Το σύνολο των δομών του Ε.Σ.Υ. κλυδωνίζεται υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης και η βιωσιμότητά του πλέον αρχίζει να αμφισβητείται από πολλούς. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας διαρθρώθηκε στηριγμένο στην βασική αρχή πως η Υγεία είναι ένα κοινωνικό αγαθό και η πολιτεία οφείλει να το προστατεύσει στα πλαίσια της πολιτικής υγείας καταβάλλοντας το αντίστοιχο οικονομικό κόστος.
Τα περιστατικά κακοδιαχείρισης στις επιμέρους μονάδες σε συνδυασμό με την ανυπαρξία οργανωμένου οικονομικού σχεδιασμού έφεραν έναν πολύπλοκο οργανισμό στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης λόγω αδυναμίας προσαρμογής του στην μείωση της ετήσιας κρατικής χρηματοδότησης. Παρά την υιοθέτηση του θεσμού των managers στα νοσοκομεία, ελάχιστοι είχαν την απαραίτητη γνώση και εμπειρία στην διαχείριση των οικονομικών της υγείας με αποτέλεσμα να αδυνατούν να σχεδιάσουν οι ίδιοι ένα πλάνο ενεργειών, που θα κάνει τις μονάδες τους οικονομικά βιώσιμες.
Οι συγχωνεύσεις των νοσοκομείων, οι περικοπές των παρεχόμενων υπηρεσιών και του προσωπικού και ο ανασχεδιασμός του υγειονομικού χάρτη με απώτερο στόχο την συρρίκνωσή του προβάλλονται ως η μόνη λύση. Ακόμα και στην περίπτωση που αυτό πραγματοποιηθεί, ο βασικός άξονας του προβλήματος παραμένει. Η χρηματοδότηση είναι ανεπαρκής και τα νοσοκομεία πρέπει να στραφούν προς την αυτοχρηματοδότηση.
Ένα πρώτο βήμα έγινε με την αύξηση του εισιτηρίου των 5 ευρώ ανά εξεταζόμενο για τακτικό περιστατικό και την επέκταση του μέτρου και σε επιμέρους μονάδες όπως τα κέντρα υγείας, που μέχρι πρόσφατα δεν το εισέπρατταν. Η κίνηση αυτή αύξησε τα άμεσα έσοδα των νοσοκομείων χωρίς όμως να δημοσιοποιηθούν ποτέ τα ποσά που εισπράττουν τα νοσοκομεία, ούτε το κριτήριο με το οποίο γίνεται η κατανομή τους.
Η αναπροσαρμογή των νοσηλίων σύμφωνα με την διάγνωση της νοσηλείας (DRG) και η εγκατάλειψη του κλειστού ημερήσιου νοσηλίου, έκλεισε αρκετά την ψαλίδα ανάμεσα στο καταβαλλόμενο και το πραγματικό κόστος νοσηλείας. Ακόμα και αν στο μεγαλύτερο μέρος τα νοσήλια καλύπτονται ετεροχρονισμένα από το σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων, ένα κομμάτι του πληθυσμού καλύπτει το ίδιο το κόστος συνήθως λόγω έλλειψης ασφαλιστικής κάλυψης.
Στο πλαίσιο των οικονομικών κινήτρων που θέσπισε το κράτος για την εξοικονόμηση των πόρων των νοσοκομείων, το ποσό που επιστρέφει ένας manager στο τέλος κάθε οικονομικής χρονιάς στο υπουργείο υγείας το εισπράττει στην συνέχεια στο μισό ως bonus για τις υπηρεσίες του. Αν καταμετρηθούν οι διοικητές που έχουν εισπράξει τα ανάλογα bonus, θεωρητικά, θα πρέπει να καταμετρήσουμε ισάριθμα νοσοκομεία, που όχι μόνο ισοσκέλισαν τους προϋπολογισμούς τους αλλά κατέγραψαν και κέρδη. Γεγονός που είναι ιδιαίτερα οξύμωρο αν αναλογιστεί κανείς τα χρέη των νοσοκομείων στο προσωπικό και τους προμηθευτές τους.
Οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί, ούτε η υγεία στατιστική αν όμως απαιτείται να μιλήσουμε με νούμερα, πρέπει να το κάνουμε με τον σεβασμό και την γνώση που απαιτείται. Για να γίνει κατανοητό πως οι πρώτοι αριθμοί που παρουσιάζονται αποτελούν μέρος μόνο της αλήθειας, ας χρησιμοποιήσουμε ένα μικρό παράδειγμα.
Έστω ότι ένα νοσοκομείο χρειάζεται έναν μαγνητικό τομογράφο. Γίνεται η προκήρυξη με όλες τις νόμιμες διαδικασίες και οι εταιρείες υποβάλλουν τις προσφορές τους οι οποίες ποικίλουν. Ανάμεσα στις προσφορές υπάρχει και μία εταιρεία, η οποία προσφέρει τον τομογράφο της δωρεάν. Ποια επιλογή είναι η σωστή;
Με μια πρόχειρη εκτίμηση οι περισσότεροι θα συμφωνήσετε πως η ορθή επιλογή είναι εκείνη του δωρεάν μαγνητικού τομογράφου. Η ανάθεση πρέπει να υπογραφεί το συντομότερο δυνατό, η εταιρεία είναι εξαιρετικά γενναιόδωρη και τα συγχαρητήρια στην ομάδα που τον επέλεξε πρέπει να αποδοθούν. Αν πίσω από την τιμή του τομογράφου κάποιος αναρωτηθεί για το κόστος συντήρησης και των αναλώσιμων, που θα προμηθεύεται το νοσοκομείο εφ’ όρου ζωής από την ίδια εταιρεία υποχρεωτικά πλέον σε συνάρτηση με τον αριθμό των εξετάσεων που πραγματοποιούνται, μπορεί να διαπιστωθεί πως σε εύλογο χρονικό διάστημα η εταιρεία έχει αποσβέσει το κόστος του τομογράφου και καταγράφει κέρδη. Το νοσοκομείο είναι δεσμευμένο πλέον να καλύπτει ένα σημαντικό κόστος μηνιαίως, το οποίο αν εξεταστεί συνολικά με το κόστος αγοράς μπορεί να αποδειχθεί πως η αγορά ενός άλλου μηχανήματος είναι πιο συμφέρουσα οικονομικά από την τοποθέτηση του δωρεάν μηχανήματος.
Εν κατακλείδι τα νούμερα που αφορούν τα οικονομικά της υγείας είναι δυνατόν να δημιουργήσουν εσφαλμένες εντυπώσεις όταν παρουσιάζονται μεμονωμένα αποκρύπτοντας παράλληλα την συνολική θεώρηση. Το Ε.Σ.Υ. πρέπει και μπορεί να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα προκειμένου να επιβιώσει. Αυτό είναι εφικτό όμως μόνο αν καταρτιστεί ένα σχέδιο με όραμα από οικονομολόγους που γνωρίζουν το αντικείμενο. Ο,τιδήποτε άλλο αποτελεί ημίμετρο με σαφή ημερομηνία λήξης.
Ιωάννα Κολιοφώτη
Χ. Μαιευτήρας-Γυναικολόγος MD, MSc