Το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Science» ανακήρυξε ως σημαντικότερο επιστημονικό επίτευγμα του φετινού έτους την ταχεία ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων για την πανδημική νόσο Covid-19.
Το περιοδικό αναφέρει στο σκεπτικό της επιλογής του, ότι καθώς ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 σάρωσε τον πλανήτη και υποχρέωσε τους ανθρώπους να κλειστούν στα σπίτια τους, με πολλούς δυστυχώς να χάνουν τη ζωή τους, επιστήμονες του Βιοϊατρικού τομέα σε όλο τον κόσμο επιδόθηκαν σε μια άνευ προηγουμένου κούρσα ταχύτητας, καταφέρνοντας να παρουσιάσουν αποτελεσματικά εμβόλια σε λιγότερο από ένα χρόνο «από τότε που ο ιός σήκωσε το άσχημο κεφάλι του».
«Τι χαρούμενος τρόπος για να τελειώσει το 2020», επισημαίνει το «Science».
«Ποτέ πριν δεν είχαν συνεργασθεί τόσοι πολλοί επιστήμονες και μάλιστα ανταγωνιστές τόσο ανοιχτά και τόσο συχνά.
Ποτέ πριν δεν είχαν φθάσει τόσα πολλά υποψήφια εμβόλια σε προχωρημένες παράλληλες δοκιμές μεγάλης κλίμακας.
Και ποτέ πριν δεν είχαν οι κυβερνήσεις, οι εταιρείες, οι ερευνητές και οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις αφιερώσει τόσα χρήματα, προσπάθεια και μυαλό για την ίδια λοιμώδη νόσο σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα».
Όπως επισημαίνει ο αρχισυντάκτης του «Science» «δεν είναι μόνο οι ανοσολόγοι, οι ειδικοί στα εμβόλια, οι επιδημιολόγοι, οι κλινικοί γιατροί και οι ειδικοί στη δημόσια υγεία που θα πρέπει να πανηγυρίζουν.
Το επίτευγμα τους είναι ένας θρίαμβος όλης της επιστήμης…
«Ήταν τέλεια όλη η ιστορία;», θέτει το ερώτημα.
«Φυσικά όχι», απαντά και επισημαίνει πως «υπήρξαν αναποδιές π.χ. με στοιχεία που ξέφυγαν από τον έλεγχο των επιστημονικών περιοδικών και των κριτών τους» ή «υπήρξαν πρώιμες δηλώσεις σχετικά με τις μάσκες και την αερογενή μετάδοση του ιού, που στην πορεία χρειάστηκε να αναθεωρηθούν».
Ή, ακόμη, «υπήρξαν επιστημονικές προδημοσιεύσεις που τράβηξαν πρόωρα την προσοχή, αλλά αργότερα αποσύρθηκαν λόγω αδυναμιών».
Επίσης, «υπήρξε μια αποτυχία να πειστεί ένα μέρος του κοινού να εμπιστευτεί τις συστάσεις δημόσιας υγείας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε δύσκολες μέρες στο μέλλον, παρά τους σωτήριους εμβολιασμούς που θα ξεκινήσουν».
Από την άλλη, όπως επισημαίνεται, η σκόπιμη εξάπλωση της παραπληροφόρησης σχετικά με τον κορωνοϊό -συχνά από κρατικούς παράγοντες και επιστήμονες με πολιτικά κίνητρα- είχε ως συνέπεια ότι «οι επιστήμονες και όχι ο ιός έγιναν ο εχθρός».
Το αποτέλεσμα αυτού του έτους δεν μπορεί να είναι μόνο η περισσότερη έρευνα πάνω σε άγνωστους παθογόνους μικροοργανισμούς που καιροφυλακτούν στη φύση.
Πρέπει επίσης να είναι μια προσπάθεια να αναζωογονηθούν και να ενισχυθούν οι δεσμοί ανάμεσα στην επιστήμη και στην υπόλοιπη κοινωνία».
Όπως τονίζει το περιοδικό «Science», «αυτό που έγινε σωστά, είναι πολύ πιο σημαντικό από το τι πήγε λάθος.
Και αυτό που πήγε σωστά, είναι ότι οι επιστήμονες νοιάστηκαν και διευθέτησαν τις ζωές τους έτσι ώστε ο κόσμος να γίνει ένα καλύτερο μέρος.
Και, ακόμη, «αυτό που πήγε σωστά είναι ότι η επιστημονική κοινότητα σε όλο τον κόσμο συχνά αντιμετώπισε και αντεπεξήλθε στην πολιτική αντιπαράθεση και στις προσωπικές απειλές, για να διασφαλίσει πως θα υπάρξει πρόοδος».
Πως συντελέστηκε το επιστημονικό θαύμα;
Τον Ιανουάριο του 2020 με την προτροπή του κοινωφελούς ιδρύματος Wellcome Trust, το περιοδικό Science και σχεδόν όλα τα επιστημονικά περιοδικά συμφώνησαν σε ένα σύνολο αρχών που σχετίζονται με την πανδημία.
Κάτω από αυτούς τους όρους, είχαν κάνει όλα τα ερευνητικά άρθρα για τη νόσο COVID-19 δωρεάν χωρίς εμπάργκο, ενθάρρυναν έντονα τη δημοσίευση προτύπων και επιτάχυναν τη δημοσίευση.
Η συμφωνία λειτούργησε ως επί το πλείστον καλά.
Συγκεκριμένα, η ευρύτερη διαθεσιμότητα των προτύπων και των δεδομένων έδωσε στους επιστήμονες ένα προβάδισμα και η επιτάχυνση της ερευνητικής παραγωγής ήταν εκπληκτική.
Άλλες 9 σπουδαίες ανακαλύψεις, του 2020
Εκτός από τα εμβόλια, ανάμεσα στις άλλες σημαντικές ανακαλύψεις που επέλεξε το «Science», είναι:
(1) το νέο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης Alpha Fold της Google Deep Mind που προβλέπει τον ακριβή τρόπο αναδίπλωσης των πρωτεϊνών,
(2) οι πρώτες θεραπείες κληρονομικών ασθενειών του αίματος (π.χ. δρεπανοκυτταρικής αναιμίας) με βάση τη νέα γενετική τεχνική επεξεργασίας του γονιδιώματος CRISPR (βραβείο Νόμπελ 2020),
(3) ο εντοπισμός για πρώτη φορά της προέλευσης των μυστηριωδών γρήγορων εκρήξεων ραδιοκυμάτων στο σύμπαν,
(4) η επίτευξη για πρώτη φορά υπεραγωγιμότητας σε συνθήκες θερμοκρασίας δωματίου,
(5) η ανακάλυψη στην Ινδονησία της αρχαιότερης στον κόσμο κυνηγετικής σκηνής σε βραχογραφία,
(6) η ανακάλυψη νέων στρατηγικών θεραπείας του AIDS (ατόμων που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV) και παραμένουν υγιή για χρόνια χωρίς αντιρετροϊκά φάρμακα,
(7) η βιοποικιλότητα και η κοινωνική διάσταση σε ανθρώπινους πληθυσμούς,
(8) η βελτίωση των προβλέψεων για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, και
(9) η ανακάλυψη της απρόσμενα υψηλής νοητικής ικανότητας των πουλιών (κορακιών και περιστεριών) κ.α.