Οστεοπόρωση ονομάζεται η σημαντική μείωση της οστικής πυκνότητας, που έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της οστικής αντοχής. Ενώ, οστεοπενία ονομάζεται η ελαφρά μείωση της οστικής μάζας που δεν επηρεάζει ιδιαίτερα την οστική αντοχή.
Σύμφωνα με τον Πάνο Ευσταθίου, Ορθοπαιδικό Χειρουργό, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών τα αίτια της μπορεί να είναι: α) πρωτοπαθή λόγω εμμηνόπαυσης ή ηλικίας.β)Ιδιοπαθή δηλ., μια πάθηση αγνώστου αιτιολογίας που επηρεάζει άνδρες και γυναίκες μέσης ηλικίας ή και νωρίτερα. γ)Δευτεροπαθή από: νεοπλασία των οστών, ενδοκρινολογικές παθήσεις, π.χ., θυρεοειδή αδένα, ακρομεγαλία κ.α., ρευματοειδή αρθρίτιδα, παθήσεις μυελού των οστών, νόσους του κολλαγόνου και διάφορες άλλες παθήσεις. Περίπου 200 εκατομμύρια γυναίκες υποφέρουν από οστεοπόρωση σε ολόκληρο τον κόσμο.
Περίπου το 20% των ασθενών με κάταγμα ισχίου καταλήγουν σε 1 χρόνο λόγω των επιπλοκών που παρουσιάζονται μετά το κάταγμα
Σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Οστεοπόρωσης, στην Ευρώπη η οστεοπόρωση εξελίσσεται σιγά-σιγά χωρίς προειδοποιητικά σημεία και συμπτώματα και προκαλεί ένα κάταγμα κάθε 30 δευτερόλεπτα ενώ 1 στους 8 πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης άνω των 50 ετών, θα υποστεί κάταγμα της σπονδυλικής στήλης.
Κορυφαία οστική πυκνότητα
Κορυφαία οστική πυκνότητα είναι η μεγαλύτερη οστική πυκνότητα που αποκτά ένα άτομο μέχρι την ηλικία των 25-30 ετών.
Παράγοντες που επηρεάζουν την επίτευξη της κορυφαίας οστικής πυκνότητας
-Κληρονομικοί παράγοντες
-Ορμονικοί παράγοντες
-Κύηση – γαλουχία
Η οστεοπόρωση αφορά άντρες και γυναίκες αλλά εκδηλώνεται κυρίως στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση αλλά οι λόγοι εμφάνισης της προϋπάρχουν!
Η οστεοπόρωση είναι επικίνδυνη επειδή δεν έχει συμπτώματα δεν προειδοποιεί .
Έχει πολύ σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιβαρύνσεις και μπορεί να είναι προκαλέσει οστεοπορωτικά κατάγματα σε :Σπονδυλική στήλη, καρπό, ισχίο και άλλες περιοχές του σκελετού.
Προηγούμενο κάταγμα αυξάνει τον κίνδυνο για μελλοντικά κατάγματα έως και 5 φορές!
Γενικοί προδιαθεσικοί παράγοντες της οστεοπόρωσης είναι το φύλο, η προεμμηνοπαυσιακή ανεπάρκεια οιστρογόνων, η πρόωρη εμμηνόπαυση, η λευκή φυλή, το χαμηλό σωματικό βάρος, το γήρας, το κάπνισμα ,η υπερβολική κατανάλωση καφέ και οινοπνεύματος, η καθιστική ζωή και διάφορα φάρμακα.
Διάγνωση της οστεοπόρωσης
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης βασίζεται στα ακόλουθα:
Α. Κλινική Εικόνα (πόνος, κύφωση, απώλεια ύψους)
Β. Ακτινογραφική εικόνα – Κατάγματα
Γ. Βιοχημικός Έλεγχος
Δ. Ιστολογική – Βιοψία – Ιστομορφομετρία
Ε. Μεταλλομετρία – Πυκνομετρία
Κριτήρια έναρξης της θεραπείας
Α)Βάσει του παγκόσμιου οργανισμού υγείας η διάγνωση της οστεοπόρωσης τίθεται όταν κατά την μέτρηση οστικής πυκνότητας (BMD) ανευρεθεί τιμή SD (τυπική απόκλιση)-2.5 και θα πρέπει να ξεκινάει η θεραπεία. Ένα αποτέλεσμα από -1 έως -2,5 SD υποδεικνύει οστεοπενία η οποία μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπόρωση.
Β)Η θεραπεία επίσης θα πρέπει να ξεκινάει όταν συνυπάρχουν 2 ή περισσότεροι παράγοντες κινδύνου (κορτιζόνη, θυρεοειδής, καπνίστρια, κλπ) και οστεοπενία .
Γ)Σε Πολύ πρώιμη εμμηνόπαυση και οστεοπενία
Δ) Σε εγκατεστημένη οστεοπόρωση και οστεοπορωτικό κάταγμα
Ε)Σε ταχεία οστική απώλεια και οστεοπενία
Θεραπεία
Οι στόχοι της θεραπείας είναι η πρόληψη των καταγμάτων και η βελτίωση της ποιότητας του οστού και όχι μόνο της ποσότητος.
Η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης γίνεται με φάρμακα που μειώνουν την οστική απορρόφηση και με φάρμακα που αυξάνουν την οστική παραγωγή.
Βασικό συμπλήρωμα κάθε θεραπευτικού σχήματος είναι το ασβέστιο και η βιταμίνη D.
Το ιδανικό φάρμακο για την οστεοπόρωση θα πρέπει:
-Να διατηρεί το φυσιολογικό ρυθμό οστικής εναλλαγής ή και να τον μειώνει.
-Να μην παρεμβαίνει στην απόπτωση των οστεοκυττάρων.
– Να αυξάνει την οστική μάζα.
– Να διατηρεί την μικροαρχιτεκτονική και τη γεωμετρία του οστού.
-Να σχηματίζει καλής ποιότητος οστούν, ώστε να προκαλεί μείωση των καταγμάτων
-Επίσης θα πρέπει: Να είναι ασφαλές (χωρίς παρενέργειες), εύληπτο και να συγκεντρώνει την αποδοχή των ασθενών.
Οι διάφορες κατηγορίες φαρμάκων που συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των παραπάνω ιδιοτήτων είναι :
– Καλσιτονίνη
– Ορμονική υποκατάσταση
– Διφωσφωνικά (Ημερήσια, εβδομαδιαία, μηνιαία, ετήσια)
– SERMs (εκλεκτικοί ρυθμιστές υποδοχέων οιστρογόνων)
– Ρανελικό Στρόντιο
– Παραθυρεοειδής ορμόνη
Πολύ βασικά μέτρα πρόληψης των συνεπειών της οστεοπόρωσης είναι η σκηση η οποία είναι δυνατόν να μειώσει την απώλεια της οστικής μάζας και βελτιώνει το μυϊκό σύστημα , η σωστή διατροφή και η διόρθωση των παραγόντων κινδύνου (κάπνισμα, αλκοόλ, κορτιζόνη, ενδοκρινοπάθειες , κ.λ.π)
Πάνος Ευσταθίου
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών