Παρά το γεγονός ότι το ψηφιακό τοπίο μας επιτρέπει να αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο από απόσταση, αυτή η διαρκής επικοινωνία έχει και την αρνητική της πλευρά, καθώς σύμφωνα με τον ψυχίατρο δρ. Jason Shimiaie, η ασταμάτητη χρήση των κοινωνικών δικτύων μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα ψυχική κατάσταση, τον «κοινωνικό διαβήτη», μια κατάσταση υπερφόρτωσης του εγκεφάλου με γρήγορες και επιφανειακές αλληλεπιδράσεις, που τελικά δεν καλύπτουν τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες.
Ο όρος «κοινωνικός διαβήτης» αναφέρεται στις συνέπειες της υπερβολικής «γλυκιάς» κοινωνικής αλληλεπίδρασης μέσω των ψηφιακών πλατφορμών, παρόμοια με την υπερκατανάλωση ζάχαρης. Αντί για πραγματική επαφή και αληθινές συνδέσεις, μας αρκούν τα likes, τα σχόλια και τα emojis για να νιώσουμε ότι επικοινωνούμε με τους άλλους. Όμως, η τακτική αυτή, αντί να ενδυναμώνει τις σχέσεις μας, έχει καταστροφικές συνέπειες στην ψυχική μας υγεία.
Ο όρος αυτός περιγράφει τη διαδικασία κατά την οποία τα άτομα, παρόλο που αλληλεπιδρούν περισσότερο από ποτέ, τελικά νιώθουν πιο μόνοι από ποτέ. Η υπερβολική χρήση των social media μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος, ψυχική κούραση και αυξομειώσεις στη συναισθηματική μας κατάσταση. Αισθανόμαστε στιγμές ενθουσιασμού και ευτυχίας που όμως δεν έχουν διάρκεια, ενώ παράλληλα βιώνουμε περιόδους άγχους και συναισθηματικής πίεσης.
Οι άνθρωποι που είναι υπερβολικά εκτεθειμένοι σε ψηφιακές πλατφόρμες αναπτύσσουν συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση, εξαρτώνται από τη συνεχιζόμενη επιβεβαίωση των άλλων και συγκρίνονται συνεχώς με τα πρότυπα που βλέπουν online. Οι σχέσεις τους γίνονται πιο επιφανειακές και λιγότερο ασφαλείς, ενώ η πραγματική επικοινωνία υποχωρεί μπροστά στις ψηφιακές ανταλλαγές που προσφέρουν μόνο στιγμιαία ικανοποίηση.
Η τεχνολογία έχει εισβάλλει τόσο βαθιά στη ζωή μας που αναρωτιόμαστε αν όλη αυτή η σύνδεση μας φέρνει κοντά ή μας απομακρύνει.
Παρά την αίσθηση ότι είμαστε συνέχεια συνδεδεμένοι, ενδεχομένως να βιώνουμε περισσότερο από ποτέ την ψευδαίσθηση της κοινωνικής επαφής. Η ψηφιακή υπερφόρτωση επηρεάζει το νευρικό μας σύστημα, ενεργοποιώντας περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τις ανταμοιβές, όπως η ντοπαμίνη.
Αυτή η αίσθηση της άμεσης ικανοποίησης από τις ψηφιακές αλληλεπιδράσεις κάνει το άτομο να νιώθει όλο και λιγότερο ικανοποιημένο από τη ζωή του, κάτι που τελικά οδηγεί σε συναισθηματική απομόνωση και άγχος.
Ο εγκέφαλος μας, όπως σημειώνει ο δρ. Shimiaie, γίνεται λιγότερο ικανός να διαχειρίζεται τις πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις και να συνδέεται σε βαθύτερο επίπεδο. Αντί να δημιουργούμε ισχυρούς δεσμούς, γινόμαστε παθητικοί παρατηρητές της ζωής των άλλων μέσα από τα likes και τα σχόλια.
Η ψηφιακή κοινότητα, που υποτίθεται ότι θα μας έφερνε πιο κοντά, στην πραγματικότητα ενισχύει την κοινωνική απομόνωση.
Οι αλγόριθμοι των social media ενισχύουν τις απόψεις που συμφωνούν με τις δικές μας, δημιουργώντας κλειστά ψηφιακά «παραπήγματα» από τα οποία λείπει ο διάλογος και η αληθινή κατανόηση.
Αυτή η πόλωση ενισχύει την αίσθηση της μάχης, της συνεχούς πίεσης και της απογοήτευσης, ενώ δεν επιτρέπει στους ανθρώπους να ανοίξουν τις σκέψεις τους και να ανταλλάξουν ιδέες με άλλους.
Όπως τονίζει ο δρ. Shimiaie, η πλήρης αποχή από τα social media δεν είναι απαραίτητη, αλλά απαιτείται μια αλλαγή στον τρόπο χρήσης τους. Οι προτάσεις του για την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας περιλαμβάνουν την εισαγωγή περιορισμών στον χρόνο που περνάμε online, τη διατήρηση λιγότερων αλλά πιο ουσιαστικών σχέσεων, και την ενίσχυση των πραγματικών, φυσικών επαφών.
Προτείνει, επίσης, να επικεντρωθούμε στην αυθεντικότητα και να μοιραζόμαστε περιεχόμενο που δεν προσπαθεί να δημιουργήσει την εικόνα του «τέλειου» εαυτού online.
Παράλληλα, προτρέπει τους χρήστες να αποδεχθούν τη διαφορετικότητα και να ακούσουν άλλες απόψεις, αντί να περιορίζονται σε έναν κύκλο ιδεών που τους επιβεβαιώνουν.