Η βιομηχανία αυτοβοήθειας ανθεί, τροφοδοτούμενη από την έρευνα για τη θετική ψυχολογία – την επιστημονική μελέτη του τι κάνει τους ανθρώπους να ακμάζουν.
Ταυτόχρονα, τα ποσοστά του άγχους , της κατάθλιψης και του αυτοτραυματισμού συνεχίζουν να αυξάνονται στα ύψη παγκοσμίως.
Είμαστε λοιπόν καταδικασμένοι να είμαστε δυστυχισμένοι, παρά αυτές τις προόδους στην ψυχολογία;
Σύμφωνα με ένα σημαντικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Review of General Psychology το 2005:
-το 50% της ευτυχίας των ανθρώπων καθορίζεται από τα γονίδιά τους,
-το 10% εξαρτάται από τις περιστάσεις τους και,
-το 40% από την «σκόπιμη δραστηριότητα» (κυρίως, είτε είστε θετικοί είτε όχι) .
Αυτή η αποκαλούμενη “πίτα ευτυχίας” έβαλε τους συντρόφους της θετικής ψυχολογίας στη θέση οδήγησης, επιτρέποντάς τους να αποφασίσουν για την τροχιά της ευτυχίας τους. (Αν και, το ανείπωτο μήνυμα είναι ότι αν είστε δυστυχισμένοι, είναι δικό σας λάθος.)
Η πίτα ευτυχίας επικρίθηκε ευρέως επειδή βασίστηκε σε υποθέσεις σχετικά με τη γενετική που έχουν απαξιωθεί.
Για δεκαετίες, ερευνητές συμπεριφορικής γενετικής πραγματοποίησαν μελέτες με δίδυμα και διαπίστωσαν ότι μεταξύ 40% και 50% της διακύμανσης στην ευτυχία τους εξηγούνταν από τη γενετική, γι’ αυτό και το ποσοστό εμφανίστηκε στην πίτα ευτυχίας.
Οι γενετιστές της συμπεριφοράς χρησιμοποιούν μια στατιστική τεχνική για να εκτιμήσουν τα γενετικά και περιβαλλοντικά στοιχεία με βάση την οικογενειακή συγγένεια των ανθρώπων, εξ ου και τη χρήση των διδύμων στις μελέτες τους.
Αλλά αυτά τα στοιχεία υπέθεσαν ότι τόσο τα πανομοιότυπα όσο και τα αδέρφια δίδυμα βιώνουν το ίδιο περιβάλλον όταν μεγαλώνουν μαζί – μια υπόθεση που δεν υποστηρίζεται επιστημονικά.
Ως απάντηση στην κριτική για την εργασία του 2005, οι ίδιοι συγγραφείς έγραψαν μια εργασία το 2019 που εισήγαγε μια πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση για την επίδραση των γονιδίων στην ευτυχία, η οποία αναγνώριζε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της γενετικής μας και του περιβάλλοντός μας.
Φύση και ανατροφή
Η φύση και η ανατροφή δεν είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη.
Αντίθετα, η μοριακή γενετική, η μελέτη της δομής και της λειτουργίας των γονιδίων σε μοριακό επίπεδο, δείχνει ότι επηρεάζουν συνεχώς το ένα το άλλο.
Τα γονίδια επηρεάζουν τη συμπεριφορά που βοηθά τους ανθρώπους να επιλέξουν το περιβάλλον τους.
Για παράδειγμα, η εξωστρέφεια που περνάει από τους γονείς στα παιδιά βοηθά τα παιδιά να δημιουργήσουν τις ομάδες φιλίας τους.
Ομοίως, το περιβάλλον αλλάζει την έκφραση των γονιδίων.
Για παράδειγμα, όταν οι μέλλουσες μητέρες εκτέθηκαν σε λιμό, τα γονίδια των μωρών τους άλλαξαν ανάλογα , με αποτέλεσμα χημικές αλλαγές που καταστέλλουν την παραγωγή ενός αυξητικού παράγοντα.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα μωρά να γεννιούνται μικρότερα από το συνηθισμένο και με παθήσεις όπως καρδιαγγειακές παθήσεις.
Η φύση και η ανατροφή είναι αλληλεξαρτώμενες και αλληλοεπηρεάζονται συνεχώς.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δύο άτομα που έχουν μεγαλώσει στο ίδιο περιβάλλον μπορεί να ανταποκρίνονται διαφορετικά σε αυτό, πράγμα που σημαίνει ότι η υπόθεση της συμπεριφορικής γενετικής για ένα ίσο περιβάλλον δεν ισχύει πλέον.
Επίσης, το αν οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν πιο ευτυχισμένοι ή όχι εξαρτάται από την « περιβαλλοντική ευαισθησία» τους – την ικανότητά τους να αλλάζουν.
Μερικοί άνθρωποι είναι ευαίσθητοι στο περιβάλλον τους και έτσι μπορούν να αλλάξουν σημαντικά:
-τις σκέψεις,
-τα συναισθήματα και,
-τη συμπεριφορά τους, ως απάντηση τόσο σε αρνητικά όσο και σε θετικά γεγονότα.
Έτσι, όταν παρακολουθούν ένα εργαστήριο ευεξίας ή διαβάζουν ένα βιβλίο θετικής ψυχολογίας, μπορεί να επηρεαστούν από αυτό και να βιώσουν πολύ περισσότερες αλλαγές σε σύγκριση με άλλους – και η αλλαγή μπορεί επίσης να διαρκέσει περισσότερο .
Αλλά δεν υπάρχει καμία θετική ψυχολογική παρέμβαση που θα λειτουργήσει για όλους τους ανθρώπους, επειδή είμαστε τόσο μοναδικοί όσο το DNA μας και, ως εκ τούτου, έχουμε διαφορετική ικανότητα για ευεξία και τις διακυμάνσεις της σε όλη τη ζωή.
Είμαστε προορισμένοι να είμαστε δυστυχισμένοι;
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αγωνίζονται λίγο πιο σκληρά για να βελτιώσουν την ευημερία τους από άλλους, και αυτός ο αγώνας μπορεί να σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να είναι δυστυχισμένοι για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Και σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να μην βιώσουν ποτέ υψηλά επίπεδα ευτυχίας.
Άλλοι, ωστόσο, που έχουν περισσότερη γενετική πλαστικότητα , που σημαίνει ότι είναι πιο ευαίσθητοι στο περιβάλλον και ως εκ τούτου έχουν αυξημένη ικανότητα αλλαγής, μπορεί να είναι σε θέση να βελτιώσουν την ευημερία τους και ίσως ακόμη και να ευδοκιμήσουν εάν υιοθετήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής και επιλέξουν να ζήσουν και να εργαστούν σε ένα περιβάλλον που ενισχύει την ευτυχία και την ικανότητά τους να μεγαλώνουν.
Αλλά η γενετική δεν καθορίζει ποιοι είμαστε, ακόμα κι αν παίζει σημαντικό ρόλο στην ευημερία μας.
Αυτό που έχει επίσης σημασία είναι οι επιλογές που κάνουμε για το πού ζούμε, με ποιον ζούμε και πώς ζούμε τη ζωή μας, οι οποίες επηρεάζουν τόσο την ευτυχία μας όσο και την ευτυχία των επόμενων γενεών.
Σύνδεσμος για το άρθρο: https://theconversation.com/why-some-people-find-it-harder-to-be-happy-171692