Η έντονη και ανεξέλεγκτη υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας δεν είναι μια φυσιολογική κατάσταση. Η επικρατέστερη εξήγηση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι μάλλον πάσχετε από διαταραχές ύπνου, στις οποίες συγκαταλέγονται η υπνηλία, η ναρκοληψία και η υπνική άπνοια.
Η ναρκοληψία είναι μια σπάνια νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει τον ύπνο και την εγρήγορση. Τα άτομα με ναρκοληψία νιώθουν συχνά υπνηλία και εμφανίζουν επαναλαμβανόμενα και ανεξέλεγκτα επεισόδια ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 7-25 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Σε πολλές περιπτώσεις η ναρκοληψία παραμένει αδιάγνωστη. Η αιτιολογία της πάθησης δεν έχει διευκρινιστεί, αλλά φαίνεται ότι είναι πολυπαραγοντική εμπλέκοντας γενετικούς, περιβαλλοντικούς και ορμονολογικούς παράγοντες.
Τα συμπτώματα της ναρκοληψίας περιλαμβάνουν:
Υπερβολική ημερήσια υπνηλία. Η υπερβολική ημερήσια υπνηλία είναι το πρώτο σύμπτωμα που γίνεται κλινικά εμφανές και το βιώνουν σχεδόν όλα τα άτομα με ναρκοληψία. Η υπνηλία είναι έντονη παρεμβαίνοντας στις καθημερινές δραστηριότητες και ανεξάρτητη από το αν έχει προηγηθεί επαρκής ύπνος.
Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή αναφέρουν έλλειψη ενέργειας, υπερβολική εξάντληση, καταθλιπτική διάθεση και προβλήματα στη συγκέντρωση και στη μνήμη.
Τα ακούσια επεισόδια ύπνου που συχνά ακολουθούν διαρκούν συνήθως μερικά δευτερόλεπτα έως αρκετά λεπτά και δεν μπορούν να ελεχθούν.
Μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της συζήτησης, στην εργασία ή ακόμα και κατά την οδήγηση. Τις περισσότερες φορές θα ξυπνήσουν με ανανεωμένη διάθεση διαπιστώνοντας ότι η υπνηλία και η κόπωση υποχωρεί για λίγες ώρες.
Καταπληξία: Αυτό το σύμπτωμα εμφανίζεται όταν το άτομο είναι ξύπνιο και χαρακτηρίζεται από μια ξαφνική απώλεια του μυϊκού τόνου και του ελέγχου των μυών που οδηγεί σε αίσθημα αδυναμίας. Ανάλογα με τους μυς που εμπλέκονται μπορεί να παρατηρηθεί ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων από πτώση των βλεφάρων και δυσαρθρία μέχρι παράλυση του σώματος.
Η καταπληξία διαρκεί από 30 δευτερόλεπτα έως 2 λεπτά και το άτομο έχει τις αισθήσεις του καθ’όλη τη διάρκεια του επεισοδίου. Τα επεισόδια αυτά μπορεί να συμβούν αυθόρμητα, αλλά συχνά πυροδοτούνται από έντονα συναισθήματα όπως το γέλιο, ο φόβος, ο θυμός και το άγχος.
Υπνική παράλυση: Αυτό το σύμπτωμα χαρακτηρίζεται από την προσωρινή αδυναμία του ατόμου να κινηθεί ή να μιλήσει την ώρα που πάει να κοιμηθεί ή να ξυπνήσει.
Συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος ξυπνάει εν μέρει, αλλά το σώμα εξακολουθεί να κοιμάται, με αποτέλεσμα το άτομο να καταλαβαίνει τι του συμβαίνει αλλά να μην μπορεί να ενεργήσει. Η υπνική παράλυση διαρκεί δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά και μόλις λήξει το επεισόδιο το άτομο είναι πάλι πλήρως λειτουργικό.
Ψευδαισθήσεις: Οι ψευδαισθήσεις μπορεί να συνοδεύουν την υπνική παράλυση ή να εμφανίζονται όταν κάποιος είναι ξύπνιος ή και κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Συνήθως είναι οπτικές ψευδαισθήσεις, όπως σκιές, φως, μορφές ανθρώπων ή ζώων στο δωμάτιο και λιγότερο συχνά ακουστικές, όπως φωνές και βήματα. Τα επεισόδια αυτά μοιάζουν πραγματικά και έτσι το άτομο που τα βιώνει νιώθει φόβο και τρόμο.
Η πάθηση είναι χρόνια και έχει αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή δημιουργώντας προβλήματα στην επίδοση στο σχολείο, στην εργασία και στις κοινωνικές σχέσεις.
Μπορεί να είναι επικίνδυνη αν τα επεισόδια συμβαίνουν κατά την οδήγηση, τον χειρισμό μηχανημάτων ή σε παρόμοιες δραστηριότητες. Η ναρκοληψία δεν μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, αλλά μερικά από τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή και αλλαγές του τρόπου ζωής.
Χριστίνα Ι. Μπουντούρη,Γενικός – Οικογενειακός Ιατρός