Η απώλεια μαλλιών πολλές φορές αυξάνεται κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, με πολλούς να αναζητούν τρόπους να την περιορίσουν.
Παρότι οι αιτίες της τριχόπτωσης είναι πολλές, έρευνες δείχνουν ότι καθοριστικό ρόλο παίζει η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου. Αυτή είναι επιβλαβής για τα κερατινοκύτταρα της επιδερμίδας, καθώς και για εκείνα που σχετίζονται με τα τριχοθυλάκια.
Τα τριχοθυλάκια έχουν έναν κύκλο ζωής που επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Περίπου το 90% αυτών βρίσκεται στο στάδιο της ενεργού ανάπτυξης ή αναγέννησης. Το υπόλοιπο 10% βρίσκονται στο τελογενές στάδιο, το οποίο διαρκεί περίπου δύο έως έξι μήνες. Κατόπιν οι τρίχες πέφτουν, για να ξαναρχίσει ο κύκλος από την αρχή.
Η παρατεταμένη έκθεση στον καυτό ήλιο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες προκαλεί την είσοδο ενός μεγαλύτερου από το κανονικό ποσοστού τριχοθυλακίων στη φάση της τελογένεσης γύρω στον Ιούλιο. Το επακόλουθο είναι οι τρίχες αυτές να αποβάλλονται κατά τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο.
Επιπλέον, οποιοδήποτε είδος σωματικού ή συναισθηματικού στρες μπορεί να διαταράξει τον προαναφερθέντα κύκλο και να επισπεύσει την τελογενή φάση. Δύο έως έξι μήνες μετά από το γεγονός που προκάλεσε το στρες, παρατηρείται ταυτόχρονη απώλεια μαλλιών. H συνέπεια είναι να αντιλαμβάνεται ο ασθενής ότι έχει σοβαρή και εκτεταμένη τριχόπτωση.
Το πρόβλημα αυτό είναι παροδικό, διότι δεν προκαλείται μόνιμη βλάβη, εκτός κι αν η αιτία που το προκάλεσε είχε μεγάλη διάρκεια. Συνήθως, όμως, τα μαλλιά βγαίνουν πάλι σε λίγους μήνες. «Ουσιαστικά δεν είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο. Για την αποφυγή του πρέπει να προστατεύεται το τριχωτό της κεφαλής από την υπεριώδη ακτινοβολία», εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Όταν, όμως, το πρόβλημα επιμένει, ενδεχομένως η αιτία να είναι διαφορετική και να χρήζει διερεύνησης, προκειμένου να διατηρηθεί ο υπάρχων αριθμός τριχών.
Η ανδρικού τύπου τριχόπτωση
Ο πιο συχνός τύπος τριχόπτωσης, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, είναι η ανδρογενής αλωπεκία. Πρόκειται για μια προοδευτική, μη ουλώδης μορφή που χαρακτηρίζεται από σταδιακή απώλεια τριχών.
Συχνά αρχίζει αμέσως μετά από την εφηβεία. Στους άνδρες συνήθως προσβάλλει την κροταφική και μετωπιαία περιοχή, καθώς και την κορυφή του τριχωτού της κεφαλής. Στις γυναίκες συνήθως προσβάλλει το κεντρικό σημείο της κορυφής του κεφαλιού.
Η προκύπτουσα τριχόπτωση έχει ιδιαίτερα έντονες ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται:
- Το άγχος
- Πλήγμα στην αυτοεικόνα
- Ελάττωση της αυτοπεποίθησης
- Μείωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων
Η απώλεια μαλλιών που προκαλείται εξαρτάται από τα ανδρογόνα (ανδρογονοεξαρτώμενη). Το περίπου 80% οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες. Σχετικές έρευνες έχουν αναδείξει πολλαπλές γενετικές παραλλαγές που ευθύνονται για τη συγκεκριμένη μορφή αλωπεκίας.
Πέντε γονίδια
Ειδικοί στην Ανθρωπογενετική από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βόννης και από τη Διεπιστημονική Ερευνητική Μονάδα «Ζωή και Υγεία» του Πανεπιστημίου της πόλης, διερεύνησαν προσφάτως τον βαθμό κατά τον οποίο σπάνιες γενετικές παραλλαγές μπορεί να συμβάλλουν σε αυτή τη διαταραχή.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν το γενετικό υλικό 72.469 ανδρών και εντόπισαν πέντε γονίδια που σχετίζονται με την πάθηση. Πρόκειται για δύο γονίδια που είχαν ενοχοποιηθεί και σε παλαιότερες μελέτες (τα EDA2R και WNT10A) και τρία νέα γονίδια κινδύνου (τα HEPH, CEPT1 και EIF3F).
Τα ευρήματα αυτά δημοσιεύθηκαν στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature Communications. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα νέα αυτά δεδομένα θα βελτιώσουν την κατανόηση των αιτιών που προκαλούν απώλεια μαλλιών. Ελπίζουν επίσης ότι θα διευκολύνουν τελικά την πρόβλεψη του κινδύνου και τη βελτίωση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων.
«Οι τρέχουσες θεραπευτικές επιλογές και η πρόβλεψη του κινδύνου δεν είναι οι καλύτερες, γεγονός που καθιστά αναγκαία την έρευνα των γενετικών υποβάθρων της πάθησης. Σήμερα, το μόνο όπλο στην αναχαίτιση της εξέλιξής της είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία», τονίζει ο Χ.Στάμου.
Η διερεύνηση
Εκτός από την κλινική εξέταση, η διενέργεια ψηφιακού τριχοριζογράμματος επιτρέπει την εύκολη εύρεση της ύπαρξης τριχόπτωσης. Η εξέταση αυτή υπολογίζει όλες τις παραμέτρους ανάπτυξης των τριχών, όπως:
- Τον αριθμό των τριχοθυλακίων
- Την πυκνότητα των μαλλιών
- Το πάχος των τριχών
Είναι μια ταχύτατη, ακριβής και ανώδυνη διαδικασία, κατά την οποία δεν χάνονται τρίχες όπως συνέβαινε με το κλασικό τριχοριζόγραμμα.
Επιπλέον, ο έλεγχος του τριχωτού της κεφαλής με δερματοσκόπιο μπορεί να αποκαλύψει βλάβες που δεν είναι ανιχνεύσιμες με γυμνό μάτι. Όταν η κλινική εικόνα δεν είναι σαφής ή υπάρχει υποψία ύπαρξης και άλλων παθήσεων απαιτείται η διενέργεια βιοψίας του τριχωτού.
Ταυτοχρόνως μπορεί να ζητηθούν αιματολογικές εξετάσεις, για να αποκλειστούν άλλες αιτίες τριχόπτωσης. Μπορεί λ.χ. να ζητηθούν εξετάσεις:
- Για τα επίπεδα της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης
- Για τον σίδηρο
Στις γυναίκες οι οποίες έχουν και άλλα συμπτώματα διαταραχής των ανδρογόνων (λ.χ. ακμή, ακανόνιστη έμμηνος ρύση) μπορεί να ζητηθούν και ορμονικές εξετάσεις.
Τέλος, ο έλεγχος μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να αναδείξει ανεπαρκή ή κακή διατροφή, από την οποία μπορεί να προκύπτει η απώλεια μαλλιών.
Η αντιμετώπιση
Για να αντιμετωπιστεί η απώλεια μαλλιών υπάρχουν φαρμακολογικές και μη φαρμακολογικές θεραπείες. Η ανταπόκριση στη φαρμακολογική αγωγή (τοπική ή από του στόματος) ποικίλλει. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έγκαιρη έναρξή της.
Στόχος είναι τόσο η πρόληψη ή επιβράδυνση της αραίωσης των μαλλιών όσο και η αναγέννησή τους. Θα πρέπει δε να συνδυάζεται με τη θεραπεία των τυχόν συννοσηροτήτων που μπορούν να προκαλέσουν τριχόπτωση.
Από τις πιο επιτυχημένες μη φαρμακολογικές επιλογές είναι η θεραπεία με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες. Η θεραπεία αυτή διεγείρει κύτταρα εντός των τριχοθυλακίων, με αποτέλεσμα την ενδυνάμωσή τους. «Είναι απολύτως φυσική, ανώδυνη, ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος ανάπλασης και αναγέννησής τους, που μέσω της ενδυνάμωσης των τριχών και της ενεργοποίησης της διαδικασίας ανάπτυξης αυτών συμβάλει στην πρόληψη της αραίωσης των μαλλιών αλλά και στη διατήρησής τους», καταλήγει ο δρ Στάμου.