Το σύνδρομο Άσπεργκερ είναι μια ισόβια διαταραχή που επηρεάζει το πως το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει και αλληλεπιδρά με άλλα άτομα. Αποτελεί όπως και ο κλασσικός αυτισμός μια «διαταραχή φάσματος» επειδή επηρεάζει τα άτομα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και σε ποικίλο βαθμό.
Ενώ υπάρχουν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στο σύνδρομο Άσπεργκερ και τον κλασσικό αυτισμό, τα άτομα με Άσπεργκερ έχουν λιγότερα προβλήματα με τη λεκτική επικοινωνία και έχουν συνήθως μέση ή και ανώτερη νοημοσύνη. Δεν υποφέρουν συνήθως από τις μαθησιακές δυσκολίες που συνδέονται με τον αυτισμό, αλλά ενδέχεται να παρουσιάσουν συγκεκριμένα μαθησιακά προβλήματα όπως δυσλεξία, δυσπραξία ή άλλες καταστάσεις όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ).
Με την κατάλληλη υποστήριξη, τα άτομα με Άσπεργκερ είναι απόλυτα ικανά να ζήσουν μια ολοκληρωμένη και ανεξάρτητη ζωή.
Σημάδια και τα συμπτώματα
Εμμονικά ενδιαφέροντα. Κάποια παιδιά με A.S. γίνονται ειδικοί με συγκεκριμένα αντικείμενα ή θέματα. Αυτό το καταναγκαστικό ενδιαφέρον μπορεί να είναι ηλεκτρικές σκόυπες, αυτοκίνητα, τρένα, υπολογιστές και άλλα. Αυτές οι δραστηριότητες συμπεριλαμβάνουν την συλλογή αντικειμένων, την αρίθμιση και την κατηγοριοποίηση τους.
Επίσημη και/ή ιδιαίτερη ομιλία. Ο λόγος τους υστερεί στον ρυθμό και στην προσωδία. Συνήθως φαίνεται μονότονος ή ασυνήθηστα γρήγορος. Τα παιδιά με АS δεν έχουν την ικανότητα να προσαρμόσουν τον τόνο της φωνής τους σε αυτόν που αρμόζει για τον χώρο που βρίσκονται. Κάποιοι γονείς και δάσκαλοι χαρακτηρίζουν ένα παιδί με AS σαν “μικρό καθηγητή”, καθώς η ομιλία τους είναι εξαιρετικά επίσημη και χαρακτηριστική για κάποιον ενήλικα.
Ρουτίνες. Τα άτομα με AS μπορεί να έχουν κανόνες και ρουτίνες που ακολουθούν πολύ μεθοδικά. Αν δεν γίνουν, τότε αγχόνονται και νευριάζουν.
Κοινωνική απομόνωση. Συχνά απομονώνονται λόγω των φτωχών κοινωνικών τους δεξιοτήτων και των συγκεκριμένων ενδιαφερόντων τους. Αποτραβιούνται από τους ανθρώπους και δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτούς. Είναι επίσης πρόβλημα οι φιλίες και η διατήρηση αυτών.
Κοινωνικές δεξιότητες και επικοινωνία. Συχνά τα άτομα με AS έχουν δυσκολία στο να εκφραστούν συναισθηματικά και κοινωνικά. Είναι δύσκολο γι’ αυτούς να μεταφράσουν χειρονομίες, μιμήσεις ή τον τόνο της φωνής. Συνήθως δεν αναγνωρίζουν τα αστεία, το χιούμορ, τις εκφράσεις και την ειρωνία. Συχνά κάνουν πολύ προσωπικές ερωτήσεις ,χωρίς να το θέλουν στον συνομιλητή τους.
Φαντασία. Τα άτομα με AS έχουν πρόβλημα με την κοινωνική φαντασία. Δεν μπορούν να φανταστούν εναλλακτική κατάληξη μιας κατάστασης. Θέματα βασισμένα στην λογική και την μνήμη είναι πιο ενδιαφέροντα (μαθηματικά, υπολογιστές, μουσική κ.ά.). Πολλά παιδιά είναι πολύ ταλαντούχα σε αυτούς τους τομείς.
Αισθητηριακές δυσκολίες. Σε κάποιους οι αισθητηριακοί μηχανισμοί είναι διαταραγμένοι. Μία ή όλες οι αισθήσεις (όραση, ακοή, αφή, γεύση ή όσφρηση) μπορεί να είναι διαταραγμένες. Οι αισθήσεις μπορεί να είναι υπεραναπτυγμένες ή υποανάπτυκτες. Τα άτομα αυτά έχουν διαφορετική αντίληψη των δυνατών ήχων, του φωτός, των μυρωδιών, της υφής των τροφίμων και των αντικειμένων. Κάποιοι ενήλικες με АS, λένε πως, αν ξέρουν ότι κάποιος ήχος ή κάποια μυρωδιά έρχεται, την αντιμετωπίζουν αρκετά καλά. Το απροσδόκητο είναι αυτό που τους στρεσάρει.
Σχετικές καταστάσεις. Στην πρώϊμη παιδική ηλικία, τα παιδιά με AS είναι πολύ ενεργητικά. Αργότερα, κατα την εφηβεία αναπτύσσουν άγχος ή κατάθλιψη. Άλλες καταστάσεις που συνδέονται με το σύνδρομο είναι η ψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), ελλειματική προσοχή με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διαταραχές με τικ (όπως το σύνδρομο Tourette) και άλλες.
Αίτια
Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Άσπεργκερ είναι ακόμα αντικείμενο έρευνας. Κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι ένας συνδυασμός παραγόντων, γενετικών όσο και περιβαλλοντικών, μπορεί να ευθύνεται για τις αλλαγές στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου που σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου.
Το σίγουρο είναι πάντως ότι το σύνδρομο Άσπεργκερ δεν οφείλεται στην ανατροφή του ατόμου ή την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση και οπωσδήποτε δεν προκαλείται από υπαιτιότητα του πάσχοντος.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για το σύνδρομο. Σε περιπτώσεις όπου οι στερεοτυπίες είναι πολλές, χορηγούνται άτυπα αντιψυχωσικά φάρμακα, ενώ όταν προεξάρχουν οι ψυχαναγκαστικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ιδίως στους ενήλικες, χορηγούνται αντικαταθλιπτικά.
Σύμφωνα με την Γερμανίδα ειδικό στο σύνδρομο Mandy Roy, οι ασθενείς αυτοί φαίνεται να οφελούνται από την αναλυτική περιγραφή περιστάσεων και δόκιμων και συχνών συμπεριφορών, με τα απτά και συγκεκριμένα παραδείγματα να γίνονται πολύτιμα για την κατανόησή τους.
Στα πλαίσια αυτά, λοιπόν, θα πρέπει να γίνονται στοχευμένες παρεμβάσεις για:
- συζήτηση και εξάσκηση περί κοινωνικών αντιλήψεων
- σταδιακή και δομημένη εκπαίδευση- καθοδήγηση σε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και διαχείρησης καθημερινών καταστάσεων
- εξάσκηση συμπεριφορών σε ανοικείες περιστάσεις
- εξάσκηση στη μεταφορά σκέψεων σε άλλους
- ανάλυση καταστάσεων που πυροδοτούν ματαιώσεις και ανάλυση του πως μπορεί να επηρεάσουν τους άλλους
- βελτίωση της χαμηλής αυτοεκτίμησης