Η μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου έχει συνδεθεί με μία σειρά χρόνια νοσήματα που σχετίζονται με την ηλικία, όπως για παράδειγμα η καρδιαγγειακή νόσος και ο διαβήτης τύπου 2.
Ωστόσο, δεδομένα από μία πρόσφατη μελέτη, δείχνουν ότι και η ίδια η διαδικασία της γήρανσης συνδέεται με αλλαγές του εντερικού μικροβιώματος.
Αρκετές από τις παραπάνω αλλαγές, μάλιστα, είναι ανεξάρτητες από τα χρόνια νοσήματα της τρίτης ηλικίας ή τη χρήση φαρμάκων.
Οι παρατηρήσεις της έρευνας δημιουργούν επίσης ερωτήματα σχετικά με την τροποποίηση του εντερικού μικροβιώματος ως μέθοδο για την επιβράδυνση της γήρανσης.
Η έρευνα
Στην έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell Reports, οι επιστήμονες εξέτασαν τα βακτήρια από το λεπτό έντερο 251 εθελοντών ηλικίας 18-80 ετών που έκαναν ενδοσκοπήσεις.
Συνήθως, το εντερικό μικροβίωμα εξετάζεται από δείγματα κοπράνων, ωστόσο ο πληθυσμός των βακτηρίων του παχέος εντέρου διαφέρει σημαντικά από αυτόν του λεπτού εντέρου, κυρίως λόγω της εγγύτητας του τελευταίου με το στόμαχο.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της απορρόφησης θρεπτικών ουσιών και της πέψης συμβαίνει στο λεπτό έντερο, επομένως το όργανο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, όπως υποστήριξαν οι επιστήμονες της μελέτης.
Μετά την ανάλυση των δειγμάτων που έλαβαν από τους εθελοντές, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η γήρανση συνδέεται με σημαντικές αλλαγές στον πληθυσμό των βακτηρίων.
Συγκεκριμένα: οι εθελοντές μεγαλύτερης ηλικίας είχαν περισσότερα βακτήρια από τις οικογένειες:
–Enterococcaceae,
– Lactobacillaceae,
-Enterobacteriaceae και,
– Bacteroides.
Τα παραπάνω βακτήρια έχουν συνδεθεί στο σύνολό τους με διάφορα νοσήματα.
Η E. coli, για παράδειγμα, ένα βακτήριο που ανήκει στα Enterococcaceae, μπορεί να προκαλέσει διάρροια ή ουρολοιμώξεις.
Η ποικιλομορφία του εντερικού μικροβιώματος παρουσίασε επίσης μείωση με την ηλικία, όπως παρατήρησαν οι επιστήμονες.
Αρκετές μελέτες έχουν συνδέσει την περιορισμένη ποικιλομορφία του μικροβιώματος με μία σειρά παθήσεις, μεταξύ των οποίων :
-η νόσος του Crohn,
-το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αλλά και,
-ο καρκίνος.
Προς το παρόν δεν είναι ακόμα σαφές αν οι αλλαγές του μικροβιώματος μπορεί να επηρεάσουν τη διαδικασία της γήρανσης και, αν αυτό συμβαίνει, με ποιο μηχανισμό.
Έρευνες σε πειραματόζωα (ποντίκια) έχουν δείξει ότι οι διαταραχές των βακτηρίων του εντέρου μπορεί να επιβραδύνουν την αναπλήρωση των αρχεγόνων κυττάρων στο όργανο αυτό.
Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει τόσο το μεταβολισμό, όσο και τη γενικότερη υγεία του εντερικού τοιχώματος.
Οι διαταραχές στη λειτουργία του τελευταίου έχουν συνδεθεί με διάφορα νοσήματα που συνδέονται:
-με την ηλικία, όπως η ηπατική νόσος,
-τα μεταβολικά νοσήματα,
-οι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, καθώς και,
-ορισμένες παθήσεις του πνεύμονα ή,
-του εγκεφάλου.
Οι μικροβιακές αλλαγές που εμφανίζονται στις μεγαλύτερες ηλικίες μπορεί επίσης να αυξήσουν τη φλεγμονή στο έντερο, γεγονός που επιταχύνει τη γήρανση.
Μάλιστα, όταν σε μία μελέτη οι επιστήμονες έκαναν μεταμόσχευση μικροβιώματος από ηλικιωμένα ποντίκια σε νεότερα, τα τελευταία παρουσίασαν φλεγμονή ενδεικτική γήρανσης.
Καθώς η παρούσα μελέτη παρατήρησε μόνο συνδέσεις, δεν μπορεί να αποδείξει ότι υπάρχει σχέση αιτίας-αποτελέσματος ανάμεσα στις αλλαγές του εντερικού μικροβιώματος και τη διαδικασία της γήρανσης.
Υπάρχει πιθανότητα οι αλλαγές στο εντερικό μικροβίωμα να αποτελούν αποτέλεσμα και όχι αίτιο της γήρανσης.
Όπως υποστήριξαν οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης, σκοπεύουν στο μέλλον να κάνουν και νέα πειράματα για να διαπιστώσουν αν οι μεταμοσχεύσεις μικροβιώματος από ηλικιωμένα ποντίκια μπορεί να προκαλέσουν χρόνια νοσήματα ή να επιταχύνουν τη γήρανση σε νεαρά ποντίκια.
Η επιστημονική ομάδα θέλει επίσης να λάβει δείγματα από υγιή άτομα ηλικίας άνω των 100 με σκοπό να εξετάσει τι διαφορές έχει το μικροβίωμά τους σε σχέση με αυτό άλλων ηλικιωμένων.
Ένας από τους περιορισμούς της παρούσας μελέτης είναι ότι εξέτασε μόνο ασθενείς που έκαναν ενδοσκοπήσεις, επομένως ίσως δεν αποτελούν ενδεικτικό δείγμα του γενικού πληθυσμού.
Όπως εξήγησαν οι επιστήμονες, η ενδοσκόπηση είναι μία δυσάρεστη εξέταση και επομένως είναι πολύ δύσκολο να βρουν εθελοντές για τις μελέτες τους.
Καθώς οι εθελοντές της παρούσας μελέτης έκαναν ήδη ενδοσκοπήσεις, αυτό σημαίνει ότι πιθανώς έπασχαν από συγκεκριμένα νοσήματα που κατέστησαν απαραίτητη αυτή την εξέταση, γεγονός που δείχνει ότι δεν ήταν υγιείς.
Οι επιστήμονες παρατήρησαν επίσης ότι η λήψη διαφόρων φαρμάκων, καθώς και ορισμένα χρόνια νοσήματα μπορεί να επηρεάσουν το μικροβίωμα του λεπτού εντέρου, ανεξάρτητα από τις επιδράσεις της γήρανσης.
Διαπίστωσαν, για παράδειγμα, ότι όσο περισσότερα φάρμακα έπαιρνε ένας ασθενής, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο πληθυσμός των βακτηρίων Klebsiella, ανεξαρτήτως της ηλικίας του ή των χρονίων νόσων από τις οποίες έπασχε.
Τα βακτήρια του είδους Klebsiella έχουν ενοχοποιηθεί στο παρελθόν για διάφορες νοσοκομειακές λοιμώξεις όπως η πνευμονία και η μηνιγγίτιδα, ενώ τα βακτήρια αυτά συχνά έχουν και αυξημένη αντιμικροβιακή αντοχή.
Μία άλλη παρατήρηση της έρευνας ήταν ότι οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φαρμακευτικής αγωγής, είχαν περισσότερα βακτήρια Clostridium.
Τα βακτήρια αυτά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις, όπως για παράδειγμα η ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα.
Αν σε μελλοντικές μελέτες αποδειχθεί ότι οι αλλαγές του μικροβιώματος αποτελούν αίτιο και όχι συνέπεια της γήρανσης, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για νέες προσεγγίσεις οι οποίες θα παρατείνουν τη διάρκεια υγιούς ζωής.
Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τους επιστήμονες της παρούσας μελέτης, η υγιεινή διατροφή και η άσκηση θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για το σύνολο του πληθυσμού.
Οι συγγραφείς τονίζουν επίσης ότι θα πρέπει να περιορίσουμε όσο το δυνατόν τη χρήση των αντιβιοτικών, ιδιαίτερα αυτών που στοχεύουν ένα μεγάλο εύρος βακτηρίων.
Η χορήγηση ενός αντιβιοτικού ευρέως φάσματος επάγει τη φυσική επιλογή με αποτέλεσμα να εμφανίζονται πιο ανθεκτικά στελέχη βακτηρίων.
«Είναι βέβαιο ότι συγκεκριμένες αλλαγές του εντερικού μικροβιώματος προκαλούν διάφορες λοιμώξεις ή χρόνια νοσήματα.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις μεταβολές του μικροβιώματος με την ηλικία, καθώς έτσι θα είναι ευκολότερο να εξετάσουμε αν μπορούμε να επιβραδύνουμε τη διαδικασία της γήρανσης», καταλήγει η μελέτη.
Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center