Η τερατογένεση είναι μία κατάσταση η οποία έχει αποδειχθεί ότι προέρχεται από ένα μικρό αριθμό φαρμάκων. Παρόλα αυτά, πολλά φάρμακα ακόμα δεν έχουν αποδειχθεί ότι είναι ασφαλή για χρήση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έτσι, έχουμε φάρμακα που γράφουν ότι δεν έχει αποδεχθεί η τερατογενής τους δράση, αλλά που δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι και ασφαλή για χρήση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα φάρμακα που μπορεί να επιτραπούν, κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, και πάντα με την συνταγογράφηση του ιατρού, ανήκουν συνήθως στην κατηγορία της παρακεταμόλης. Τα γνωστά ελαφρά παυσίπονα που περιέχουν μόνο παρακεταμόλη (Depon, Ponadol κλπ.) είναι σχετικά ασφαλή εάν τα πάρουμε σε μικρές δόσεις, και μόνο κατόπιν των οδηγιών του ιατρού. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι δεν θα πρέπει να παίρνουμε κανένα φάρμακο χωρίς να μας το δώσει ο γυναικολόγος που μας παρακολουθεί, και ότι το καλύτερο είναι στην εγκυμοσύνη να μην λαμβάνεται κανένα φάρμακο. Τα φάρμακα που θα πάρουμε είναι μόνο εάν υπάρχει απόλυτη ανάγκη, και μόνο κατόπιν της οδηγίας του μαιευτήρα. Έτσι λοιπόν, σε καταστάσεις κρυολογήματος, ή πυρετού, θα πρέπει ίσως, το μόνο φάρμακο που θα πάρουμε να είναι η παρακεταμόλη. Από εκεί και πέρα, μπορούν να βοηθήσουν άλλες μέθοδοι πέραν του φαρμάκου, όπως είναι η πολλή ξεκούραση, τα ζεστά πόματα, η παραμονή στο σπίτι και η αποφυγή εξόδου στον κρύο αέρα κλπ. Μικρές ποσότητες βιταμίνης C μπορούν επίσης να βοηθήσουν σε ένα κρυολόγημα.
Αντιβίωση δεν θα πρέπει ποτέ να λαμβάνεται από την γυναίκα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, εκτός εάν αυτή δοθεί από τον μαιευτήρα της. Ο ειδικός ιατρός είναι εκείνος που θα κρίνει κατά πόσο μία αντιβίωση θα ωφελήσει περισσότερο από όσο θα βλάψει. Έτσι λοιπόν, σε καταστάσεις μολύνσεων, όπου χρειάζεται η προστασία του εμβρύου, αλλά και της γυναίκας, ο ειδικός μαιευτήρας μπορεί να χορηγήσει κάποια αντιβίωση, η οποία όμως, σύμφωνα με τις γνώσεις του, δεν θα βλάπτει το έμβρυο. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό, να μην παίρνετε φάρμακα μόνες σας, να παίρνετε μόνο τα φάρμακα που σας λεει ο μαιευτήρας, και στην δόση στην οποία υπαγορεύει αυτός.
Στην περίοδο της εγκυμοσύνης, όπου η φαρμακευτική αγωγή είναι λιγότερο ενδεικνυόμενη, είναι η εποχή να υιοθετήσει η γυναίκα διάφορες εναλλακτικές μεθόδους βελτίωσης της υγείας της, όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, όπως είναι η σωστή διατροφή, η λήψη βιταμινών, και η εφαρμογή οποιασδήποτε μεθόδου η οποία να μην βλάπτει το έμβρυο, και να βοηθά στην αποφυγή λήψης φαρμάκων.
Στην εγκυμοσύνη, μπορούμε να “την γλιτώσουμε” με την χορήγηση φαρμάκων, ακόμα και με την χορήγηση γενικής αναισθησίας, δεν θα πρέπει όμως να φτάνουμε σε αυτό το σημείο, εκτός εάν αυτό είναι απολύτως απαραίτητο.
Οι πιο συνηθισμένες κατηγορίες ουσιών που απασχολούν το γυναικολόγο και στη συνέχεια τον παιδίατρο που παραλαμβάνει το νεογνό, είναι οι εξής:
Αντιβιοτικά: Η επιλογή αντιβιοτικού, η δοσολογία και η διάρκεια της θεραπείας καθορίζονται από το γυναικολόγο. Γενικά επιλέγονται ασφαλή αντιβιοτικά, όπως τα β-λακταμικά, κεφαλοσπορίνες α΄ γενιάς, μακρολίδες, ενώ αποφεύγονται η μετρονιδαζόλη κατά τη διάρκεια του β’ τριμήνου της κύησης, τα γλυκοπεπτίδια, οι αμινογλυκοσίδες και οι κινολόνες.
Αντιεπιληπτικά: Είναι γνωστό ότι τα αντιεπιληπτικά φάρμακα αυξάνουν 2-3 φορές τον κίνδυνο για δομικές ανωμαλίες και νοητική υστέρηση στο έμβρυο που έχει εκτεθεί σε αυτά κατά τη διάρκεια της κύησης σε σχέση με το μη εκτεθειμένο έμβρυο του γενικού πληθυσμού. Τα νεότερα αντιεπιληπτικά φάρμακα έχουν αποδείξει την ασφάλειά τους για το έμβρυο που κυοφορείται, χωρίς να επηρεάζεται το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα στην πάσχουσα μητέρα. Κρίνεται ωστόσο σκόπιμη η ενίσχυση της διατροφής της εγκύου με φυλλικό οξύ (εφόσον πρόκειται για προγραμματισμένη εγκυμοσύνη) τρεις μήνες πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Αντιπηκτικά: Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βαρφαρίνη, η οποία περνά διά του πλακούντα και έχει ενοχοποιηθεί για σκελετικές δυσπλασίες, ειδικά αν έχει χορηγηθεί στο δεύτερο μισό του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης. Σήμερα τα νέας γενιάς αντιπηκτικά είναι ασφαλή και η χρήση τους δεν συνδέεται με την εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών.
Λίθιο: Έχει συνδεθεί με συγγενείς ανωμαλίες από το καρδιαγγειακό σύστημα. Συνταγογραφείται από ψυχιάτρους.
Ρετινοειδή: Έχουν συνδεθεί με ανωμαλίες τόσο από το καρδιαγγειακό όσο και από το νευρικό σύστημα. Πρόκειται για φάρμακα που δίνουν οι δερματολόγοι και περιέχονται σε κρέμες αντιγήρανσης.
Αντιυπερτασικά: Χορηγούνται σε πολλές εγκύους, υπάρχει πείρα και η έκβαση της κύησης δεν επηρεάζεται.
Νέας γενιάς φάρμακα, ασφαλή για το έμβρυο και τη μητέρα, χορηγούνται πλέον σε γυναίκες με αυτοάνοσα και χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, αλλά και ινοκυστική νόσο.
Συμπερασματικά, συνιστάται η αιτιολογημένη και κατόπιν ιατρικής γνωμάτευσης χορήγηση φαρμάκων κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας κάθε γυναίκας. Η δύναμη που έχει μια γυναίκα να φέρνει στον κόσμο ζωή δεν πρέπει να δυναμιτίζεται από την αλόγιστη χρήση φαρμάκων και ουσιών με δυνητικά ανεπιθύμητες παρενέργειες για τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της ζωής της, τα παιδιά της.