Υγεία

Αποφένια: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

Σε φυσιολογικό βαθμό δεν είναι κάποια διαταραχή ή ψυχική ασθένεια
Αποφένια: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

Ζήτημα… ψυχολογικής ασφάλειας

Η χρήση του όρου αποφένια στην ψυχολογία αποδίδεται στον Γερμανό νευρολόγο Klaus Conrad. Προκύπτει από την ελληνική λέξη «αποφαίνω» (αναδεικνύω, εμφανίζω) και τον χρησιμοποίησε για να περιγράψει ένα τυπικό σύμπτωμα ψύχωσης με ψευδαισθήσεις και αυταπάτες.

Παρόλο που ξεκίνησε ως τρόπος περιγραφής μιας ψυχωτικής κατάστασης, είναι στην πραγματικότητα ένα χαρακτηριστικό που εμφανίζεται συχνά και σε μη ψυχωτικούς ανθρώπους.

Ικανοποιώντας την ανάγκη μας για νόημα και σύνδεση σε διάφορες καταστάσεις, πολλοί από εμάς αναζητούμε μοτίβα και καταλήγουμε σε συμπεράσματα για το τι μπορεί να σημαίνει κάτι. Προτιμούμε τα πράγματα να συμβαίνουν για κάποιο λόγο, γιατί αυτό μας παρέχει ψυχολογική ασφάλεια.

Καθώς όμως ορισμένα γεγονότα δεν έχουν σαφή αιτία -ή τουλάχιστον δεν έχουν κάποια που μπορούμε να αντιληφθούμε- επιδιώκουμε να ξεφύγουμε από την άβολη θέση της άγνοιας, αποδίδοντας «βολικά» για εμάς νοήματα. Με αυτόν τον τρόπο, ο κόσμος γύρω μας γίνεται περισσότερο κατανοητός.

Η μεροληψία επιβεβαίωσης σαφώς και εμπλέκεται στο φαινόμενο της αποφένιας, καθώς κατά κόρον ερμηνεύουμε τις πληροφορίες με τρόπο που να συμφωνεί με τις πεποιθήσεις μας.

Μπορεί ακόμη και να είμαστε επιλεκτικοί με τα δεδομένα που λαμβάνουμε ή να θυμόμαστε μόνο τις λεπτομέρειες που επιβεβαιώνουν αυτό που πιστεύουμε ήδη ως αληθινό. Επίσης ορισμένες έρευνες, όπως σημειώνει το VeryWellMind, υποδεικνύουν πως η αποφένια μπορεί να έχει δώσει ιστορικά στους ανθρώπους ένα εξελικτικό πλεονέκτημα.

Όπως και να έχει, με αυτόν τον τρόπο ακούμε ή βλέπουμε πράγματα που πιθανόν να μην υπάρχουν, πιστεύουμε στα ζώδια, στα γούρια, σε προφητείες, σε ανύπαρκτα μοτίβα και σε μια σειρά θεωριών που μπορεί να μην επιβεβαιώνονται.

Είναι η αποφένια ψυχική διαταραχή;

Η αποφένια δεν είναι ψυχική διαταραχή, αν και μπορεί ενδεχομένως να είναι σύμπτωμα κάποιας διαταραχής. Όλοι μας έχουμε στιγμές αποφένιας. Είναι στη φύση του ανθρώπου να αναζητά συνδέσεις, επειδή με αυτόν τον τρόπο βάζει τάξη σε έναν κόσμο που συχνά μπορεί να φαίνεται ακατάστατος και χαοτικός.

Όταν η αποφένια γίνεται ακραία, μπορεί να είναι ένδειξη ψύχωσης, δηλαδή μιας ψυχικής κατάστασης που χαρακτηρίζεται από την απώλεια επαφής με την πραγματικότητα. Η ψύχωση με τη σειρά της είναι ένα σύμπτωμα αρκετών – και διαφορετικών – ψυχικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της διπολικής διαταραχής, της σοβαρής κατάθλιψης και της σχιζοφρένειας.

Αιτίες της αποφένιας

Αν η αποφένια δεν συνδέεται με ψύχωση και κάποια ψυχική ασθένεια ή με χρήση ουσιών ή φαρμάκων, τότε στους υγιείς ανθρώπους μπορεί να οφείλεται στα εξής:

  • Σε μια αυξημένη επιθυμία να αποδίδουν πάντα νόημα στα όσα συμβαίνουν γύρω τους.
  • Σε ορισμένους τύπους προσωπικότητας, οι οποίοι μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στην αποφένια.
  • Στην ανθρώπινη επιθυμία για θετικά αποτελέσματα και στην αντίληψη πως η έλλειψη σαφούς ή προφανούς νοήματος είναι μια αρνητική κατάσταση.
  • Στην «πλάνη του παίκτη», όπως αποκαλείται η ιδέα (π.χ. στον τζόγο) ότι τα μοτίβα που βλέπουμε σε προηγούμενα γεγονότα καθορίζουν τα μελλοντικά.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αποφένιας και παραειδολίας;

Η παραειδολία είναι μια έννοια σχετική με την αποφένια, καθώς περιλαμβάνει την εύρεση νοήματος εκεί όπου δεν υπάρχει. Αλλά η παραειδολία είναι όταν βρίσκετε νόημα σε οπτικές αναπαραστάσεις. Μπορεί για παράδειγμα να βλέπει κάποιος πρόσωπα εκεί όπου δεν υπάρχουν. Ενδεικτικές περιπτώσεις παραειδολίας είναι οι αναφορές κάποιων πως βλέπουν τον Ιησού σε ένα τσιπ πατάτας ή σε σχηματισμούς βράχων ή σύννεφων ή ότι η Παναγία απεικονίζεται σε ένα σάντουιτς με τυρί. Όπως η αποφένια, η παραειδολία μπορεί να συνδέεται με ψύχωση και σχιζοφρένεια.

Πώς να διαχειριστείτε την αποφένια και πότε να ζητήσετε ιατρική βοήθεια

Εάν απολαμβάνετε να συμμετέχετε σε ορισμένες μορφές αποφένιας, όπως η ανάγνωση του ωροσκοπίου σας ή η τήρηση κάποιων συνηθειών πριν από τον αγώνα της ομάδας σας, δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας. Εάν πάλι η τάση αυτή σας ανησυχεί ή εάν γίνεται εμμονική, είτε από εσάς είτε από ένα αγαπημένο σας πρόσωπο, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Η μεγαλύτερη ανησυχία με την αποφένια είναι ότι μπορεί να είναι σύμπτωμα μιας εξελισσόμενης ψύχωσης. Τα σημάδια της ψύχωσης μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • Ψευδείς πεποιθήσεις, όπως το να πιστεύετε ότι οι άνθρωποι στο διαδίκτυο ή στην τηλεόραση προσπαθούν να σας στείλουν ένα κρυφό μήνυμα
  • Ψευδαισθήσεις, που σημαίνει ότι βλέπετε ή ακούτε πράγματα που δεν υπάρχουν
  • Παράνοια
  • Απομάκρυνση από φίλους και οικογένεια
  • Παράξενες και ανούσιες ιδέες
  • Μη φροντίδα του εαυτού ή μη συμμετοχή στην προσωπική υγιεινή
  • Ακραίες αλλαγές στα μοτίβα ύπνου
  • Δυσκολία διάκρισης του φανταστικού από το πραγματικό
  • Δυσκολία επικοινωνίας και αλλαγές στα μοτίβα ομιλίας
  • Αδυναμία λειτουργίας στην καθημερινή ζωή
  • Δυσκολία να παρευρεθείτε στη δουλειά ή στη σχολή σας

Εάν εσείς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο έχετε κάποια από αυτά τα σημάδια, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό της ψυχικής υγείας. Και μάλιστα το συντομότερο δυνατόν. Η ψύχωση είναι θεραπεύσιμη, αλλά αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να γίνει επικίνδυνη και για τον ίδιο τον ασθενή και για τους ανθρώπους γύρω του.

Υγεία

16.09.2025

Πέντε πράγματα που δεν πρέπει να κάνετε πριν από μια χειρουργική επέμβαση

Χρήσιμες συμβουλές για να είσαστε έτοιμοι και χωρίς επιπλέον άγχος

11.09.2025

Η πρωτεΐνη που θα τρώει τα κύτταρα που μας αρρωσταίνουν

Τι κάνει το νέο «εργαλείο»

Οι επιστήμονες βρήκαν έναν απρόσμενο λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερη ζάχαρη
08.09.2025

Οι επιστήμονες βρήκαν έναν απρόσμενο λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερη ζάχαρη

3+1 περίεργα σημάδια που δείχνουν ότι γερνάμε – Από το ύψος μέχρι και την φωνή
08.09.2025

3+1 περίεργα σημάδια που δείχνουν ότι γερνάμε – Από το ύψος μέχρι και την φωνή

Η Ρωσία έθεσε σε μαζική παραγωγή με «εντυπωσιακά θεραπευτικά αποτελέσματα» το εμβόλιο κατά του καρκίνου
07.09.2025

Η Ρωσία έθεσε σε μαζική παραγωγή με «εντυπωσιακά θεραπευτικά αποτελέσματα» το εμβόλιο κατά του καρκίνου

Ξεχασμένα εργαλεία μέσα στο σώμα: Λάθη σε χειρουργεία που οδήγησαν σε θάνατο
01.09.2025

Ξεχασμένα εργαλεία μέσα στο σώμα: Λάθη σε χειρουργεία που οδήγησαν σε θάνατο

Γιατί η λουίζα αποκαλείται «φυτικό Ozempic»; – Τι να προσέξετε;
01.09.2025

Γιατί η λουίζα αποκαλείται «φυτικό Ozempic»; – Τι να προσέξετε;

Δύο νέες μελέτες ζητούν την άμεση απόσυρση των εμβολίων mRNA για τον COVID-19: Προκαλούν μόνιμες βλάβες
31.08.2025

Δύο νέες μελέτες ζητούν την άμεση απόσυρση των εμβολίων mRNA για τον COVID-19: Προκαλούν μόνιμες βλάβες

Έχετε αναρωτηθεί; – Γιατί έχουμε γραμμές στις παλάμες των χεριών;
29.08.2025

Έχετε αναρωτηθεί; – Γιατί έχουμε γραμμές στις παλάμες των χεριών;

Δείτε ποια είναι τα φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να αναμιγνύετε με μηλόξυδο
29.08.2025

Δείτε ποια είναι τα φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να αναμιγνύετε με μηλόξυδο

Δημοφιλή

Υγεία
1

Αυτό είναι το θαυματουργό έλαιο που προστατεύει από το Αλτχάιμερ

Kαρδιά
2

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί και ποια τα επικίνδυνα όρια – Πότε πρέπει να ανησυχήσετε

Φάρμακα
3

Ανατροπή δεδομένων στα εμβόλια mRNA: Οι εμβολιασμένοι πεθαίνουν πλέον στις ΗΠΑ από COVID-19

Διατροφή
4

Πετιμέζι: Το καλύτερο φυσικό φάρμακο

Περισσότερα

16.09.2025

Πέντε πράγματα που δεν πρέπει να κάνετε πριν από μια χειρουργική επέμβαση

Χρήσιμες συμβουλές για να είσαστε έτοιμοι και χωρίς επιπλέον άγχος

11.09.2025

Η πρωτεΐνη που θα τρώει τα κύτταρα που μας αρρωσταίνουν

Τι κάνει το νέο «εργαλείο»

Οι ενέσεις αδυνατίσματος μπήκαν στη λίστα του ΠΟΥ με τα «βασικά φάρμακα»
09.09.2025

Οι ενέσεις αδυνατίσματος μπήκαν στη λίστα του ΠΟΥ με τα «βασικά φάρμακα»

Ο ΕΟΦ προειδοποιεί για συμπλήρωμα διατροφής με μη εγκεκριμένη ουσία – Δείτε ποιο αφορά
09.09.2025

Ο ΕΟΦ προειδοποιεί για συμπλήρωμα διατροφής με μη εγκεκριμένη ουσία – Δείτε ποιο αφορά

Οι επιστήμονες βρήκαν έναν απρόσμενο λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερη ζάχαρη
08.09.2025

Οι επιστήμονες βρήκαν έναν απρόσμενο λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερη ζάχαρη

Τι αποκαλύπτουν τα τατουάζ για την προσωπικότητά μας
08.09.2025

Τι αποκαλύπτουν τα τατουάζ για την προσωπικότητά μας

Καθιστική ζωή στο γραφείο: Τι να προσέξεις στη διατροφή σου για να μη «χάσεις την μπάλα»
08.09.2025

Καθιστική ζωή στο γραφείο: Τι να προσέξεις στη διατροφή σου για να μη «χάσεις την μπάλα»

Γιατί τα νήπια κλαίνε όταν πάνε σχολείο; Πόσο καιρό παίρνει η προσαρμογή τους;
08.09.2025

Γιατί τα νήπια κλαίνε όταν πάνε σχολείο; Πόσο καιρό παίρνει η προσαρμογή τους;

3+1 περίεργα σημάδια που δείχνουν ότι γερνάμε – Από το ύψος μέχρι και την φωνή
08.09.2025

3+1 περίεργα σημάδια που δείχνουν ότι γερνάμε – Από το ύψος μέχρι και την φωνή

Συνδέεται τελικά η κατανάλωση κρέατος με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου; – Tι δείχνει νέα έρευνα
08.09.2025

Συνδέεται τελικά η κατανάλωση κρέατος με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου; – Tι δείχνει νέα έρευνα