Όλοι μας έχουμε βρεθεί κάποια στιγμή στη ζωή μας σε μια κατάσταση ή μέρος με το οποίο αισθανόμαστε πολύ εξοικειωμένοι, σαν να έχουμε ξαναβρεθεί εκεί στο παρελθόν και πιθανότατα αντιμετωπίζουμε «deja vu».
Ισως να μοιάζει με ονειρικό, σουρεαλιστικό συναίσθημα, ειδικά από τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε ξαναπάει ποτέ στην ζωή μας σε αυτό το μέρος, αλλά είναι συνηθισμένο.
Και ενώ οι ειδικοί δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν έναν ισχυρό λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό με την επιστήμη, έχουν κάποιες πολύ πραγματικές θεωρίες πίσω από το γιατί οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν déjà vu.
Μικρές δυσλειτουργίες εγκεφαλικού κυκλώματος
Μια θεωρία που προτείνεται είναι ότι ο εγκέφαλός σας έχει βασικά ένα μικρό «σφάλμα» και υπάρχει ένα μικρό μπέρδεμα όταν τόσο το τμήμα του εγκεφάλου που παρακολουθεί τα παρόντα γεγονότα, όσο και το μέρος που ανακαλεί αναμνήσεις είναι και τα δύο ενεργά.
Δεν είναι γενικά λόγος ανησυχίας, εκτός εάν συμβαίνει πολύ τακτικά, οπότε κρατήστε μια σημείωση για τον γιατρό σας.
Πιστεύεται επίσης ότι θα μπορούσε να οφείλεται σε ένα άλλο είδος «δυσλειτουργίας». Αυτό θα μπορούσε να έχει να κάνει με το πώς απορροφάτε πληροφορίες και είναι ότι υπήρξε μια συντόμευση που λήφθηκε με την αποθήκευση μνήμης.
Έτσι, μπορεί να αισθάνεστε σαν να ανακτάτε μια παλιά ανάμνηση, ενώ στην πραγματικότητα είναι κάτι που συνέβη τα τελευταία δευτερόλεπτα.
Ή, υπάρχει μια θεωρία δυσλειτουργίας με «καθυστερημένη επεξεργασία». Βασικά, παρατηρείτε κάτι, αλλά οι πληροφορίες πηγαίνουν στον εγκέφαλό σας κατά μήκος δύο ξεχωριστών διαδρομών και ίσως μία από αυτές φτάνει εκεί πιο γρήγορα από την άλλη.
Ως εκ τούτου, ο εγκέφαλός σας μπορεί να «διαβάσει αυτό το μεμονωμένο γεγονός ως δύο διαφορετικές εμπειρίες».
Ανάκληση μνήμης
Άλλοι εκτιμούν ότι το déjà vu εξαρτάται από το πώς επεξεργάζεστε και ανακαλείτε αναμνήσεις.
Έρευνα από την Anne Cleary, ερευνήτρια déjà vu και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, δημιουργεί κάποια υποστήριξη για αυτό, καθώς βρήκε στοιχεία που υποδηλώνουν ότι μπορεί να συμβεί ως απάντηση σε ένα γεγονός που μοιάζει με κάτι που έχετε βιώσει αλλά δεν θυμάστε.
Μπορεί να μην είστε σε θέση να το ανακαλέσετε για κάποιο λόγο, αλλά ο εγκέφαλός σας εξακολουθεί να γνωρίζει ότι έχετε βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση.
Ίσως συνέβη στην παιδική ηλικία ή δεν μπορείτε να το θυμηθείτε για κάποιο άλλο λόγο.
Διχασμένη αντίληψη
Αυτή η θεωρία προτείνει ότι συμβαίνει όταν βλέπετε κάτι δύο διαφορετικές φορές. Ίσως την πρώτη φορά, ήσασταν λίγο αφηρημένοι ή ήταν στη γωνία του ματιού σας.
Έτσι, όταν έχετε μια σωστή άποψη για αυτό, ο εγκέφαλός σας μπορεί να ανακαλέσει την προηγούμενη αντίληψη και θα νιώσετε σαν να είναι δύο διαφορετικά γεγονότα.
Όταν στην πραγματικότητα, είναι «απλώς μια συνεχής αντίληψη του ίδιου γεγονότος».
Μνήμη
Σε γενικές γραμμές, οι ειδικοί συμφωνούν ότι το déjà vu πιθανότατα σχετίζεται με τη μνήμη με κάποιο τρόπο. Ίσως, έχετε βιώσει κάτι παρόμοιο πριν και απλά δεν μπορείτε να το θυμηθείτε.
Αλλά είτε έτσι είτε αλλιώς, συνήθως δεν είναι κάτι που πρέπει να ανησυχείτε. Ωστόσο, εάν συμβαίνει τακτικά, μπορεί να είναι ένα σημάδι κόπωσης ή υπό άγχος ή, ένα σύμπτωμα μιας κατάστασης υγείας.
Γνώμη του NHS
Ένα έγγραφο από το Oxford Health NHS Foundation Trust εξηγεί ότι τα συναισθήματα του déjà vu δεν είναι κάτι «περίεργο».
Εξηγεί: «Το μυαλό μας συχνά παίρνει ελλιπείς εικόνες των γεγονότων (δεν μπορεί να θυμηθεί τα πάντα). Μερικές φορές μια μυρωδιά, ένας ήχος, ένα φως που πέφτει σε ένα δέντρο με έναν συγκεκριμένο τρόπο θα είναι αρκετό για να ενεργοποιήσει αυτή τη μερική μνήμη που το μυαλό μας προσπαθεί στη συνέχεια να ταιριάξει στην υπάρχουσα κατάσταση.
Ωστόσο, για μερικούς ανθρώπους, το déjà vu έρχεται παράλληλα με την επιληψία τους.
Το NHS εξηγεί ότι οι απλές μερικές (εστιακές) κρίσεις μπορούν να προκαλέσουν την αίσθηση ότι τα γεγονότα έχουν συμβεί στο παρελθόν και μπορεί να είναι μια «προειδοποίηση» ότι πρόκειται να συμβεί ένας άλλος τύπος κρίσης.