Μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα φωτίζει για πρώτη φορά τον τρόπο που το ηλεκτροσόκ, μια επίμαχη θεραπεία της κατάθλιψης, έχει ευεργετικό αποτέλεσμα στον εγκέφαλο των ασθενών. Η ανακάλυψη μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπιση των ψυχικών ασθενειών.
Το ηλεκτροσόκ, που δυσφημίστηκε δεόντως στην ταινία του 1975 ”Στη φωλιά του κούκου” με τον Τζακ Νίκολσον, χρησιμοποιείται εδώ και οκτώ δεκαετίες στην ψυχιατρική, αλλά μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν έχουν πλήρως κατανοήσει με ποιό μηχανισμό αλλάζει τον εγκέφαλο και το νου των ανθρώπων.
Οι ερευνητές του πανεπιστημίου του Αμπερντίν στη Σκωτία, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Ίαν Ράιντ και την Τζένιφερ Πέριν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το BBC, το πρακτορείο Ρόιτερ και το “Science”, χρησιμοποίησαν την τεχνική της λειτουργικής μαγνητικής νευροαπεικόνισης (fMRI) για να μελετήσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα εννέα ενηλίκων με σοβαρή κατάθλιψη, πριν και μετά την υποβολή τους σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το ηλεκτροσόκ (που επισήμως λέγεται ”ηλεκτροσυσπαστική θεραπεία”) αυτό που κυρίως κάνει, είναι να αμβλύνει τις συνδέσεις ανάμεσα στις διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου των καταθλιπτικών ανθρώπων, συγκεκριμένα ανάμεσα σε αυτές που επηρεάζουν την ψυχική διάθεση και το συναίσθημα, και σε αυτές που ελέγχουν τη σκέψη και τη συγκέντρωση. Οι ασθενείς αυτοί συνήθως έχουν μια υπερβολική διασύνδεση μεταξύ των διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου τους και το ηλεκτροσόκ μειώνει αυτές τις συνδέσεις, δρώντας θεραπευτικά με αυτό τον τρόπο.
Μολονότι φαίνεται απίθανο ότι οι σοβαρά καταθλιπτικοί άνθρωποι, που συχνά βρίσκονται σε λήθαργο, έχουν μια τέτοια εγκεφαλική υπερδραστηριότητα, αυτό όντως συμβαίνει και εξηγεί πιθανώς γιατί η προσοχή τους είναι στραμμένη στον εαυτό τους και δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στα εξωτερικά ερεθίσματα. Η υπερδιέγερση εστιάζεται κυρίως στον πλαγιοπίσθιο προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου και εκεί ακριβώς φάνηκε πως δρα το ηλεκτροσόκ, μειώνοντας τις υπέρμετρες εγκεφαλικές διασυνδέσεις. Όπως είπαν οι ερευνητές, το ηλεκτροσόκ είναι σαν να κατεβάζει τον ήχο ενός στερεοφωνικού που παίζει στη διαπασών.
Η μελέτη ανοίγει το δρόμο για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας της θεραπείας με ηλεκτροσόκ, σύμφωνα με τον καθηγητή νευροαπεικόνισης Κρίστιαν Σβαρτσμπάουερ του πανεπιστημίου του Αμπερντίν. Η συγκεκριμένη άκρως δραστική τεχνική έχει συναντήσει, όλα αυτά τα χρόνια, επικρίσεις από διάφορες πλευρές, κυρίως για τις πιθανές παρενέργειές της, όπως η απώλεια μνήμης και η σύγχυση. Σήμερα πλέον, το ηλεκτροσόκ χρησιμοποιείται σε ένα καταθλιπτικό ασθενή μόνο όταν δεν έχει υπάρξει θετική επίδραση από τα αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα και από άλλες μορφές θεραπείας, όπως η ψυχοθεραπεία, ιδίως όταν οι ψυχίατροι αξιολογούν ότι υπάρχει κίνδυνος να βλάψει τον εαυτό του ή τους γύρω του.
Στο ηλεκτροσόκ οι γιατροί τοποθετούν ηλεκτρόδια στο κρανίο του ασθενούς, ο οποίος βρίσκεται σε αναισθησία, και διοχετεύουν ηλεκτρικό ρεύμα στον εγκέφαλό του. Η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται και στους δύο κροτάφους του κεφαλιού και όχι μόνο στον ένα, όμως έτσι αυξάνονται και οι πιθανές παρενέργειες. Τα παλαιότερα χρόνια, το ηλεκτροσόκ γινόταν χωρίς αναισθησία του ασθενούς και με ρεύμα μεγαλύτερης ισχύος.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Ράιντ, μόνο το 40% των ασθενών με κατάθλιψη γίνονται καλύτερα με τα σχετικά φάρμακα, ενώ αντίθετα με το ηλεκτροσόκ το ποσοστό επιτυχίας φθάνει το 75% έως 80%.