Ας μην κρυβόμαστε, ακόμα και οι καλύτερες σχέσεις έχουν τις δύσκολες στιγμές τους.
Μάλιστα, όταν μια σχέση είναι υγιής, οι δοκιμασίες έχουν πραγματικά την δύναμη να την κάνουν ισχυρότερη.
Αλλά τα πράγματα διαφέρουν αν πρόκειται για μια σύνδεση που είναι τοξική.
Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη διαφορά μεταξύ μιας σχέσης με κανονικά σκαμπανεβάσματα και μιας σχέσης ακατάλληλης; Τα παρακάτω στοιχεία αποτελούν ισχυρές ενδείξεις που πρέπει να μας βάλουν σε σκέψη.
Συναισθηματική κακοποίηση
Μία από τις μεγάλες διαφορές μεταξύ μιας δύσκολης περιόδου και μιας σχέσης τοξικής είναι η παρουσία συναισθηματικής κακοποίησης. Οι άνθρωποι που αγαπούν ο ένας τον άλλον μπορεί να πουν πράγματα στη διάρκεια ενός καυγά που ενδέχεται να είναι σκληρά, ωστόσο αυτά τα επεισόδια δεν είναι ο κανόνας. Αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά έκρηξης θυμού ή άμυνας, παρά μέρος ενός ευρύτερου προτύπου.
Αντίθετα, η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα κοινό στοιχείο στις τοξικές σχέσεις. Το κακοποιητικό άτομο συνηθίζει να ειρωνεύεται, να μειώνει ή να επικρίνει συνεχώς τον/την σύντροφό του. Μάλιστα ο δέκτης των παραπάνω ενδέχεται να φτάνει στο σημείο να κατηγορεί τον εαυτό του για τις επιθέσεις και να πιστεύει ότι τις αξίζει καθώς η συναισθηματική κακοποίηση έχει την ιδιότητα να διαβρώνει την αίσθηση της αξίας του εαυτού.
Κυκλοθυμία
Οι χειριστικοί άνθρωποι συχνά κρατούν τον έτερο ήμισυ κλειδωμένο σε έναν κύκλο ώθησης-έλξης με το να συμπεριφέρονται όμορφα κατά καιρούς και άσχημα τον υπόλοιπο χρόνο. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι ο σύντροφός σας συχνά σας αγνοεί, με αποτέλεσμα να αμφισβητείτε την ποιότητα της σχέσης σας, ακόμη και την αυτοεκτίμησή σας.
Στη συνέχεια, ακριβώς όταν πρόκειται να εγκαταλείψετε τη σχέση, ξαφνικά ο σύντροφός σας, σας δείχνει προσοχή και σας κάνει να αισθανθείτε καλά και πάλι. Μπορεί να πείτε στον εαυτό σας ότι τα πράγματα θα είναι διαφορετικά τώρα και να δικαιολογήσετε την προηγούμενη συμπεριφορά του, η πραγματικότητα όμως είναι πως σε λίγο χρόνο θα επιστρέψουν στο ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς.
Δεκαετίες έρευνες έχουν δείξει ότι αυτό το μοτίβο – αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν “διακοπτόμενη ενίσχυση” – είναι ένας ισχυρός τρόπος για να μας κάνει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για μια ανταμοιβή, όπως στην προκειμένη περίπτωση η προσοχή του συντρόφου μας.
Είναι η ίδια δυναμική που κάνει έναν πεινασμένο αρουραίο να πιέζει ξανά και ξανά τον μοχλό μέχρι να πάρει ένα κομμάτι τροφής. Ποτέ δεν ξέρουμε πότε θα έρθει η επόμενη ανταμοιβή, γι’ αυτό συνεχίζουμε να προσπαθούμε. Είναι μια διαδικασία χωρίς τέλος που καταντά εξοντωτική.
Κοινωνική απομόνωση
Ένα άλλο στοιχείο που χαρακτηρίζει μια σχέση τοξική είναι η κοινωνική απομόνωση που επιφέρει ο ένας σύντροφος στον άλλο. Αν κάποιος προσπαθεί να απομονώσει τον αγαπημένο του, επικρίνει την οικογένειά του, επιχειρεί να τον απομακρύνει από τους φίλους και τον κύκλο των γνωριμιών του, ακόμη και να τον αποκόψει από ένα παρελθόν του οποίου δεν αποτελεί μέρος, σίγουρα η σχέση είναι τοξική.
Ο περιορισμός της επαφής με τον έξω κόσμο είναι ένας τρόπος με τον οποίο συγκεκριμένοι τύποι ανθρώπων προσπαθούν να ελέγξουν την εμπειρία του συντρόφου τους και να καθορίσουν την πραγματικότητά του. Χωρίς άλλες κοινωνικές επαφές, η σχέση του «θύματος» με τον χειριστή γίνεται ο νέος κανόνας και έτσι εκείνος διαθέτει τον αποκλειστικό έλεγχο.
Αποθάρρυνση του εαυτού
Όταν είμαστε σε μια υγιή σχέση, ο σύντροφός μας μας αγαπά για αυτό που είμαστε. Μας ενθαρρύνει να είμαστε ο εαυτός μας και μας βοηθά να γίνουμε πιο ολοκληρωμένοι πετυχαίνοντας να βιώσουμε τον εαυτό που είμαστε πραγματικά.
Αντίθετα, στις τοξικές σχέσεις, ο χειραγωγικός σύντροφος προσπαθεί να πείσει τον άλλο πως δεν είναι αρκετά καλός και ότι πρέπει να γίνει κάποιος άλλος. Έτσι, το «θύμα» απογυμνώνεται από τον εαυτό του και μετατρέπεται σε μια στείρα εκδοχή του, αφήνοντας πίσω ό,τι τον κάνει μοναδικό.
Εάν αναγνωρίζετε τη δική σας σχέση σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιγραφές, σκεφτείτε την πιθανότητα να την τερματίσετε. Δεν θα είναι απαραίτητα εύκολο – οι τοξικές σχέσεις μπορεί να έχουν τοξικές καταλήξεις – επομένως λάβετε όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις για να εξασφαλίσετε μια ασφαλή έξοδο. Ακόμα κι αν είναι δύσκολο εκείνη τη στιγμή, η ψυχική, συναισθηματική και πνευματική ευημερία αξίζει τον κόπο.