Γιατί κάποιοι από μας φαίνεται να είμαστε ευλογημένοι με μια εκπληκτική τύχη ενώ άλλοι υποφέρουμε τη μια ατυχία μετά την άλλη; Όπως υποστηρίζει η Anne Watson στο βιβλίο της «Το βιβλίο της τύχης» ( The Book of Luck ), αυτό που αποκαλούμε τύχη δεν υπάρχει καν. “Πιστεύω ότι αυτό που κοινά θεωρούμε «τύχη» είναι κάτι που ελέγχουμε οι ίδιοι,” αναφέρει.Η Watson, η οποία διευθύνει τη δική της εταιρία ερευνών και η Heather Summers, δεύτερη συγγραφέας του βιβλίου, πήραν συνέντευξη από ανθρώπους που είτε διευθύνουν μια δική τους επιτυχημένη επιχείρηση είτε που η επιχείρηση τους απέτυχε. Βρήκαν ότι τα άτομα που ευημερούσαν είχαν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Κατά πρώτο λόγο, οι τυχεροί άνθρωποι είχαν την ευθύνη των πράξεων τους και της ζωής τους και δεν κατηγορούσαν ποτέ τους άλλους γι αυτή. “Όταν συζητούσαμε με άτομα που οι επιχειρήσεις τους απέτυχαν και τους ρωτήσαμε αν έφταιγαν οι ίδιοι γι αυτό ή κάποιες άλλες συνθήκες, όλοι έριξαν το φταίξιμο σε εξωτερικούς παράγοντες. Αντίθετα πιστεύω, ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες της τύχης είναι το αναλογιστεί κανείς το μέρος της ευθύνης που έχει ο ίδιος όταν κάτι πάει στραβά, αν πήρε τις σωστές αποφάσεις κι αν έκανε κάτι για να αποτρέψει την ατυχή έκβαση μιας κατάστασης,” επισημαίνει η Watson.
Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η καρτερικότητα, η εμμονή. Τα τυχερά άτομα συνέχιζαν ενώ οι άλλοι είχαν ήδη εγκαταλείψει την προσπάθεια. Επίσης, όσοι ήταν παραπάνω επιφυλακτικοί συχνά άφηναν ευκαιρίες να πάνε χαμένες σε αντίθεση με τους «τυχερούς» που πήραν ρίσκα για την καριέρα τους και την κοινωνική τους ζωή.
Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι ότι οι τυχεροί άνθρωποι έχουν μια αισιόδοξη στάση απέναντι στα πράγματα. Όπως λέει η ίδια η Watson, “Κάποιοι έχουν την ικανότητα, όταν μια κατάσταση δεν εξελίσσεται όπως θα ήθελαν, να γυρνάνε τα πράγματα «τούμπα» και να βρίσκουν τη θετική τους πλευρά.”
“Για να συνεχίσει κανείς να είναι άτυχος, θα πρέπει να διατηρήσει την ίδια στάση ζωής, να μην διευρύνει τον κοινωνικό του κύκλο και να ρίχνει πάντα τις ευθύνες σε κάποιον άλλον. Ο καθένας μας μπορεί να είναι τυχερός. Γνωρίζω άτομα που είχαν εκπληκτικά κακή τύχη και δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι γι αυτό, αλλά άλλαξαν τη ζωή τους, υιοθέτησαν μια διαφορετική στάση και δημιούργησαν μια πετυχημένη ζωή.”
Για περισσότερα από 10 χρόνια, ο καθηγητής ψυχολογίας Richard Wiseman μελετάει τη συμπεριφορά 1.000 εθελοντών που θεωρούν τον εαυτό τους είτε τυχερό είτε άτυχο. “Πιστεύω ότι οι άνθρωποι που θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς, ζουν πιο ευτυχισμένα και έχουν πιο πετυχημένες ζωές από αυτούς που θεωρούν ότι είναι άτυχοι, επομένως κατά μία έννοια, υπάρχει τύχη,” υποστηρίζει ο καθηγητής, συγγραφέας και του βιβλίου «Ο παράγοντας Τύχη» (The Luck Factor ). “Όταν όμως έχεις να αντιμετωπίσεις κάτι που είναι καθαρά θέμα τύχης, όπως κάποιο λαχείο, δεν νομίζω ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε κάποια ομάδα ανθρώπων.”
Σύμφωνα με τον Wiseman, υπάρχουν τέσσερις τεχνικές συμπεριφοράς που είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι μπορούν να προσελκύσουν την καλή τύχη. Η πρώτη είναι να φροντίσει κανείς να μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες του για ευκαιρίες. “Βρήκαμε ότι τα τυχερά άτομα είχαν μια περισσότερη χαλαρή στάση απέναντι στη ζωή και είχαν μια σφαιρική άποψη των πραγμάτων. Πολλά από τα άτυχα άτομα ήταν πολύ ανήσυχα και αγχωμένα με περιορισμένη αντίληψη των καταστάσεων. Και καθώς οι τυχεροί ήταν ήρεμοι, ήταν σε θέση να βλέπουν τις ευκαιρίες που οι άλλοι έχαναν.” Ένα παράδειγμα τέτοιας συμπεριφοράς είναι όταν οι ερευνητές ζήτησαν από τους εθελοντές να πάνε σε μια συγκεκριμένη καφετέρια. Οι τυχεροί ήταν αυτοί που εντόπισαν το χαρτονόμισμα που είχε εσκεμμένα «χαθεί» στο πεζοδρόμιο έξω από την καφετέρια, ενώ αντίθετα οι άτυχοι, ήταν τόσο επικεντρωμένοι στο να διαπιστώσουν αν αυτή ήταν η σωστή καφετέρια που έχασαν την ευκαιρία να βρουν το νόμισμα.
Όπως η Watson και η Summers, το ίδιο και ο Wiseman συμβουλεύει να ακούμε το ένστικτό μας. “Πολλοί άτυχοι άνθρωποι λένε ότι ποτέ δεν έχουν κάποιο προαίσθημα για μια σχέση τους ή μια επιχειρηματική συμφωνία, το ένστικτό τους δεν τους λέει αν είναι σωστή ή λάθος. Αντίθετα οι τυχεροί άνθρωποι εμπιστεύονται τα ένστικτά τους. Συχνά, αυτό που αποκαλούμε προαίσθημα ή ένστικτο είναι το αποτέλεσμα της εμπειρίας που έχουμε κερδίσει και επιλέγουμε να το αγνοήσουμε με δική μας ευθύνη,” υποστηρίζει.
Μια τρίτη συμπεριφορά που προσελκύει την καλή τύχη είναι το να περιμένει κανείς αυτό ακριβώς- την καλή του τύχη. Οι προσδοκίες έχουν ζωτική σημασία στην εξήγηση του γιατί τα όνειρα των τυχερών ανθρώπων συχνά πραγματοποιούνται ενώ των άτυχων σπάνια, καθώς έχουν τη δύναμη να είναι αυτό-εκπληρούμενες προφητείες. Αυτοί που περιμένουν να τα πάνε καλά σε κάτι προσπαθούν ακόμα περισσότερο στο ενδεχόμενο κάποια αποτυχίας.
Η τέταρτη αρχή είναι το να μετατρέπει κανείς την κακή του μοίρα σε καλή τύχη. “Οι τυχεροί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα ευπροσάρμοστοι, κι έτσι όταν συμβαίνει κάτι κακό βλέπουν ότι τα πράγματα θα είναι καλύτερα την επόμενη μέρα, και αφήνουν το κακό πίσω τους. Οι άτυχοι άνθρωποι, αντίθετα, παγιδεύονται στο παρελθόν και σκέφτονται διαρκώς αυτά που πήγαν στραβά.”
Σε ένα άλλο πείραμα, ο Wiseman ζήτησε από 120 άτομα που θεωρούσαν ότι ήταν άτυχοι, να παρακολουθήσουν ένα «σχολείο τύχης» σε μια προσπάθεια να τους κάνει να σκέφτονται και να φέρονται όπως τα τυχερά άτομα. Κατά τη διάρκεια αυτής της «εκπαίδευσης» εκτός από το ότι ακολουθούσαν τις τέσσερις αρχές του Wiseman, του δινόταν θετική υποστήριξη και τους ζητήθηκε ακόμα να κρατούν ημερολόγιο από ό,τι τυχερό τους συμβαίνει, με σκοπό να τους κάνουν να επικεντρωθούν στις θετικές καταστάσεις.
Συνολικά, το 80% από αυτούς που συμμετείχαν στην εκπαίδευση δήλωσαν πως η τύχη τους αυξήθηκε. “Παρακολουθήσαμε την εξέλιξή τους δυο χρόνια αργότερα και είδαμε ότι υπήρχαν και μακροπρόθεσμες αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Ήταν τότε τόσο τυχεροί όσο αμέσως μετά την εκπαίδευση,” αναφέρει ο Wiseman. “Ο λόγος που μια τέτοια εκπαίδευση έχει αποτελέσματα είναι ότι τροφοδοτεί τον εαυτό της. Μόλις τα άτομα αλλάξουν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τους συμβούν μερικά θετικά πράγματα, τότε βασίζονται εκεί και αλλάζουν ακόμα περισσότερα πράγματα στη συμπεριφορά τους προς το καλύτερο.”
Ο Wiseman ολοκληρώνει τη σκέψη του: “Πιστεύω ότι, επειδή είμαστε τόσοι πολλοί στον κόσμο, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που φυσιολογικά θα περάσουν μέσα από τυχερά και άτυχα περιστατικά στη ζωή τους. Όταν κάποιος όμως είναι πάντα άτυχος ή πάντα τυχερός σε καθημερινή βάση, τότε αυτό έχει να κάνει περισσότερο με την ψυχολογία του ατόμου παρά καθαρά με την τύχη του.”