Ψυχολογία

Πώς σχετίζονται η εξουθένωση το άγχος και η κατάθλιψη

Τι είπε η ψυχολόγος
Πώς σχετίζονται η εξουθένωση το άγχος και η κατάθλιψη

Η εξουθένωση ή αλλιώς burn out έχει οριστεί ποικιλοτρόπως από τους ερευνητές. (Stalker & Harvey, 2002).

Οι περισσότεροι καταλήγουν σε έναν πολύπλευρο ορισμό που αναπτύχθηκε από τους Maslach και συνεργάτες (1996) και περιλαμβάνει τρεις διαστάσεις:

-τη συναισθηματική εξάντληση,

-την αποπροσωποποίηση, και,

-τη φθίνουσα επίδοση.

-Τι είναι η εξουθένωση;

Η συναισθηματική κόπωση και η εξάντληση αποτελούν ενδείξεις του burn out. Ο κυνισμός συνδέεται άμεσα με την εξουθένωση.

Πρόκειται για αρνητικές στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στην ομήγυρη ή στο επαγγελματικό περιβάλλον.

Επιπρόσθετα, η αίσθηση προσωπικής αναποτελεσματικότητας συνεπάγεται με μειωμένη απόδοση στην εργασία.

Παρόμοια η συμπτωματολογία της κατάθλιψης με την εξουθένωση

Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η εξουθένωση είναι μια κατάσταση άγχους που σχετίζεται είτε με την εργασία  είτε με διαταραχές ψυχικής υγείας που σχετίζονται με την εργασία (Awa et al., 2010).

Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν διαφωνίες σχετικά με το εάν η εξουθένωση και η κατάθλιψη ταυτίζονται, καθώς παρουσιάζουν παρόμοια συμπτωματολογία. Ωστόσο, βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση η συσχέτιση των δύο εννοιών (Koutsimani et al., 2019)“, αναφέρει η Μαρία Μωραΐτη-Απόφοιτη του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης-Κοινωνική Διοίκησης με Κατεύθυνση την Κοινωνική Εργασία.

maria moraiti

Επαγγελματική εξουθένωση σε επαγγέλματα ψυχικής υγείας

Σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί κατά καιρούς ορισμένα επαγγέλματα παρουσιάζουν υψηλότερες πιθανότητες εμφάνισης συγκριτικά με κάποια άλλα.

Για παράδειγμα, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι νοσηλευτές σε δύο ευρωπαϊκές πόλεις παρουσίασαν υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης. (Priebe et al., 2005).

Ορισμένες έρευνες έχουν σημειώσει χαμηλότερη ικανοποίηση από την εργασία για τους κοινωνικούς λειτουργούς σε σύγκριση με τους ψυχιάτρους (Prosser et al., 1997), αλλά οι περισσότερες μελέτες δεν έχουν συγκρίνει τα ποσοστά εξουθένωσης σε ένα μεγαλύτερο εύρος επαγγελμάτων.

Για παράδειγμα, πολλές μελέτες είτε επικεντρώνονται στα ποσοστά εξουθένωσης για μεμονωμένες επαγγελματικές ομάδες όπως οι προαναφερθείσες είτε σε συγκεντρωτικά ευρήματα εξουθένωσης σε ένα ευρύτερο φάσμα επιστημονικών κλάδων που εργάζονται σε έναν μόνο τύπο υπηρεσίας, επί παραδείγματι προσωπικό ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης μιας ομάδας εντατικής διαχείρισης περιπτώσεων (Taris, 2006).

Τα συγκριτικά ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης θα μπορούσαν να δώσουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει να οργανωθούν οι παρεμβάσεις που στοχεύουν στην επαγγελματική εξουθένωση σε διάφορους επαγγελματικούς κλάδους (Morse et al., 2012).

Συσχετισμός εξουθένωσης και κατάθλιψης

Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι υπάρχει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ κατάθλιψης και εξουθένωσης, ενώ άλλοι διαφωνούν (Bianchi et al., 2015a). Ο Freudenberger (1974) επισημαίνει ότι τα άτομα που υποφέρουν από εξάντληση φαίνονται και ενεργούν σαν να πάσχουν από κατάθλιψη“, σημειώνει η κ. Μωραίτη, για να προσθέσει

“Ωστόσο, παρά την ομοιότητά της συμπτωματολογίας του burn out με αυτή της κατάθλιψης, η εξουθένωση δεν αναφέρεται στο DSM-V και δεν υπάρχουν ακόμα διαγνωστικά κριτήρια για την αναγνώρισή της.

Η διάγνωση της εξουθένωσης είναι αρκετά συχνή (Bakusic et al., 2017)”.

Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει ανοιχτό: σε ποιο βαθμό διαφοροποιείται η εξουθένωση από την κατάθλιψη;

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει μια θετική συσχέτιση μεταξύ εξουθένωσης και κατάθλιψης (Bianchi & Laurent, 2015).

Αρκετοί ερευνητές υποστήριξαν ότι επειδή οι μελέτες έχουν βρει σταθερό έως υψηλό συσχετισμό μεταξύ των δύο εννοιών, αυτό μπορεί να υποδηλώνει επικάλυψη και ότι η εξάντληση μπορεί να μην είναι ένα ξεχωριστό ψυχολογικό φαινόμενο αλλά μια διάσταση της κατάθλιψης.

Οι Kaschka et al. (2011) ανέφεραν ότι οι συσχετισμοί μεταξύ εξουθένωσης και κατάθλιψης εμφανίζονται συχνά σε διάφορες μελέτες.

Αυτό συνεπάγεται με το γεγονός ότι είτε υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των δύο, είτε η εξουθένωση συνιστά επιβαρυντικό παράγοντα στην εμφάνιση κατάθλιψης.

Διαχωρισμός εξουθένωσης και κατάθλιψης

Από την άλλη πλευρά, εντοπίζονται και αντίθετες απόψεις.

Παρόλο που η εξουθένωση και η κατάθλιψη φαίνεται να μοιράζονται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι είναι δύο ξεχωριστές κατασκευές (Ahola & Hakanen, 2007).

Ταυτόχρονα, υποστηρίζουν ότι η συναισθηματική εξάντληση δεν σχετίζεται με την κατάθλιψη (Schaufeli & Enzmann, 1998).

Υφίστανται αρκετές μελέτες που έχουν δείξει ότι οι δύο έννοιες δεν αλληλεπικαλύπτονται (Toker & Biron, 2012).

Επιπλέον, ένας σημαντικός παράγοντας που φαίνεται να διακρίνει την εξουθένωση από την κατάθλιψη είναι το γεγονός ότι η πρώτη έννοια σχετίζεται με το εργασιακό περιβάλλον, ενώ η κατάθλιψη δεν σχετίζεται μόνο με κάτι τόσο συγκεκριμένο όπως η εργασία, αλλά και με πολλούς άλλους παράγοντες (Iacovides et al. 2003).

Δηλαδή, η εξουθένωση σχετίζεται ειδικά με το εργασιακό περιβάλλον, ενώ η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί ανεξάρτητα από τις συνθήκες του περιβάλλοντος (π.χ. κοινωνικό ή οικογενειακό περιβάλλον).

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η διάκριση μπορεί να μην είναι πολύ ακριβής, καθώς η κατάθλιψη μπορεί να ξεκινήσει ως άγχος που σχετίζεται με την εργασία ή μπορεί να εξελιχθεί ως εξάντληση, καθώς το εργασιακό άγχος  αυξάνεται και γίνεται εντονότερο.

Άγχος και εξουθένωση

Αλληλένδετο με το burn out είναι το άγχος, το οποίο δρα ως προστατευτικός παράγοντας όταν το άτομο θεωρεί ότι κινδυνεύει (Sun et al., 2012; Cole, 2014).

Ωστόσο, το παρατεταμένο άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογική δυσφορία, η οποία να επηρεάσει τη λειτουργικότητα του ατόμου (Cole, 2014).

Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το εργασιακό άγχος μπορεί να συντελέσει στην επιδείνωση του άγχους και στην επέκτασή του και σε άλλους τομείς της ζωής (Sun et al., 2012).

Για παράδειγμα, στη μελέτη του Βασιλόπουλου (2012) :

-οι συμμετέχοντες που ανέφεραν υψηλά επίπεδα κοινωνικού άγχους

-ανέφεραν και υψηλά επίπεδα εξουθένωσης.

Επιπλέον, οι Mark και Smith (2012) διαπίστωσαν ότι οι εργασιακές απαιτήσεις, η υπερβολική προσπάθεια και η υπερβολική δέσμευση συνδέονταν με αυξημένα επίπεδα άγχους.

Όπως επεσήμανε ο Turnipseed (1998) η αλληλεπίδραση μεταξύ εργασιακών και προσωπικών καταστάσεων δημιουργεί μια κατάσταση άγχους και κατ’ επέκταση συμβάλλει στην εμφάνιση της εξουθένωσης.

Ωστόσο, δεν έχει καταστεί ακόμη σαφής η σχέση μεταξύ burn out και άγχους.

Τα αγχώδη άτομα φαίνεται ότι είναι πιο επιρρεπή στην εξουθένωση.

Και στην περίπτωση του προβληματικού άγχους τίθεται το ερώτημα, όπως και στην περίπτωση της κατάθλιψης, για το αν υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των δύο εννοιών“, επισημαίνει η Μαρία Μωραΐτη.

Η πανδημία οδηγεί σε υψηλά επίπεδα άγχους στους επαγγελματίες υγείας

Στην εποχή των ιδιαίτερων συνθηκών της πανδημίας, η εξουθένωση ιδιαίτερα των επαγγελματιών υγείας βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα.

Επομένως, κρίνεται αναγκαία η ανάπτυξη παρεμβάσεων αντιμετώπισης και πρόληψης της επαγγελματικής εξουθένωσης, όχι μόνο σε συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους, όπως οι επαγγελματίες υγείας αλλά σε ένα μεγαλύτερο εύρος επαγγελματικών κλάδων.

Ψυχολογία

17.07.2025

Aλεξιθυμία: Τι είναι και ποια τα συμπτώματα

Συχνά αναφέρεται ως «συναισθηματική τύφλωση»

15.07.2025

Βουνό ή θάλασσα; Παίξε με το καλοκαίρι σου όπως θέλεις!

Φέτος, επέλεξε εξορμήσεις που σου ταιριάζουν απόλυτα

Υπάρχουν 7 τύποι ξεκούρασης – Πώς θα καταλάβετε ποιον χρειάζεστε
08.07.2025

Υπάρχουν 7 τύποι ξεκούρασης – Πώς θα καταλάβετε ποιον χρειάζεστε

Για ποιο λόγο πρέπει να κάνετε παγωμένο ντους και κάθε πότε
08.07.2025

Για ποιο λόγο πρέπει να κάνετε παγωμένο ντους και κάθε πότε

Αυτά είναι 4+1 πράγματα για τα οποία οι άνθρωποι μετανιώνουν περισσότερο στο τέλος της ζωής τους
07.07.2025

Αυτά είναι 4+1 πράγματα για τα οποία οι άνθρωποι μετανιώνουν περισσότερο στο τέλος της ζωής τους

Νέα έρευνα αποκαλύπτει: Η μουσική κατά την οδήγηση μειώνει το άγχος του οδηγού
03.07.2025

Νέα έρευνα αποκαλύπτει: Η μουσική κατά την οδήγηση μειώνει το άγχος του οδηγού

Το σύμπλεγμα του μάρτυρα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται
02.07.2025

Το σύμπλεγμα του μάρτυρα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

Εθισμός στο διαδίκτυο: Πώς επιδρά στον εγκέφαλο των εφήβων
02.07.2025

Εθισμός στο διαδίκτυο: Πώς επιδρά στον εγκέφαλο των εφήβων

Έξοδος κινδύνου, πρώτη πόρτα δεξιά – Μάθε πότε να φεύγεις από τη σχέση
26.06.2025

Έξοδος κινδύνου, πρώτη πόρτα δεξιά – Μάθε πότε να φεύγεις από τη σχέση

Νευρική ανορεξία: Πώς συνδέεται με το πρωινό ξύπνημα
25.06.2025

Νευρική ανορεξία: Πώς συνδέεται με το πρωινό ξύπνημα

Δημοφιλή

Υγεία
1

Αυτό είναι το θαυματουργό έλαιο που προστατεύει από το Αλτχάιμερ

Kαρδιά
2

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί και ποια τα επικίνδυνα όρια – Πότε πρέπει να ανησυχήσετε

Φάρμακα
3

Ανατροπή δεδομένων στα εμβόλια mRNA: Οι εμβολιασμένοι πεθαίνουν πλέον στις ΗΠΑ από COVID-19

Διατροφή
4

Πετιμέζι: Το καλύτερο φυσικό φάρμακο

Περισσότερα

17.07.2025

Δείτε ποια είναι τα 7 οφέλη που έχουν για την υγεία τα ροδάκινα

Περιέχουν δεκάδες πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που ωφελούν με πολλούς τρόπους την υγεία

17.07.2025

After Shave Mist & Face Mist Lifting σε προσφορά: Τα βραβευμένα προϊόντα που μεταμορφώνουν την επιδερμίδα σας!

Δύο προϊόντα, μία ολοκληρωμένη λύση για ανακούφιση, ενυδάτωση και αντιγήρανση!

Aλεξιθυμία: Τι είναι και ποια τα συμπτώματα
17.07.2025

Aλεξιθυμία: Τι είναι και ποια τα συμπτώματα

Βρετανία: Για πρώτη φορά γεννήθηκαν οκτώ μωρά με DNA τριών ατόμων! (βίντεο)
17.07.2025

Βρετανία: Για πρώτη φορά γεννήθηκαν οκτώ μωρά με DNA τριών ατόμων! (βίντεο)

Έχετε θολωμένο μυαλό; – Δείτε ποιες είναι οι καλύτερες και ποιες οι χειρότερες τροφές
17.07.2025

Έχετε θολωμένο μυαλό; – Δείτε ποιες είναι οι καλύτερες και ποιες οι χειρότερες τροφές

Τα συμπληρώματα που θα σας βοηθήσουν να μειώσετε τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης
17.07.2025

Τα συμπληρώματα που θα σας βοηθήσουν να μειώσετε τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης

Κρύος καφές το καλοκαίρι: Πότε μπορεί να γίνει πρόβλημα για τον οργανισμό
17.07.2025

Κρύος καφές το καλοκαίρι: Πότε μπορεί να γίνει πρόβλημα για τον οργανισμό

Aν αποφύγεις αυτές τις βραδινές συνήθειες θα σωθείς από τις αϋπνίες
17.07.2025

Aν αποφύγεις αυτές τις βραδινές συνήθειες θα σωθείς από τις αϋπνίες

Οι πρωτεΐνες στο ανθρώπινο σώμα αποκαλύπτουν προειδοποιητικά σημάδια για Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ
17.07.2025

Οι πρωτεΐνες στο ανθρώπινο σώμα αποκαλύπτουν προειδοποιητικά σημάδια για Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ

Τι είναι το «ιαπωνικό περπάτημα» που έχει γίνει viral στο TikTok
17.07.2025

Τι είναι το «ιαπωνικό περπάτημα» που έχει γίνει viral στο TikTok