Η έννοια του ιατρικού τουρισμού δεν είναι καινούρια. Η πρώτη καταγραφή εμφανίζεται χιλιάδες χρόνια πριν, όταν Έλληνες ταξίδεψαν με προορισμό ένα μικρό έδαφος στον Σαρωνικό κόλπο με την ονομασία Epidauria. Αυτό το έδαφος ήταν το άδυτο του θεραπευτή Θεού Ασκληπιού και έγινε ο αρχικός προορισμός ταξιδιού για τον ιατρικό τουρισμό.
Το 18ο αιώνα στην Αγγλία εμφανίζονται ολόκληρες πόλεις όπου λειτουργούσαν ιαματικά λουτρά, λόγω της ύπαρξης φυσικών πηγών με μεταλλικά νερά, όπου θεραπεύονταν ασθένειες όπως η βρογχίτιδα, ενώ σε άλλες χώρες της Ευρώπης δημιουργούνται σε ορεινές περιοχές τα σανατόρια για τη θεραπεία της φυματίωσης.
Ως ιατρικός ή θεραπευτικός τουρισμός νοείται ο τομέας της παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας υγείας από αναγνωρισμένους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης σε Έλληνες ή αλλοδαπούς πολίτες, όπου μέρος των παρεχόμενων υπηρεσιών στηρίζεται σε υποδομές ή μέσα που παρέχονται από φορείς της τουριστικής βιομηχανίας.
Τρεις είναι οι κύριες ομάδες ατόμων που επιλέγουν στο εξωτερικό να μείνουν σε Κέντρα Τουρισμού Υγείας:
α) Άτομα που επιλέγουν να συνδυάσουν την τουριστική τους μετακίνηση για διακοπές με άλλους λόγους προληπτικής ιατρικής και θεραπευτικές αγωγής στον τομέα της ψυχικής υγείας που συμβάλλουν στην ευεξία και εσωτερική ισορροπία.
β) Άτομα που αναζητούν μία εξειδικευμένη ιατρική και γενικότερα θεραπευτική αγωγή αποκατάστασης από πρόσκαιρες ή χρόνιες αναπηρίες παράλληλα με τις διακοπές τους ή με την πραγματοποίηση άλλων μορφών τουρισμού.
γ) Άτομα που λόγω χρόνιων ή ιδιαίτερων προβλημάτων υγείας όπως: νεφρική ανεπάρκεια, μεταμόσχευση οργάνων, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), χρόνιος αλκοολισμός – αποτοξίνωση, ρευματικά – ορθοπεδικά νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης, νευρολογικά, αιματολογικά και καρδιολογικά σύνδρομα, καρκινοπαθείς μετά από ακτινοβολία και χημειοθεραπεία, που στην πράξη αδυνατούν να πραγματοποιήσουν διακοπές ή να ασκήσουν άλλες μορφές τουρισμού, αποκλείονται από κλασικές τουριστικές επιχειρήσεις και επιλέγουν ως εκ τούτου να κατευθυνθούν σε εγκατάσταση που να τους παρέχει όλες τις υπηρεσίες υγείας που έχουν ανάγκη, αλλά σε περιβάλλον που δεν έχει ατμόσφαιρα νοσοκομείου.
Ο τουρισμός υγείας («θεραπευτικός τουρισμός») έχει καθιερωθεί ως μορφή διακοπών σε συνδυασμό με την παροχή ενός ευρύτερου φάσματος ιατρικών υπηρεσιών και την ευεξία.
Οι κύριες εκφάνσεις του τουρισμού υγείας μπορούν να διακριθούν στον «ιατρικό τουρισμό» που απευθύνεται σε τουρίστες – ασθενείς που κάνουν συνήθως χρήση εξειδικευμένων υπηρεσιών ιατρικής παρακολούθησης και θεραπείας, καθώς και στον «τουρισμό ευεξίας» που απευθύνεται σε τουρίστες που επιθυμούν να εμπλουτίσουν τις διακοπές τους με υπηρεσίες βελτίωσης ή διατήρησης της υγείας τους (SPA, θαλασσοθεραπεία, υδροθεραπεία). Στην τελευταία κατηγορία εντάσσεται και ο παραδοσιακός «ιαματικός τουρισμός» (θερμαλισμός).
Ο Τουρισμός Υγείας αφορά στην πρόληψη, διατήρηση, θεραπεία, ανάρρωση και αποκατάσταση της υγείας με σύγχρονες ιατρικές μεθόδους ή με φυσικές μεθόδους, συνδυάζοντας παράλληλα την ξεκούραση, τη χαλάρωση και τη διασκέδαση.
Η βασική ιδέα είναι η σωματική, πνευματική, ψυχική και συναισθηματική αναζωογόνηση του ατόμου μακριά από την καθημερινή ρουτίνα σε ένα όμορφο χαλαρωτικό περιβάλλον. Πρόκειται για μορφή τουρισμού που μπορεί να αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και σχετίζεται με το πολυτιμότερο αγαθό, την υγεία και που δίνει τη δυνατότητα σε άτομα με ειδικές ανάγκες ή σταθεροποιημένα χρόνια νοσήματα να ταξιδεύουν απρόσκοπτα σε τουριστικούς προορισμούς που επιθυμούν.
Οι παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην αυξανόμενη δημοτικότητα του ιατρικού ταξιδιού περιλαμβάνουν το χαμηλότερο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, τη σμίκρυνση του χρόνου των γραφειοκρατικών διαδικασιών, την ευκολία και τη δυνατότητα προσέγγισης ενός ταξιδιού και την «εκμετάλλευση» της τεχνολογίας που έχει αναπτυχθεί σε πολλές χώρες. Μια έρευνα του Χάρβαρντ πρόσφατα δήλωσε ότι ο «ιατρικός τουρισμός προωθείται περισσότερο στο Ηνωμένο Βασίλειο απ’ ό, τι στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, σε συνεργασία και με μεγάλους ταξιδιωτικούς οργανισμούς του εξωτερικού, έχουν γίνει αξιόλογες προσπάθειες δημιουργίας σύγχρονων κέντρων παροχής υπηρεσιών υγείας και ομορφιάς, που αφορούν κυρίως στον Τουρισμό Ευεξίας.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει τις συνθήκες, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού, διασφαλίζοντας την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και μιας «ταυτότητας» διεθνούς αποδοχής, σύμφωνα με την οποία η χώρα θα διακριθεί και θα αναγνωριστεί, αφού διαθέτει φυσικά και γεωγραφικά πλεονεκτήματα και υπηρεσίες υψηλού ιατρικού επιπέδου. Ίδωμεν.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΟΣ, Αν. Καθηγητής Παν/μίου Αθηνών