Το νεότερο στέλεχος της πανδημίας, το στέλεχος Μι, θεωρείται πλέον στέλεχος ενδιαφέροντος (variant of interest) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO).
Το στέλεχος αυτό εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Κολομβία τον Ιανουάριο του 2021 και έκτοτε έχει εξαπλωθεί σε 39 άλλες χώρες.
Το στέλεχος Μι φέρει αρκετές μεταλλάξεις οι οποίες, όπως φαίνεται μέχρι στιγμής, του επιτρέπουν να αποφύγει εν μέρει την εξουδετέρωση από τα αντισώματα των εμβολίων.
Προς το παρόν, αν και το στέλεχος Μι κυκλοφορεί ήδη εδώ και σχεδόν 8 μήνες, δεν φαίνεται να μπορεί να εξαπλωθεί ευκολότερα από το στέλεχος Δέλτα, το οποίο αυτή τη στιγμή ευθύνεται για τα περισσότερα περιστατικά του ιού.
Κατά συνέπεια, έχει πιθανώς μειωμένη μολυσματικότητα σε σχέση με το τελευταίο στέλεχος και επομένως δεν μπορεί να εξαπλωθεί σε μεγάλο βαθμό όσο κυκλοφορεί το στέλεχος αυτό.
Τι σημαίνει στέλεχος ενδιαφέροντος;
Μία σημαντική προσέγγιση που έχει διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την εξάπλωση της παρούσας πανδημίας είναι οι τακτικές γενετικές αναλύσεις που γίνονται στους ασθενείς με COVID-19.
Το γεγονός αυτό μας επιτρέπει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του ιού σε πραγματικό χρόνο, καθώς ο τελευταίος παρουσιάζει μεταλλάξεις και προσαρμόζεται.
Ορισμένες από τις παραπάνω μεταλλάξεις δεν επηρεάζουν σημαντικά τον ιό, ωστόσο άλλες μπορεί να του επιτρέψουν:
-να εξαπλώνεται ευκολότερα,
-να αποφεύγει την εξουδετέρωση από τα εμβόλια ή ακόμα,
-και να μην ανιχνεύεται από τα διαγνωστικά τεστ.
Αν οι μεταλλάξεις του ιού μπορεί να επηρεάσουν οποιονδήποτε από τους παραπάνω παράγοντες, τότε συνήθως κατατάσσεται ως στέλεχος ενδιαφέροντος.
Το στέλεχος Μι φαίνεται αυτή τη στιγμή ότι έχει ορισμένες από τις παραπάνω ιδιότητες, ωστόσο τα δεδομένα είναι περιορισμένα για την ώρα.
Τα υπόλοιπα 4 στελέχη ενδιαφέροντος αυτή τη στιγμή είναι:
-τα Ήτα,
-Γιώτα,
-Κάπα και,
-Λάμδα
Αν διαπιστωθεί ότι το στέλεχος Μι είναι πιο επικίνδυνο και μπορεί να εκτοπίσει τα υπόλοιπα στελέχη, όπως το Δέλτα, τότε μπορεί να αναβαθμιστεί σε «στέλεχος που προκαλεί ανησυχία» (variant of concern).
Τα 4 στελέχη αυτή της κατηγορίας σήμερα είναι: τα Άλφα, Βήτα, Γάμμα και Δέλτα.
Μπορούν τα εμβόλια να προστατεύσουν από το στέλεχος Μι;
Τα περισσότερα εμβόλια της COVID-19 στοχεύουν την πρωτεΐνη ακίδα του ιού, την οποία χρησιμοποιεί ο τελευταίος για να εισέλθει στα κύτταρα.
Τα εμβόλια εκθέτουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα σε ένα κομμάτι του ιού (την πρωτεΐνη ακίδα) με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται ανοσία που μπορεί να μας προστατεύσει σε μία μελλοντική μόλυνση με τον ιό.
Αν ένα στέλεχος έχει σημαντικές μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα, η αποτελεσματικότητα των εμβολίων ενδέχεται να μειωθεί.
Σύμφωνα με τα πρώιμα δεδομένα που δημοσίευσε ο WHO, το στέλεχος Μι μπορεί να αποφύγει εν μέρει την εξουδετέρωση από τα εμβόλια.
Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά προέρχονται από μελέτες στο εργαστήριο, επομένως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή αν το φαινόμενο αυτό θα συμβεί και κατά την κυκλοφορία του ιού στον πραγματικό κόσμο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε όλα τα στελέχη που έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα, τα εμβόλια περιορίζουν σημαντικά στον κίνδυνο σοβαρής νόσησης και νοσηλείας.
Η προστασία από τα εμβόλια δεν διαρκεί εφ’ όρου ζωής
Προφανώς δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να εμφανιστεί ένα στέλεχος το οποίο θα μπορεί να αποφύγει συνολικά την εξουδετέρωση από τα εμβόλια, τα οποία έχουν αναπτυχθεί με βάση το αρχικό στέλεχος του ιού.
Προς το παρόν, δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε αν και πότε θα συμβεί αυτό, ωστόσο είναι σίγουρο ότι η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού στην κοινότητα αυξάνει αυτή την πιθανότητα.
Οι εταιρίες παραγωγή εμβολίων έχουν ήδη ξεκινήσει να αναπτύσσουν εμβόλια ειδικά για τα νεότερα στελέχη (όπως το Δέλτα), επομένως στο ενδεχόμενο εμφάνισης ενός τέτοιου στελέχους θα έχουμε άμεσα αποτελεσματικά εμβόλια.
Συγκεκριμένα, οι εταιρίες αυτές υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε 6-8 εβδομάδες.
Στο μέλλον ενδέχεται να εμφανιστεί ένα στέλεχος που θα μεταδίδεται ευκολότερα από το στέλεχος Δέλτα.
Γνωρίζουμε σήμερα ότι:
-το στέλεχος Δέλτα έχει 50% αυξημένη μολυσματικότητα σε σχέση με το στέλεχος Άλφα, ενώ ,
–το τελευταίο έχει 50% αυξημένη μολυσματικότητα σε σχέση με το αρχικό στέλεχος της πανδημίας.
Σύμφωνα με τη θεωρία της εξέλιξης, τα παθογόνα αυξάνουν τη μολυσματικότητά τους, με παράλληλο περιορισμό των συμπτωμάτων που προκαλούν.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο «στόχος» του ιού είναι να εξαπλωθεί και να πολλαπλασιαστεί και προφανώς δεν μπορεί να κάνει τα παραπάνω, αν ο ξενιστής του καταλήγει.
Αυτή τη στιγμή, ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψουμε την εμφάνιση νέων στελεχών είναι να αυξήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα ποσοστά εμβολιασμού, έτσι ώστε να στερήσουμε πιθανούς ξενιστές από τον ιό.
Βέβαια, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος να ασκηθεί εξελικτική πίεση στον ιό, με αποτέλεσμα να μεταλλαχθεί έτσι ώστε να αποφεύγει την εξουδετέρωση από τα εμβόλια.
Ωστόσο, στην παρούσα φάση, τα οφέλη από τον εμβολιασμό υπερβαίνουν κατά πολύ τον παραπάνω κίνδυνο.
Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center