Η σιωπή των παιδιών που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης είναι κάτι σύνηθες.
Όταν μαθαίνουμε για μια σεξουαλική κακοποίηση παιδιού, συνήθως είναι χρόνια αργότερα, όταν πια ως ενήλικες θα επισκεφτούν το γραφείο κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας.
Τι έχουμε μάθει λοιπόν για αυτή τη σιωπή;
Η σιωπή του παιδιού στην κακοποίηση
Το παιδί δεν μιλάει.
Το παιδί ζει ένα σωματικό και ψυχικό τραύμα και αυτό που του συμβαίνει ξεπερνάει το κατώφλι αυτού που μπορεί να διαχειριστεί και το να μη μιλήσει είναι ένας τρόπος διαχείρισης.
Το παιδί νιώθει συνένοχο.
“Μέσα στο κλίμα της αποπλάνησης που δημιουργεί ο κακοποιητικός ενήλικας, το παιδί ή ο έφηβος ενώ αναζητάει τρυφερότητα, βρίσκεται απέναντι στην ενήλικη σεξουαλικότητα. Ξέρει ότι αυτό που του συμβαίνει δεν είναι σωστό αλλά αισθάνεται ότι και το ίδιο έχει συμμετοχή και ευθύνη για αυτό.
Έτσι, ο ενήλικας εξασφαλίζει την συγκατάθεση του παιδιού στην αποσιώπηση του γεγονότος“, αναφέρει η κ. Κατερίνα Παπανικολάου Κλινική Ψυχολόγος (MSc) και Ψυχοθεραπεύτρια.
Το παιδί είναι σε σύγχυση.
Όταν η κακοποίηση συμβαίνει από άτομο που έχει την επιμέλειά του, ασκούνται στο παιδί δύο αντίθετες δυνάμεις:
-από τη μία η ανάγκη του να απομακρυνθεί από το άτομο που του δημιουργεί πόνο,
-από την άλλη η ανάγκη του να πλησιάσει αυτό το άτομο για να νιώσει προστασία.
Το παιδί αγαπά και προστατεύει.
Όταν η κακοποίηση συμβαίνει από άνθρωπο που αγαπά, η σιωπή συνειδητά προσφέρει προστασία στον αγαπημένο.
Όταν η Α, που ως παιδί δεχόταν τη σεξουαλική κακοποίηση από τον γονιό της έγινε μάρτυρας παρόμοιας συμπεριφοράς προς ένα άλλο παιδί, θυμάται τον τρόμο της και προσπαθεί προλάβει το δεύτερο παιδί – μάρτυρα- από το να μαρτυρήσει τον πατέρα της, από το φόβο ότι θα τον σκοτώσουν.
Απώθηση της κακοποίησης
Το παιδί ξεχνάει.
Μεμονωμένο συμβάν ή επαναλαμβανόμενο, συχνά πέφτει στην αμυντική λειτουργία της αποσύνδεσης για να ξεχαστεί, ενός ασυνείδητου μηχανισμού άμυνας για να ξεχαστεί το τραύμα και να συνεχίσει το παιδί να ζει με αυτό.
“Κατά την αποσύνδεση οι αναμνήσεις, οι αισθήσεις του σώματος, τα συναισθήματα, οι σκέψεις μπαίνουν σε μια κατάστασης «σίγασης», ώστε να μπορέσει το άτομο να τα αντέξει και να επιτραπεί ως ένα βαθμό μια καλή λειτουργικότητα στο παρόν.
Να γιατί είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος ένα παιδί που είναι θύμα κακοποίησης”, λέει η κ. Παπανικολάου, προσθέτοντας:
“Αυτό λοιπόν που το κακοποιημένο παιδί δεν μπορεί να αντέξει το πετάει στον κάδο της λήθης, για να ανασυρθεί αυτόματα κάποια στιγμή αργότερα, συχνά μέσα στο πλαίσιο μιας ψυχοθεραπείας που ως ενήλικας πλέον μπορεί να νιώσει ασφαλής και να αφεθεί“.
Μα πώς να μιλήσει;
Ακόμη και το ψυχικό τραύμα να μην υπήρχε, πώς θα μπορούσε να μιλήσει;
Τι λόγια μπορεί να βρει ένα παιδί για να μιλήσει για μια κατάσταση που ακόμη και τους ενήλικες τους αφήνει άφωνους;
Τι λόγια μπορεί να βρει για να μιλήσει για μια κατάσταση ταμπού, που ούτε οι γονείς, ούτε το σχολείο του έχουν μιλήσει ποτέ για αυτήν, σαν να μην υπάρχει;
#Metoo
Και τώρα που κάποιος βρήκε τα πρώτα λόγια για να μιλήσει δημόσια για τη σεξουαλική του κακοποίηση, τα λόγια αυτά είναι σαν να προσφέρθηκαν και σε άλλους, για να σχηματίσουν τη δική τους άρρητη ιστορία, για να πάψει πια να τους στοιχειώνει.
Σε απάντηση κάποιων λοιπόν, στο γιατί τώρα.
Πώς το ME TOO (#MeToo) φαίνεται να έχει επηρεάσει και το χώρο της ψυχοθεραπείας
Μολονότι ανέκαθεν η ψυχοθεραπεία προσέφερε τον ασφαλή χώρο για να μιλήσει κάποιος για τα τραύματα του παρελθόντος, για να γίνει το άρρητο ρητό, υπάρχει μια αίσθηση τους τελευταίους μήνες ότι οι άνθρωποι που έρχονται για ψυχοθεραπεία και έχουν βιώσει κακοποίηση στο παρελθόν – αν και μπορεί να έχουν έρθει για άλλο λόγο για ψυχοθεραπεία- μιλάνε για την κακοποίηση τους με μεγαλύτερη ευκολία, σαν τα λόγια κι εδώ να σχηματίζονται πιο εύκολα.
“Είναι εντυπωσιακό πώς και μόνο η υποψία αλλαγής μιας στάσης απέναντι στα θύματα της κακοποίησης έχει τόσο άμεση επίδραση στον ψυχισμό των θυμάτων“, καταλήγει η κ. Παπανικολάου