Ποιος δεν έχει ταλαιπωρηθεί ως παιδί ή και ως ενήλικας από τις ψείρες και τη βασανιστική φαγούρα που προκαλούν.
Η ενήλικη θηλυκή ψείρα είναι ένα γκρι-άσπρο έντομο μήκους 3-4 χιλιοστών. Το αρσενικό είναι ελαφρά μικρότερο. Οι δαγκάνες στα πόδια τους είναι προσαρμοσμένες έτσι ώστε να προσκολλώνται στις τρίχες.
Τον άνθρωπο προσβάλλουν 2 είδη ψείρας: Η φθείρα του ανθρώπου (που διακρίνεται σε φθείρα του τριχωτού και τη φθείρα του σώματος) και η φθείρα του εφηβαίου.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του, που είναι περίπου 40 ημέρες, το θηλυκό γεννά 300 περίπου αυγά με συχνότητα 7-10 ημερησίως. Τα αυγά προσκολλώνται στις τρίχες με ένα συγκολλητικό υλικό από χιτίνη που εκκρίνεται από επιπρόσθετους βοηθητικούς αδένες του θηλυκού. Η κατάλληλη θερμοκρασία για την εκκόλαψη δεν είναι μικρότερη από 31°C, γι’ αυτό και τα αυγά προσκολλώνται στις τρίχες κοντά στο δέρμα (γι’ αυτό και το κούρεμα με την «ψιλή», απομακρύνει τις ψείρες και τις κόνιδες, όχι όμως και τα αυγά). Όταν εκκολαφτεί ή νύμφη και βγει από το αυγό, το άδειο κέλυφος που λέγεται κόνιδα είναι άσπρη στο χρώμα, και φαίνεται πιο εύκολα από τα αυγά που έχουν το χρώμα του δέρματος και βρίσκονται σε επαφή με το δέρμα.
Οι κόνιδες αναγνωρίζονται εύκολα και εμφανίζονται με μεγαλύτερη πυκνότητα στην βρεγματική και στην ινιακή χώρα του τριχωτού. Πολλές φορές όμως μπορούμε να τις μπερδέψουμε με πιτυρίδα ή κατάλοιπα διαφόρων λακ κλπ.
Στη διάρκεια της ζωής της η ψείρα τρέφεται με ανθρώπινο αίμα. Αν η θερμοκρασία στο περιβάλλον ανέβει (πχ. όταν το άτομο έχει πυρετό) ή κατέβει (πχ. θάνατος), τότε η ψείρα θα φύγει προς αναζήτηση νέου ξενιστή. Γι’ αυτό και οι ειδικοί συστήνουν τη συχνή χρήση θερμού αέρα με το πιστολάκι κατά το στέγνωμα των μαλλιών μετά το λούσιμο.
Μετάδοση
-Οι ψείρες συνήθως μεταδίδονται με την άμεση προσωπική επαφή και την ανταλλαγή ρούχων.
-Το σχολείο, οι πετσέτες, οι χτένες και οι βούρτσες που μοιραζόμαστε διευκολύνουν τη μετάδοση της ψείρας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ψείρες πρώτα εξαπλώνονται και αργότερα αρχίζουν τα δίνουν τα πρώτα συμπτώματα, που είναι η έντονη φαγούρα.
-Επιπλέον, είναι σχεδόν αόρατες, αφού τα ενήλικα έχουν μήκος 3-4 χιλιοστά και αλλάζουν ανάλογα το χρώμα τους.
-Η παρουσία τους στο τριχωτό της κεφαλής συνοδεύεται από κνησμό, δυσάρεστη μυρωδιά και μικρές, οβάλ λευκές ή γκρι κηλίδες, που κολλάνε στον άξονα τρίχας.
-Συνήθως μπορείτε να τις δείτε στο πίσω μέρος της βάσης του λαιμού, τους κροτάφους και γύρω από τα αυτιά.
Πώς θα τις απομακρύνετε
-Ένα μεταλλικό χτενάκι βοηθάει να ξετρυπώνετε τα παράσιτα και να ξεκολλάτε τις κόνιδες. Υπάρχουν όμως και μια σειρά από ειδικά προϊόντα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά σε παιδιά. Καλό είναι να γίνεται μια επαναληπτική-προληπτική θεραπεία 7 ημέρες μετά την πρώτη, ώστε να σκοτωθούν και τα τελευταία παράσιτα που βρίσκονταν μέσα σε αβγά και έχουν εκκολαφθεί.
-Επειδή οι κόνιδες ανοίγουν κάθε επτά ημέρες, εάν μετά την πρώτη θεραπεία έχουν επιβιώσει κάποιες, θα τις καταπολεμήσετε ώστε να απαλλαγείτε οριστικά από το πρόβλημα.
-Αν θέλετε, εφαρμόστε ελαιόλαδο στο κεφάλι, καθώς, σύμφωνα με ειδικούς, ίσως να «πνίγουν» τις κόνιδες. Στη συνέχεια, απομακρύνετε με μία χτένα τα αυγά που αποκολλήθηκαν.
-Απολυμάνετε τα σεντόνια και τα προσωπικά σας αντικείμενα, όπως χτένες και καπέλα, σε υψηλή θερμοκρασία.
-Καθαρίστε στρώματα και χαλιά με ατμό.
-Κατά το διάστημα της θεραπείας, αποφεύγετε τη στενή συναναστροφή με άλλα άτομα.
-Η προληπτική αγωγή είναι απαραίτητη ώστε να μην ξαναεμφανιστούν στο σχολείο.
Μύθοι για την εξάπλωση και την καταπολέμηση των ψειρών
Οι ψείρες προσελκύονται από τη βρωμιά
Οι δερματολόγοι τονίζουν ότι οι ψείρες δεν σχετίζονται με την κακή υγιεινή. Η εξάπλωσή τους βασίζεται στις συχνές συναναστροφές με άτομα που έχουν ψείρες.
Τα κατοικίδια έχουν ψείρες
Οι ψείρες που ζουν και αναπαράγονται στο τριχωτό της κεφαλής των ανθρώπων δεν επιβιώνουν στα ζώα. Τα τσιμπούρια και οι ψύλλοι διαφέρουν από τις ψείρες.
Οι ψείρες πηδούν και πετούν
Οι ψείρες μπορούν μόνο να περπατήσουν. Γι’ αυτό και είναι συχνότερο στα παιδιά να κολλήσουν ψείρες, καθώς συνηθίζουν να ακουμπούν τα κεφάλια τους όταν παίζουν ή κοιμούνται μαζί.
Το σπίτι μπορεί να μολυνθεί από τις ψείρες
Δεν είναι συχνό φαινόμενο μια ψείρα να μεταφερθεί σε ένα μαξιλάρι ή ένα έπιπλο. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι ψείρες έχουν την ικανότητα να προσκολλώνται στην τρίχα και φεύγουν πολύ δύσκολα από αυτή.
Χρειάζονται ειδικά προϊόντα για να καταπολεμήσουμε τις ψείρες
Οι ψείρες έχουν την ικανότητα να αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στα ενεργά συστατικά των ειδικών σαμπουάν. Επίσης πολλά από τα προϊόντα που κυκλοφορούν δεν αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις κόνιδες.
Οι ψείρες προκαλούν φαγούρα
Η φαγούρα δεν είναι απαραίτητο σύμπτωμα. Για το λόγο αυτό, χρειάζεται οι γονείς να ελέγχουν τακτικά το κεφάλι των παιδιών τους.