Μια προσωπικότητα που αποτέλεσε το έναυσμα για το ξεκίνημα της Ψυχαναλυτικής Θεωρίας του Sigmund Freud.
Επιληπτικές κρίσεις, τύφλωση, παράλυση, αμνησία, κρίσεις άγχους, θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως υστερικά συμπτώματα, όταν δεν οφείλονται σε παθολογικά αίτια.
Ωστόσο, η υστερική ή δραματική προσωπικότητα δεν εκδηλώνει απαραίτητα τα παραπάνω συμπτώματα, αν και η υποκειμενική εμπειρία της προσωπικότητας αυτής χρωματίζεται από τα ίδια δυναμικά και εμπειρίες που τα παράγουν.
Παρότι ο τύπος αυτός προσωπικότητας συναντάται πιο συχνά στις γυναίκες, δεν είναι τόσο σπάνιος και στους άνδρες.
Τα άτομα με υστερική προσωπικότητα έχουν έντονο άγχος, δυνατά συναισθήματα, υψηλή αντιδραστικότητα.
Είναι εγκάρδια, ενεργητικά και διαισθητικά, άνθρωποι που έλκονται από καταστάσεις προσωπικού δράματος και κινδύνου.
Συχνά, πολύ εξαρτημένα από συναισθηματικές καταστάσεις υψηλής έντασης.
Εξαιτίας του υψηλού άγχους και των εσωτερικών συγκρούσεων που τα ταλανίζουν προσφεύγουν σε ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις που μπορεί να δώσουν την εντύπωση μιας επιφανειακής, ψεύτικης και υπερβολικής συμπεριφοράς.
Αναζητούν τη διέγερση αλλά καταβάλλονται από αυτήν και δυσκολεύονται να επεξεργασθούν τα βιώματα που τους προκαλούν δυσφορία.
Επίσης, τα άτομα αυτά εντυπωσιάζονται εύκολα, σκέπτονται σφαιρικά και έχουν ζωηρή φαντασία.
Η υστερική γυναίκα είναι εκείνη που θα επιδιώξει να προσελκύσει την προσοχή κυρίως του ανδρικού φύλλου σε μία παρέα, με τρόπους που έχουν επενδυθεί ερωτικά.
Η ερωτικοποίηση άλλωστε, είναι ένας από τους βασικούς μηχανισμούς άμυνας που χρησιμοποιεί.
Μέσω αυτής _ της ερωτικοποίησης _ ικανοποιεί την ανάγκη της να γίνει αποδεχτή και αγαπητή από το ισχυρό ανδρικό φύλλο, μέσω του οποίου λαμβάνει την απαραίτητη αποδοχή για να θρέψει την αυτοεκτίμηση της, ενώ ταυτόχρονα το εκδικείται καθώς το φοβάται.
Το φοβάται καθότι το θεωρεί πιο δυνατό από την ίδια, άρα ανεξέλεγκτα ικανό να την καταβροχθίσει.
Το φθονεί και ταυτόχρονα το μισεί καθώς το θεωρεί επαρκέστερο, έτσι, ή επενδυμένη ερωτικά προσέγγισή της δεν ανταποκρίνεται σε μία γνήσια ανάγκη εγγύτητας, αλλά περισσότερο αποτελεί μία αμυντική διεργασία επιβίωσης και χειρισμού του «δυνατού άνδρα».
Εξαιτίας αυτού δε, συχνότατα, δεν απολαμβάνει την ερωτική επαφή.
-Κατά τους ψυχαναλυτές τα άτομα με υστερική προσωπικότητα έχουν διπλή καθήλωση στο στοματικό αλλά και στο οιδιπόδειο στάδιο.
Ένα υπεραπλουστευμένο παράδειγμα αυτής της διαδικασίας θα μπορούσε να είναι το εξής:
Το κοριτσάκι που βρίσκεται στη βρεφική φάση της ζωής του αναζητά από τη μητέρα του την αποδοχή και την φροντίδα που έχει ανάγκη, προκειμένου να μπορέσει να απαρτίσει την προσωπικότητά του.
Εάν όμως δε λάβει αυτά που χρειάζεται θα στρέψει την προσοχή του στον πατέρα του προκειμένου να διασφαλίσει την ικανοποίηση των βασικών του αναγκών.
Έτσι όμως, έχει ήδη απορρίψει τη μητέρα της, κατά συνέπεια το γυναικείο φύλλο άρα και τον εαυτό της.
Η στροφή προς το ανδρικό πρότυπο την ωθεί στο να υιοθετήσει την άποψη ότι σαν γυναίκα είναι αδύναμη και χρειάζεται την αποδοχή και τη στήριξη ενός δυνατού άνδρα για να αποκτήσει ταυτότητα.
Ταυτόχρονα όμως μισεί και φθονεί την ανδρική υπεροχή που την καθιστά υποδιαίστερη, άρα και πιο ευάλωτη ως προς αυτή.
Η στρατηγική που ακολουθεί λοιπόν, προκειμένου να επιβιώσει, είναι η σύναψη συμμαχίας μέσω χειριστικών διαδικασιών με το ισχυρό φύλλο.
Γι αυτό και παρατηρούμε γυναίκες που επιδίδονται στο κυνήγι ισχυρών ανδρών προκειμένου να αποκτήσουν μία δανεική αυτοεκτίμηση.
Βίωση του εαυτού στην Υστερική Προσωπικότητα.
Η βίωση του εαυτού στην Υστερική προσωπικότητα είναι αυτή του μικρού παιδιού γεμάτου φόβο και μειονεξίες, ανήμπορου να ανταπεξέλθει σ’ ένα κόσμο που κατακλύζεται από ισχυρούς άλλους.
Αν και η χειριστική συμπεριφορά είναι εύκολα παρατηρήσιμη σ’ αυτή τη διαταραχή προσωπικότητας, ωστόσο, κύριος στόχος της είναι η είσπραξη αποδοχής, αγάπης και ασφάλειας μάλλον, παρά η χρήση των άλλων όπως στην ψυχοπαθητική προσωπικότητα.
Η χειριστικότητα αντιπροσωπεύει την αγωνιώδη προσπάθειά των υστερικών ατόμων να διασφαλίσουν ένα καταφύγιο μέσα σ’ ένα τρομαχτικό κόσμο στον οποίο υστερούν, να σταθεροποιήσουν την αυτοπεποίθησή τους, να κυριαρχήσουν σε καταστάσεις τρομακτικές, όπως επίσης και να εκφράσουν την ασυνείδητη εχθρότητά τους.
Η αυτοεκτίμηση επιδιώκεται ως συνέπεια που προκύπτει είτε από την επιλογή ενός δυναμικού συντρόφου είτε μέσω της διαδικασίας της «αντιστροφής».
Δηλαδή, συχνά επιλέγουν να σώσουν το φοβισμένο παιδί που κρύβουν μέσα τους, μέσω αλτρουιστικών ενεργειών διάσωσης άλλων.
Επίσης, η ματαιοδοξία και η σαγήνη που επιθυμούν να ασκούν στους άλλους, αποτελούν γεννήτριες επιβεβαίωσης και συντήρησης της προσωπικής τους εκτίμησης.
Η εξουσία είναι μία ιδιότητα που τα φοβίζει όταν την αναγνωρίζουν στον άλλο απέναντί τους και τη διαχειρίζονται αντιφοβικά είτε προσπαθώντας ν’ αλλάξουν ή να θεραπεύσουν το πρόσωπο που την κατέχει είτε ακόμα προκαλώντας το, την ίδια στιγμή που φοβούνται την επιθετικότητα.
Παρ ότι η αντιφοβική συμπεριφορά είναι κάτι που κατ’ εξοχήν παρατηρείται στην υστερία, η δυνατότητα άμεσης αντιπαράθεσης με τα πρόσωπα εξουσίας είναι κάτι που χαρακτηρίζει περισσότερο τη ναρκισσιστική προσωπικότητα παρά την υστερική.
Η επιθυμία τους να σαγηνεύσουν δε συνοδεύεται από ρηχό συναίσθημα, αλλά μάλλον από την ανάγκη τους να μειώσουν το άγχος που τους προκαλεί η πιθανότητα απόρριψης ή εκμετάλλευσης.
Όταν νιώθουν πως δεν εγκυμονούν αυτοί οι κίνδυνοι τότε μπορούν να εκφράσουν γνήσιο συναίσθημα και ενδιαφέρον.
Ενοχή
Η ενοχή είναι ένα άλλο συναίσθημα που ελλοχεύει στην ψυχοσύνθεση τους εξαιτίας της βίωσης της συνειδητής χειριστικότητάς τους ως προς τους ισχυρούς άλλους, τους οποίους φθονούν αλλά και ταυτόχρονα χρειάζονται.
Ενοχή, για τη μη έκφραση της κεκαλυμμένης ανάγκης τους για ασφάλεια και τη μη εκπλήρωση των δυναμικών τους.
Και ντροπή, για την ανικανότητά τους να αυτονομηθούν, όπως και για την ανάγκη τους να χρησιμοποιούν τα θέλγητρά τους, τα οποία επί της ουσίας υποτιμούν, ως μέσο για τη διασφάλιση της αυτοεκτίμησής τους.
Ωστόσο, σε μία ατμόσφαιρα σεβασμού και ασφάλειας, ένα υστερικό άτομο θα μπορέσει να εκφράσει τα συναισθήματά του και λαμβάνοντας θετική αποδοχή γι αυτά, θα καταφέρει να εναρμονίσει την έμφυτη διάθεσή του για έντονες, δραματικές αντιδράσεις με ένα λογικό και αναλυτικό τρόπο σκέψης.
Της Κατερίνας Χριστογιαννοπούλου – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
