Προφανώς σε κανένα άνθρωπο δεν αρέσει το τρύπημα από μία ένεση.
Είτε αυτή γίνεται για τον εμβολιασμό, είτε για εξετάσεις αίματος ή για αιμοδοσία, οι ενέσεις είναι κάτι που προτιμούμε να αποφύγουμε, εφόσον αυτό είναι δυνατό.
Ωστόσο, με μία πρόχειρη εκτίμηση, υπολογίζοντας όλα τα εμβόλια, καθώς και τις εξετάσεις αίματος που θα κάνει ένας άνθρωπος, φαίνεται ότι θα κάνουμε πάνω από 165 ενέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
Ο αριθμός αυτός, φυσικά, θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο αν χρειαστεί να νοσηλευτούμε.
“Στους ασθενείς με HIV, διαβήτη ή άλλες νόσους, ο αριθμός των ενέσεων θα είναι πολλαπλάσιος.
Για αρκετούς ανθρώπους, οι ενέσεις αποτελούν απλά μία προσωρινή ενόχληση.
Σε άλλους, ωστόσο, ο φόβος για τις ενέσεις ή η αποστροφή στη θέα του αίματος μπορεί να σταθεί εμπόδιο στον εμβολιασμό ή στη διενέργεια εξετάσεων αίματος“, αναφέρει ο κ. Αντώνιος Δημητρακόπουλος, Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital, τονίζοντας:
“Αν ανήκετε στην τελευταία κατηγορία, τότε πιθανώς έχετε τρυπανοφοβία.
Τι είναι η τρυπανοφοβία;
Η τρυπανοφοβία είναι μία αρκετά κοινή πάθηση που χαρακτηρίζεται από έντονο φόβο και αποστροφή προς το αίμα και τις ενέσεις.
Σύμφωνα με τις παρούσες εκτιμήσεις, το 25% περίπου του πληθυσμού των ενηλίκων έχει τρυπανοφοβία.
Το 16% αποφεύγει τον εμβολιασμό λόγω φοβίας
“Μάλιστα, το 16% των ενηλίκων θα αποφύγει τον εμβολιασμό εξ’ αιτίας της παραπάνω πάθησης.
Καθώς αρκετοί ασθενείς με τρυπανοφοβία αποφεύγουν εντελώς την επίσκεψη στο γιατρό και το νοσοκομείο από το φόβο μίας πιθανής ένεσης, τα ποσοστά της νόσου ενδεχομένως είναι ακόμα υψηλότερα“, σημειώνει ο κ. Δημητρακόπουλος, για να επισημάνει:
“Είναι σημαντικό να αναφέρουμε στο σημείο αυτό ότι η τρυπανοφοβία δεν περιορίζεται μόνο σε ασθενείς που έχουν αυξημένη ευαισθησία στο άλγος.
Τα αίτιά της δεν έχουν ακόμα προσδιοριστεί, ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις αποδίδεται σε κάποια τραυματική εμπειρία της παιδικής ηλικίας“.
Σήμερα, πιστεύουμε επίσης ότι πιθανώς υπάρχει και κληρονομική επιβάρυνση για την εμφάνιση της τρυπανοφοβίας.
Έρευνες έχουν ανακαλύψει γονίδια που συνδέονται με λιποθυμία στη θέα μίας ένεσης, ενώ σε αρκετές οικογένειες περισσότερα από 1 μέλη πάσχουν από την παραπάνω φοβία.
Ποια είναι τα συμπτώματα της τρυπανοφοβίας;
Οι ασθενείς με τρυπανοφοβία μπορεί να παρουσιάσουν τα παρακάτω συμπτώματα πριν από μία ένεση:
- Φόβο ή έντονο άγχος
- Κρίσεις πανικού, ναυτία ή εφίδρωση
- Αίσθημα παλμών
- Λιποθυμία (εξ’ αιτίας ενός αντανακλαστικού στο άλγος ή τη θέα του αίματος που οδηγεί σε απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης)
- Αϋπνία της ημέρες ή εβδομάδες πριν από μία προγραμματισμένη ένεση
Πώς επηρεάζεται η ζωή μας από την τρυπανοφοβία;
Η τρυπανοφοβία μπορεί να επηρεάσει:
- Την Ποιότητα Ζωής: Είναι σίγουρα δυσάρεστο να περνάμε εβδομάδες ζώντας με το φόβο μίας επικείμενης επίσκεψης στο γιατρό.
- Την Υγεία: Η αποφυγή των προγραμματισμένων εξετάσεων και θεραπειών από το φόβο των ενέσεων μπορεί να καθυστερήσει τη διάγνωση παθήσεων και να επηρεάσει την αντιμετώπιση μίας νόσου. Ένα επίκαιρο παράδειγμα είναι τα εμβόλια για την COVID-19. Αν αποφύγουμε να εμβολιαστούμε εξ’ αιτίας του φόβου της ένεσης κινδυνεύουμε να νοσήσουμε από μία σοβαρή και δυνητικά απειλητική για τη ζωή λοίμωξη.
- Τη Διάρκεια Ζωής: Αν αποφεύγουμε τα ετήσια τσεκ-απ, τότε πιθανώς θα καθυστερήσει αρκετά η διάγνωση αρκετών σοβαρών παθήσεων. Για παράδειγμα, ο καρκίνος του μαστού, ο οποίος τυπικά θα είχε διαγνωστεί εγκαίρως αν κάναμε κανονικά το ετήσιο τσεκ-απ, μπορεί να ανιχνευθεί σε προχωρημένο στάδιο, όταν δεν θα μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε το φόβο για τις ενέσεις;
Οι έρευνες για την αντιμετώπιση της τρυπανοφοβίας είναι πολύ περιορισμένες σήμερα.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές προσεγγίσεις για να περιορίσουμε τις αρνητικές επιδράσεις της φοβίας αυτής.
Συγκεκριμένα:
- Συνοδευτείτε από κάποιο άτομο του στενού σας περιβάλλοντος στο χώρο που θα κάνετε την ένεση, εφόσον αυτό επιτρέπεται. Στα παιδιά αυτό αποτελεί κοινή πρακτική, ωστόσο η παραπάνω προσέγγιση είναι αποτελεσματική και στους ενήλικες.
- Απομακρύνετε την προσοχή σας από την ένεση. Επικεντρωθείτε σε θετικές σκέψεις, όπως για παράδειγμα τα πλεονεκτήματα από το εμβόλιο ή τις διακοπές που πλησιάζουν.
- Ενημερώστε τον επαγγελματία υγείας που θα σας εμβολιάσει για τη φοβία σας. Ορισμένοι ασθενείς προτιμούν να ενημερώνονται εκ των προτέρων για κάθε βήμα της ένεσης, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένοι. Ρωτήστε το γιατρό ή το νοσηλευτή αν γνωρίζει κάποια μέθοδο για να περιορίσει το φόβο σας για τις ενέσεις.
- Ρωτήστε τον επαγγελματία υγείας αν μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιο τοπικό αναισθητικό όπως η νοβοκαΐνη στην περιοχή που θα γίνει η ένεση.
- Μην κοιτάτε το σημείο που γίνεται η ένεση! Και μόνο η όψη της μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του άγχους που αντιμετωπίζετε.
- Εφαρμόστε απλές τεχνικές χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή, πριν την ένεση.
- Χαλαρώστε το μυ στον οποίο θα γίνει η ένεση. Ορισμένες ενέσεις, όπως για παράδειγμα το εμβόλιο του τετάνου ή της COVID-19, χορηγούνται ενδομυϊκά. Η χαλάρωση του μυός μπορεί να περιορίσει το άλγος της ένεσης.
- Αν έχετε ιστορικό λιποθυμίας ή ναυτίας πριν από κάποια ένεση στο παρελθόν, ενημερώστε τον γιατρό ότι είναι προτιμότερο να είστε σε ύπτια θέση όταν θα γίνεται η ένεση.
Υπάρχει θεραπεία για την τρυπανοφοβία;
Ένας ψυχίατρος ή ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει στην αντιμετώπιση της τρυπανοφοβίας.
Αυτός μπορεί να προτείνει:
- Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Αυτή μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτεστε για τις ενέσεις και να σας προσφέρει στρατηγικές αντιμετώπισης.
- Θεραπεία έκθεσης. Περιλαμβάνει τη σταδιακή έκθεση στις ενέσεις με σκοπό να περιορίσει το φόβο που σας προκαλούν. Για παράδειγμα, μπορεί να σας ζητηθεί να κοιτάξετε φωτογραφίες ενέσεων, στη συνέχεια να κρατήσετε μία σύριγγα χωρίς βελόνα και ακολούθως μία σύριγγα με βελόνα. Η διαδικασία αυτή, υπό την επίβλεψη ειδικού, μπορεί να σας βοηθήσει να περιορίσετε το φόβο για τις ενέσεις.
- Φάρμακα. Τα αγχολυτικά ή κατασταλτικά φάρμακα αποτελούν την τελευταία επιλογή όταν καμία άλλη προσέγγιση δεν κατάφερε να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.