Από την ηλικία των 11 ετών ξεκινά το κάπνισμα ένα μικρό ποσοστό (0,5%) των παιδιών αλλά το ποσοστό αυτό στην ηλικία των 13 αυξάνεται στο 3%.
Η καπνιστική συμπεριφορά τυπικά εδραιώνεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας, καθώς οι περισσότεροι ενήλικοι καπνιστές κάπνισαν το πρώτο τους τσιγάρο ή είχαν εθιστεί στη νικοτίνη ήδη μέχρι την ηλικία των 18 ετών.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης παρουσίασης αποτελεσμάτων έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε 1.600 μαθητές δημοτικού και της πανελλαδικής παρέμβασης «Κάπνισμα; Όχι εμείς» των Κέντρων Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας για την πρόληψη του καπνίσματος στα σχολεία.
Το υλικό της παρέμβασης είναι υποψήφιο για το βραβείο European Drug Prevention 2014 του Pompidou Group. Στο πλαίσιο της παρέμβασης δημιουργήθηκε και ένα ηλεκτρονικό βιβλίο στα ελληνικά και στα αγγλικά ενώ πρόκειται να μεταφραστεί και στα τουρκικά για τα παιδιά της μειονότητας στη Θράκη.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2012-2013 σε 57 σχολεία των νομών Θεσσαλονίκης, Ξάνθης και Ροδόπης και μετείχαν συνολικά 1491 μαθητές και έδειξε ότι η παρέμβαση «Κάπνισμα; Όχι εμείς»:
*Συνέβαλε στην ενίσχυση των δεξιοτήτων που συμβάλουν στην πρόληψη του καπνίσματος. Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα φαίνεται ότι εφοδιάστηκαν με στρατηγικές αντιμετώπισης καταστάσεων ομαδικής πίεσης και ανακάλυψαν τρόπους έκφρασης και υπεράσπισης των προσωπικών τους αποφάσεων και επιλογών. Οι μαθητές που συμμετείχαν φαίνεται να υπερέχουν στις δεξιότητες αυτές σε σχέση με τους μαθητές που δεν συμμετείχαν σε κάποια παρέμβαση πρόληψης και παρακολούθησαν το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου.
*Άλλαξαν οι αντιλήψεις των παιδιών για το περιστασιακό κάπνισμα έτσι ώστε να αντιλαμβάνονται περισσότερο τους κινδύνους του.
*Άλλαξε η πρόθεση και ενισχύθηκαν τα κίνητρα των παιδιών για να μην καπνίσουν στο μέλλον. Οι μαθητές που συμμετείχαν έχουν 45% περισσότερες πιθανότητες να αλλάξουν τα κίνητρα και την πρόθεσή τους για να καπνίσουν στο μέλλον σε σχέση με τους μαθητές που ακολουθούσαν το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου τους.
*Ανέκοψε την αυξητική τάση των παιδιών που ξεκινούν την επαφή τους με τον καπνό.
Το υλικό της παρέμβασης απευθύνεται στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού (Δ’, Ε’ & ΣΤ’) και ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές και ψυχολογικές ανάγκες των μαθητών. Η επιλογή αυτής της ηλικιακής ομάδας έγινε εξαιτίας των ερευνητικών στοιχείων σχετικά με την ηλικία έναρξης της επαφής των παιδιών με τον καπνό. Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου υλικού, έγκειται στον ολιστικό του χαρακτήρα καθώς προσφέρει μια ολοκληρωμένη παρέμβαση πρόληψης που απευθύνεται στα παιδιά και παράλληλα προβλέπει την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, την ευαισθητοποίηση του συλλόγου των εκπαιδευτικών με τη διαμόρφωση μιας πολιτικής πρόληψης του καπνίσματος στο σχολείο και την ευαισθητοποίηση των γονέων τους οποίους εμπλέκει στο πρόγραμμα με την οργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων και δραστηριοτήτων ανάλογων με αυτές που κάνουν τα παιδιά.
«Το πρόγραμμα πρόληψης “Κάπνισμα; Όχι εμείς» φαίνεται να είναι αποτελεσματικό στην ενίσχυση δεξιοτήτων που συμβάλλουν στην πρόληψη του καπνίσματος, καθώς και στη διαμόρφωση αντιλήψεων και στάσεων που λειτουργούν προστατευτικά. Επιπλέον το πρόγραμμα επηρεάζει θετικά την πρόθεση για τη χρήση καπνού στο μέλλον, ωθώντας τα παιδιά να είναι πιο επιφυλακτικά ως προς αυτό» ανέφερε η επιστημονική διευθύντρια του Κέντρου Πρόληψης «Ελπίδα», Βάσω Ασκητοπούλου.
Να σημειωθεί ότι στόχος για τον επόμενο χρόνο, είναι η προσέγγιση 500 σχολικών μονάδων περίπου 10.000 μαθητών και ενός αντίστοιχου αριθμού γονέων, ενώ ο στόχος για την 5ετία που ακολουθήσει είναι να εκπαιδευτούν 50.000 μαθητές δημοτικού (Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ δημοτικού).
Ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ Μιχάλης Κατρίνης από την πλευρά του επισήμανε ότι στην χώρα μας υπήρξε καθυστέρηση στην πρόληψη των εξαρτήσεων από νόμιμες και παράνομες ουσίες τονίζοντας ότι συνήθως οι εξαρτημένοι ξεκινούν από τη χρήση νόμιμων ουσιών για δοκιμή η οποία στη συνέχεια εξελίσσεται σε εξάρτηση.
Διαβεβαίωσε ότι θα στηρίξει και θα προωθήσει την προσπάθεια “Κάπνισμα: Όχι εμείς” σε όλα τα Κέντρα Πρόληψης προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να μπει και στο ωρολόγιο πρόγραμμα των δημοτικών σχολείων ως μάθημα επιλογής. Επίσης ανακοίνωσε ότι η ταλαιπωρία που υφίστανται οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Πρόληψης λόγω της καθυστέρησης της καταβολής των αμοιβών τους θα λήξει εντός 10 ημερών καθώς το θέμα ρυθμίστηκε με τροπολογία και ήδη έχει υπογραφεί επταετής προγραμματική σύμβαση.