Παιδί

Πώς τα παιδιά γνωρίζουν ποιες πράξεις είναι κακές και ποιες κοινωνικά αποδεκτές

Πώς τα παιδιά γνωρίζουν ποιες πράξεις είναι κακές και ποιες κοινωνικά αποδεκτές

Το ερώτημα που τέθηκε στην ψυχολογία είναι, πως τα παιδιά γνωρίζουν ποιες πράξεις είναι κακές και ποιες κοινωνικά αποδεκτές”.

Η αντίληψη του ίδιου του παιδιού και οι επιδράσεις από τον Βρεφονηπιακό Σταθμό καθώς και την οικογένεια, παίζουν σημαντικό ρόλο στο πως βλέπουν τα παιδιά τις πράξεις, τον κόσμο γενικότερα.

Περισσότερο όμως φαίνεται να σχετίζεται με τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού, -η κρίση αναπτύσσεται σταδιακά καθώς το παιδί μεγαλώνει- όπου μπορεί να κρίνει, να ξεχωρίζει και να διαχωρίζει, με τις όποιες επιρροές από το περιβάλλον των ενηλίκων. 

Αν και είναι είναι δύσκολο να αποσαφηνιστεί πως αναπτύσσεται η κρίση για τις πράξεις στην παιδική ηλικία, -ορίζει και τον μελλοντικό χαρακτήρα του παιδιού-έγιναν προσπάθειες, με παρατηρήσεις από ψυχολόγους. 

Εξετάστηκαν οι  αντιδράσεις των γονέων στις πράξεις των μικρών παιδιών, ούτως ώστε να ερευνηθεί, αν αυτές οι αντιδράσεις αποτελούν ένα είδος οδηγού κατευθυντήριων αρχών αναφορικά με τις αποδεκτές και μη αποδεκτές πράξεις.

Για παράδειγμα, τα παιδιά επιπλήττονται για πράξεις που δεν είναι ηθικά σωστές, και αντίθετα δεν επιπλήττονται για πράξεις που είναι κοινωνικά αποδεκτές.

Ανάπτυξη κρίσης για τις πράξεις

Τα πράγματα βεβαίως δεν είναι τόσο απλά, γιατί οι γονείς επιπλήττουν τα παιδιά τους ακόμη και για σχετικά ασήμαντα σφάλματα.

Οι Dunn & Munn (1987) πραγματοποίησαν μια σειρά από παρατηρήσεις οικογενειών στο χώρο τους και κατέγραψαν όλες τις φιλονικίες ανάμεσα στα αδέλφια ή ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά.

Διαπίστωσαν, ότι οι διαφωνίες που ανέκυπταν στις οικογένειες σχετίζονταν με την τήρηση των διαφόρων κανόνων.

Για παράδειγμα, οι κανόνες ευγένειας υπαγόρευαν ότι έπρεπε κανείς να λέει «παρακαλώ» και «ευχαριστώ» την κατάλληλη στιγμή, ενώ οι γενικότεροι κανόνες του σπιτιού καθόριζαν τι έπρεπε να γίνει, πότε και πού.

Υπήρχαν ακόμη κανόνες για την ιδιοκτησία αντικειμένων, το μοίρασμά τους και την τήρηση της σειράς ανάμεσα στα αδέλφια, όπως και κανόνες για την άτακτη ή τη διαταρακτική συμπεριφορά.

Διαφωνίες γονέων με τα παιδιά 

Οι Dunn & Munn (1987) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι διαφωνίες ανάμεσα στο γονέα και στο παιδί σχετίζονταν κυρίως με την τήρηση των ισχυόντων κανόνων του σπιτιού και με τη διαταρακτική συμπεριφορά, ενώ οι φιλονικίες ανάμεσα στα αδέλφια σχετίζονταν κυρίως με κανόνες για το μοίρασμα, την ιδιοκτησία αντικειμένων και την τήρηση της σειράς.

Αυτά τα θέματα μπορούσαν να προκαλέσουν περισσότερο σοβαρά προβλήματα, υπό την έννοια ότι όταν τα παιδιά εμπλέκονταν σε αυτά, ήταν περισσότερο πιθανό να καταλήξουν να κλαίνε ή να θυμώνουν.

“Το πιο αξιοπρόσεκτο στοιχείο αυτών των ευρημάτων ήταν ότι οι γονείς φαίνονταν να ασχολούνται περισσότερο με σχετικά ασήμαντα γεγονότα ή, τουλάχιστον, με γεγονότα τα οποία δεν προκαλούν έντονη προσωπική δυσφορία”, αναφέρει η Ψυχολόγος κ. Χρύσα Πράντζαλου

. e psy logo twitter2

Παρατήρηση των παιδιών στους Βρεφονηπιακούς Σταθμούς

Ο Smetana (1984) παρατήρησε μικρά παιδιά κατά τη διάρκεια του παιγνιδιού σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και διαπίστωσε ότι, αν και οι δάσκαλοι αντιδρούσαν τόσο στις ηθικές όσο και τις συμβατικές παραβάσεις, πολύ πιο συχνά οι αντιδράσεις τους σχετίζονταν με συμβατικές παραβάσεις παρά με ηθικές.

Φαίνεται συνεπώς ότι τα παιδιά δεν αποκτούν τις κρίσεις τους για τη σοβαρότητα μιας πράξης βασισμένα αποκλειστικά στις αντιδράσεις των δασκάλων ή των γονέων τους.

Η αξιολόγηση της σοβαρότητας μιας πράξης

-Πώς λοιπόν ένα παιδί κρίνει πόσο σοβαρή είναι μια πράξη;

Επειδή τα ερευνητικά ευρήματα έδειχναν ότι οι γονείς επιπλήττουν τα παιδιά τους περισσότερο για συμβατικές παρά για ηθικές παρεμβάσεις, οι Seigel & Storey (1985) θεώρησαν ότι τα παιδιά πιθανόν να αποκτούν αυτές τις αξίες μέσα από άλλες επαφές στο σχολείο ή στον παιδικό σταθμό.

Μάλιστα, προέβαλαν την άποψη ότι τα παιδιά που περνούν περισσότερο χρόνο με ενηλίκους στο σπίτι, είναι λιγότερο πιθανό να κάνουν τη διάκριση των ηθικών από τα συμβατικά παραπτώματα, σε σύγκριση με τα παιδιά που περνούν περισσότερο χρόνο με άλλα παιδιά.

Οι ερευνητές μελέτησαν παιδιά που είχαν φοιτήσει στον παιδικό σταθμό για εννιά μήνες (τα οποία αποκάλεσαν «παλιούς») και τα συνέκριναν με παιδιά που φοιτούσαν στον παιδικό σταθμό για πρώτη φορά (τα οποία και ονόμασαν «αρχάριους»).

“Διατύπωσαν την υπόθεση ότι οι «παλιοί», από την επαφή τους με άλλα παιδιά, θα είχαν πλέον αρκετές γνώσεις γύρω από το τι προκαλεί δυσφορία στους άλλους και τι όχι, με αποτέλεσμα να μπορούν να κάνουν τη διάκριση των σοβαρών και των λιγότερο σοβαρών πράξεων”.

Οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες των παιδιών αναφορικά με τις κρίσεις τους για τις ηθικές παρεμβάσεις.

Για παράδειγμα, και οι δυο ομάδες έκριναν ότι είναι πολύ σοβαρό να χτυπά κανείς ένα άλλο παιδί.

Παρά ταύτα υπήρχαν διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι δυο ομάδες έκριναν τις συμβατικές παραβάσεις, όπως την έλλειψη τάξης.

Για τους «αρχάριους» οι παραβάσεις αυτές ήταν σοβαρές, ενώ αντίθετα για τους «παλιούς» ήταν μικρής σημασίας ή ασήμαντες.

Ανάπτυξη της ηθικότητας

Οι Siegel & Storey πρότειναν ότι η προσχολική εμπειρία επιτρέπει στα παιδιά να αποσαφηνίσουν τους κανόνες που έχουν μάθει στο σπίτι, καθώς και να μάθουν ποιοι ισχύουν γενικά στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο και ποιοι έχουν ιδιαίτερη σημασία στη δική τους οικογένεια.

Σε μια προσπάθεια να διερευνηθεί περαιτέρω η άποψη, οι Davidson και συνεργάτες (1983) ζήτησαν από παιδιά να αιτιολογήσουν τους ηθικούς κανόνες τους οποίους γνώριζαν.

Βρήκαν ότι οι εξηγήσεις των παιδιών για το λόγο που οι ηθικές παραβάσεις ήταν σοβαρές, αναφέρονταν σταθερά στο «κακό» και στη «δυσφορία» που θα προξενούσαν στους άλλους.

Όταν όμως επρόκειτο για συμβατικούς κανόνες, τα παιδιά δεν ανέφεραν τις δυο αυτές έννοιες”, τονίζει η κ. Πράντζαγλου.

Μάλιστα, χαρακτήριζαν διαφορετικά μια πράξη εάν μάθαιναν ότι μπορούσε να προκαλέσει δυστυχία στους άλλους.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η επίγνωση των συνεπειών των πράξεων είναι αυτή που επηρεάζει τις κρίσεις των παιδιών.

Αυτό αποτελεί μια πρόσθετη ένδειξη, ότι η ικανότητα του παιδιού να κατανοεί τον κοινωνικό κόσμο αναπτύσσεται όλο και περισσότερο με την πάροδο της ηλικίας.

“Από τα παραπάνω, διαφαίνεται ότι το επίκεντρο της έρευνας πάνω στην ανάπτυξη της ηθικότητας έχει μετατοπιστεί από τις θεωρίες που περιγράφουν στάδια ανάπτυξης σε αναζητήσεις, για το πώς το παιδί κατανοεί τον κοινωνικό κόσμο και τις προσωπικές του πράξεις μέσα σε αυτόν”, καταλήγει η κ. Χρύσα Πράντζαλου .

*Τα στοιχεία του άρθρου, αποτελούν αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Εισαγωγή στην ψυχολογία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.

Παιδί

02.07.2025

Εθισμός στο διαδίκτυο: Πώς επιδρά στον εγκέφαλο των εφήβων

Τι έδειξαν τα ευρήματα των επιστημόνων

19.06.2025

Προσωπικός Παιδίατρος: Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για την εγγραφή των παιδιών τους – Ποιες ηλικίες αφορά

Ο κάθε παιδίατρος μπορεί να αναλάβει έως και 1.500 παιδιά

Επιστημονική ημερίδα για τη γονιμότητα και την υπογεννητικότητα στην Τήνο
12.06.2025

Επιστημονική ημερίδα για τη γονιμότητα και την υπογεννητικότητα στην Τήνο

Επιστήμονες αποκαλύπτουν: Γιατί δεν θυμόμαστε τα πρώτα χρόνια της ζωής μας
05.06.2025

Επιστήμονες αποκαλύπτουν: Γιατί δεν θυμόμαστε τα πρώτα χρόνια της ζωής μας

Ένα παιδί, μία αρκούδα και ένα μάθημα ζωής
30.05.2025

Ένα παιδί, μία αρκούδα και ένα μάθημα ζωής

ΗΠΑ: Αγόρι 8 ετών πέθανε μέσα σε λίγες ώρες από σπάνια λοίμωξη που εξαπλώθηκε στον εγκέφαλό του
30.05.2025

ΗΠΑ: Αγόρι 8 ετών πέθανε μέσα σε λίγες ώρες από σπάνια λοίμωξη που εξαπλώθηκε στον εγκέφαλό του

Θεσσαλονίκη: Συνολικά 15 κρούσματα στρεπτόκοκκου σε σχολεία της Ευκαρπίας
23.05.2025

Θεσσαλονίκη: Συνολικά 15 κρούσματα στρεπτόκοκκου σε σχολεία της Ευκαρπίας

Θεσσαλονίκη: «Το πρόσωπό της ήταν μελανιασμένο» λέει ο πατέρας της 5χρονης που «έφυγε» από στρεπτόκοκκο
21.05.2025

Θεσσαλονίκη: «Το πρόσωπό της ήταν μελανιασμένο» λέει ο πατέρας της 5χρονης που «έφυγε» από στρεπτόκοκκο

Ανάκληση σαμπουάν «JOHNSON’S Shiny Drops Kids» από τον ΕΟΦ – Τι διαπιστώθηκε
15.05.2025

Ανάκληση σαμπουάν «JOHNSON’S Shiny Drops Kids» από τον ΕΟΦ – Τι διαπιστώθηκε

Γιορτή της Μητέρας: Μια ημέρα αφιερωμένη στη γυναίκα που μας έμαθε την αγάπη
07.05.2025

Γιορτή της Μητέρας: Μια ημέρα αφιερωμένη στη γυναίκα που μας έμαθε την αγάπη

Δημοφιλή

Υγεία
1

Αυτό είναι το θαυματουργό έλαιο που προστατεύει από το Αλτχάιμερ

Kαρδιά
2

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί και ποια τα επικίνδυνα όρια – Πότε πρέπει να ανησυχήσετε

Φάρμακα
3

Ανατροπή δεδομένων στα εμβόλια mRNA: Οι εμβολιασμένοι πεθαίνουν πλέον στις ΗΠΑ από COVID-19

Διατροφή
4

Πετιμέζι: Το καλύτερο φυσικό φάρμακο

Περισσότερα

02.07.2025

Πόνος στον ώμο μετά τον ύπνο – Αυτές είναι οι στάσεις πουν πρέπει να αποφεύγετε

Ο κακός ύπνος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών ασθενειών

02.07.2025

Νέα έρευνα αποκαλύπτει – Πώς η εγκυμοσύνη αλλάζει τον εγκέφαλο

Τι έδειξαν τα ευρήματα των επιστημόνων

Το σύμπλεγμα του μάρτυρα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται
02.07.2025

Το σύμπλεγμα του μάρτυρα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

Γιατί οι καύσωνες καθιστούν αναποτελεσματικά τα φάρμακα που παραδίδονται μέσω κούριερ
02.07.2025

Γιατί οι καύσωνες καθιστούν αναποτελεσματικά τα φάρμακα που παραδίδονται μέσω κούριερ

Αυτές είναι οι κατάλληλες στιγμές που πρέπει να πιείτε νερό για να ενυδατώσετε τον οργανισμό σας
02.07.2025

Αυτές είναι οι κατάλληλες στιγμές που πρέπει να πιείτε νερό για να ενυδατώσετε τον οργανισμό σας

Τι είναι οι μυκοτοξίνες και πώς σχηματίζονται στα τρόφιμα
02.07.2025

Τι είναι οι μυκοτοξίνες και πώς σχηματίζονται στα τρόφιμα

Γιατί δεν πρέπει να αγοράζετε πεπόνια και καρπούζια με αυτό το σημάδι
02.07.2025

Γιατί δεν πρέπει να αγοράζετε πεπόνια και καρπούζια με αυτό το σημάδι

Αυτές είναι οι 6 πιθανές αιτίες για την υψηλή χοληστερίνη στις γυναίκες
02.07.2025

Αυτές είναι οι 6 πιθανές αιτίες για την υψηλή χοληστερίνη στις γυναίκες

Εθισμός στο διαδίκτυο: Πώς επιδρά στον εγκέφαλο των εφήβων
02.07.2025

Εθισμός στο διαδίκτυο: Πώς επιδρά στον εγκέφαλο των εφήβων

Εγκεφαλικά νεκρή η 62χρονη που έπεσε σε κώμα μετά τη λάθος μετάγγιση αίματος στο Τζάνειο
02.07.2025

Εγκεφαλικά νεκρή η 62χρονη που έπεσε σε κώμα μετά τη λάθος μετάγγιση αίματος στο Τζάνειο