στην ακοή όσο και στην ισορροπία, μπορούν επίσης να μολυνθούν με τον ιό, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας μελέτης στο επιστημονικό περιοδικό Nature.
Η επιστημονική ομάδα κατάφερε να επιβεβαιώσει ότι ο ιός μπορεί να επηρεάσει τον έσω ους εξετάζοντας δείγματα που είχαν ληφθεί για τη θεραπεία άλλων νόσων στους ασθενείς.
Με βάση τις παρατηρήσεις τους υποστήριξαν ότι ο ιός μπορεί πράγματι να προκαλέσει διαταραχές της ακοής μέσω της μόλυνσης των κυττάρων που βρίσκονται στα ώτα και τις τρίχες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα από τα ώτα ή τους οφθαλμούς υποχωρούν χωρίς να χορηγηθεί θεραπεία.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παραμείνουν μακροπρόθεσμα.
Δύο ασθενείς έχασαν εντελώς την αισθητικότητα του επιπεφυκότα, γεγονός που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για τον ιστό, ακόμα και σε μικροτραυματισμούς.
Επιπλοκές της παραπάνω κατάστασης μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε τύφλωση.
Σήμερα υπάρχουν και αντίστοιχες αναφορές για τους ασθενείς με συμπτώματα από τα ώτα, με αρκετά από αυτά να παραμένουν για μεγάλη διάρκεια.
Αν και οι διαταραχές της όρασης ή της ακοής είναι σπανιότερες σε σχέση με αυτές της όσφρησης ή της γεύσης (οι οποίες εμφανίζονται στο 40% των ασθενών), οι έρευνες που εξετάζουν τις επιδράσεις της COVID-19 στους οφθαλμούς και τα ώτα μάς βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τους μηχανισμούς της λοίμωξης με τον SARS-CoV-2.
Οι έρευνες αυτές δείχνουν επίσης πόσο στενά συνδεδεμένα είναι τα παραπάνω όργανα.
Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center