Τις τελευταίες ημέρες ακούμε όλο και πιο συχνά για μία νέα παραλλαγή του στελέχους Δέλτα, την ΑΥ.4.2, η οποία αρχίζει να εξαπλώνεται παγκοσμίως.
Από που ξεκίνησε αυτή η παραλλαγή;
Ποιες είναι οι διαφορές της σε σχέση με το στέλεχος Δέλτα;
Θα πρέπει να ανησυχούμε γι’ αυτή;
Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα.
Η ΑΥ.4.2 αποτελεί έναν εξελικτικό κλάδο (lineage) του ιού SARS-CoV-2.
Ο όρος αυτός περιγράφει πρακτικά ένα κλαδί του εξελικτικού δέντρου του ιού και χρησιμοποιείται για να δηλώσει συγγένεια με κάποιο άλλο κλαδί της εξέλιξης του ιού.
Ένα διεθνές δίκτυο επιστημόνων παρακολουθεί την εμφάνιση νέων στελεχών ή παραλλαγών του SARS-CoV-2, τα οποία και ονοματίζει κάθε φορά.
Η παραλλαγή ΑΥ.4 καταγράφηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 2021.
Μία επιστημονική ομάδα από τη Northumbria της Μεγάλης Βρετανίας ανέλυσε την αλληλουχία του ιού σε δύο ασθενείς με πρόσφατο ιστορικό ταξιδιού στην Ινδία και διαπίστωσε ότι είχαν μολυνθεί με μία νέα παραλλαγή του στελέχους Β.1.617.
Εκείνη την εποχή ήταν γνωστό ότι στην Ινδία κυκλοφορούσε το στέλεχος Β.1.617, ωστόσο οι δύο ασθενείς είχαν μολυνθεί από μία διαφορετική παραλλαγή του ιού.
Η κάθε παραλλαγή του ιού χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες μεταλλάξεις στο γενετικό της υλικό.
Εξετάζοντας τις μεταλλάξεις στα δείγματα που έλαβαν από τους δύο ασθενείς, οι γιατροί διαπίστωσαν ότι υπήρχαν ορισμένες από τις κοινές μεταλλάξεις που εμφανίζονται στο στέλεχος Β.1.617, αλλά και ορισμένες ακόμα που δεν είχαν παρατηρήσει στο παρελθόν.
Η παραλλαγή αυτή ονομάστηκε την επόμενη εβδομάδα Β.1.617.2 από το Cog-UK και λίγες εβδομάδες αργότερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) της έδωσε τη όνομα «στέλεχος Δέλτα».
Η παραλλαγή ΑΥ αποτελεί το επόμενο βήμα στην πορεία εξέλιξης του ιού.
Η παραλλαγή αυτή ανήκει στις παραλλαγές του στελέχους Δέλτα, ωστόσο φέρει και ορισμένες επιπλέον μεταλλάξεις.
Σήμερα, υπάρχουν πλέον 75 διαφορετικοί εξελικτικοί κλάδοι ΑΥ του στελέχους Δέλτα, κάθε μία από τις οποίες φέρει δικές της χαρακτηριστικές μεταλλάξεις.
Μία από τις παραλλαγές αυτές, η AY.4 παρουσιάζει σταθερή αύξηση τους τελευταίους μήνες με αποτέλεσμα πλέον να ευθύνεται για ένα σημαντικό ποσοστό των περιστατικών στη Μεγάλη Βρετανία.
Η Παραλλαγή ΑΥ.4 έχει Εξελικτικό Πλεονέκτημα σε Σχέση με το Αρχικό Στέλεχος Δέλτα;
Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε ακόμα αν οι μεταλλάξεις της παραλλαγής ΑΥ.4 προσφέρουν κάποιο εξελικτικό πλεονέκτημα ή αν η αύξηση των περιστατικών αποδίδεται στο «founder effect».
Ο όρος αυτός περιγράφει το φαινόμενο κατά το οποίο μία παραλλαγή αποκόπτεται από το συνολικό πληθυσμό των ιών και ακολούθως πολλαπλασιάζεται ξεχωριστά.
Κατά συνέπεια, στην περιοχή αυτή υπάρχει μόνο αυτή η παραλλαγή του ιού και επομένως όλα τα περιστατικά θα αποδίδονται σε αυτή.
Στην COVID-19 αυτό θα ήταν δυνατό να συμβεί αν σε κάποια μεγάλη συνάθροιση υπήρχε μόνο ένας ασθενής που είχε μολυνθεί με την παραλλαγή αυτή.
Κατά συνέπεια, ο ασθενής αυτός μόλυνε αρκετά άτομα, με αποτέλεσμα όλα τα νέα περιστατικά να έχουν επίσης τη νέα παραλλαγή.
Αν αυτοί οι ασθενείς στη συνέχεια μόλυναν και άλλα άτομα, τότε το συνολικό ιικό φορτίο της παραλλαγής αυτής θα αυξήθηκε κατακόρυφα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ένας ιός εξαπλώνεται περισσότερο από άλλους, όχι γιατί είναι περισσότερο μολυσματικός, αλλά γιατί βρέθηκε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.
Ωστόσο, αν λάβουμε υπόψη την κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών από την παραλλαγή ΑΥ.4, τότε καταλαβαίνουμε ότι αυτή θα πρέπει να έχει λογικά κάποιο εξελικτικό πλεονέκτημα σε σχέση με το αρχικό στέλεχος Δέλτα.
Η χαρακτηριστική μετάλλαξη της παραλλαγής ΑΥ.4 είναι η A1711V, η οποία επηρεάζει την πρωτεΐνη Nsp3 του ιού.
Η πρωτεΐνη αυτή εμπλέκεται στον πολλαπλασιασμό του, ωστόσο προς το παρόν οι επιδράσεις της μετάλλαξης είναι άγνωστες.
Έτσι φτάνουμε στην παραλλαγή ΑΥ.4.2, η οποία αποτελεί παρακλάδι της ΑΥ.4. Η ΑΥ.4.2 ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στα τέλη Σεπτεμβρίου, αν και πιθανώς κυκλοφορεί από τον Ιούνιο.
Οι χαρακτηριστικές μεταλλάξεις της ΑΥ.4.2 είναι οι Υ145Η και A222V, οι οποίες επηρεάζουν την πρωτεΐνη ακίδα του ιού.
Η τελευταία βρίσκεται στην εξωτερική επιφάνεια του SARS-CoV-2 και προσδένεται στους υποδοχείς των κυττάρων του ανθρώπου.
Η παραλλαγή ΑΥ.4.2 εξαπλώνεται συνεχώς τους τελευταίους μήνες και έχει ανιχνευθεί ήδη σε αρκετές χώρες της Ευρώπης μεταξύ των οποίων η Δανία, η Γερμανία και η Ιρλανδία.
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε αν οι δύο μεταλλάξεις προσφέρουν στον ιό κάποιο εξελικτικό πλεονέκτημα.
Η μετάλλαξη A222V έχει ανιχνευθεί επίσης στο στέλεχος Β.1.177 η οποία παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία και εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη.
Εκείνη την εποχή υπήρχαν αμφιβολίες στην επιστημονική κοινότητα και αρκετοί αμφισβήτησαν ότι η μετάλλαξη A222V προσφέρει κάποιο εξελικτικό πλεονέκτημα.
Ωστόσο, η κατακόρυφη αύξηση στα περιστατικά της παραλλαγής ΑΥ.4.2 παρουσιάστηκε όταν εκδήλωσε τη μετάλλαξη Υ145Η.
Η μετάλλαξη αυτή εντοπίζεται σε ένα σημείο της πρωτεΐνης ακίδας που στοχεύουν τα αντισώματα.
Το σημείο αυτό έχει επηρεαστεί ήδη μία φορά στο παρελθόν από μεταλλάξεις στο στέλεχος Δέλτα, γεγονός που πιθανώς έχει ευνοήσει την εδραίωση αυτού του στελέχους, καθώς καθιστά δυσκολότερη την αναγνώρισή του από τα αντισώματα.
Δεν αποκλείεται, επομένως, η μετάλλαξη Υ145Η να επιτρέπει στην παραλλαγή ΑΥ.4.2 να αποφεύγει την εξουδετέρωση από το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς επηρεάζει ακόμα περισσότερο την περιοχή που αναγνωρίζουν τα αντισώματα.
Ένα καθησυχαστικό γεγονός είναι ότι, παρά την εισαγωγή του στελέχους αυτού σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες, τα ποσοστά του μειώνονται στη Γερμανία και την Ιρλανδία, ενώ παραμένουν σταθερά στη Δανία και σε καμία χώρα δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή να κυριαρχεί έναντι του στελέχους Δέλτα.
Το γεγονός αυτό δείχνει ότι μάλλον δεν έχει την ικανότητα να αποφεύγει την εξουδετέρωση από το ανοσοποιητικό σύστημα περισσότερο από το στέλεχος Δέλτα.
Βέβαια δεν αποκλείεται επίσης να μην έχουν εισαχθεί ακόμα επαρκή περιστατικά της νέας παραλλαγής στις χώρες, έτσι ώστε να μπορεί να πολλαπλασιαστεί και να εξαπλωθεί σε μεγάλο βαθμό.
Προς το παρόν είναι πολύ νωρίς για να αποφανθούμε αν η παραλλαγή ΑΥ.4.2 θα αποτελέσει το νέο κυρίαρχο στέλεχος του ιού.
Ωστόσο, το γεγονός ότι ανιχνεύθηκε εγκαίρως δείχνει ότι θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την παρακολούθηση των νέων στελεχών, έτσι ώστε να μπορούμε να λάβουμε άμεσα τα επόμενα μέτρα.
Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center