Ο χρόνιος πόνος είναι μια νόσος η οποία εμφανίζεται όταν τα νεύρα μας υπερδραστηριοποιούνται ή «ευαισθητοποιούνται».
Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και αν έχουμε θεραπευτεί από τον τραυματισμό που θεωρήσαμε αρχικά υπεύθυνο για τον πόνο μας – ή χωρίς να υπάρχει κανένας απολύτως λόγος.
Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν πλέον ότι ο χρόνιος πόνος είναι μια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα σήματα πόνου απλώς συνεχίζουν να πυροδοτούνται, καθοδηγούμενα από αυτό που οι ερευνητές θεωρούν πλέον ότι είναι ένα πολύπλοκο σύνολο γενετικών, ενδοκρινολογικών και ανοσολογικών διεργασιών.
Το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού υποφέρει από χρόνιο πόνο
Στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χρόνιο πόνο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο χρόνιος πόνος εκτιμάται ότι επηρεάζει δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Παρά τους αριθμούς αυτούς και το οικονομικό, σωματικό και συναισθηματικό τίμημα που συνεπάγεται, για τον χρόνιο πόνο δίνονται ελάχιστα χρήματα σε σχέση με τις χρηματοδοτήσεις που δίνονται για ασθένειες όπως ο καρκίνος και ο διαβήτης. Όμως οι ερευνητές αρχίζουν επιτέλους να κατανοούν τους υποκείμενους μηχανισμούς του πόνου – και τον τρόπο αντιμετώπισής του.
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από χρόνιο πόνο
Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνιο πόνο σε σχέση με τους άνδρες.
Κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος γιατί, αλλά οι ερευνητές επισημαίνουν δύο πιθανούς λόγους: επειδή οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτοάνοσες διαταραχές και επειδή οι διακυμάνσεις των ορμονών τους μπορούν να επιδεινώσουν τον πόνο.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η ανάπτυξη χρόνιου πόνου δεν είναι απαραίτητα προϊόν της σοβαρότητας της ασθένειάς σας.
Μερικοί άνθρωποι με σχετικά ήπια ιστική βλάβη βιώνουν τρομερό πόνο, ενώ άλλοι με σοβαρή βλάβη αισθάνονται ως επί το πλείστον καλά. Και όταν ένα άτομο έχει ένα είδος χρόνιου πόνου, είναι πιο πιθανό να αναπτύξει και άλλο.
Οι ερευνητές πιστεύουν τώρα ότι ο χρόνιος πόνος, όπως και ο καρκίνος, θα μπορούσε τελικά να επηρεάζεται από μια σειρά γενετικών και κυτταρικών παραγόντων που ποικίλλουν τόσο ανάλογα με την πάθηση όσο και με την ιδιαίτερη σύνθεση του ατόμου που τον βιώνει.
Η έρευνα θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στη θεραπεία
Ένα εμπόδιο για την ανάπτυξη κατάλληλης θεραπείας για τον χρόνιο πόνο ήταν ότι δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να «δούμε» τον πόνο κάποιου ή να τον μετρήσουμε – με τον τρόπο που μπορούμε να παρακολουθήσουμε το μέγεθος ενός όγκου ή να μετρήσουμε πόσο έχει συρρικνωθεί ο εγκεφαλικός φλοιός κάποιου με Αλτσχάιμερ.
Ακόμα και τώρα, το μόνο που μπορούν να κάνουν οι γιατροί είναι να ζητήσουν από κάποιον να βαθμολογήσει τον πόνο του σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10.
Οι ερευνητές και οι φαρμακευτικές εταιρείες που μελετούσαν τον πόνο χρησιμοποιούσαν κατά κύριο λόγο ποντίκια ή άλλα ζώα ως ανθρώπινα υποκατάστατα και στη συνέχεια επένδυαν χρόνια ή δεκαετίες προσπαθώντας να αναπτύξουν ένα νέο φάρμακο για να αποτύχει στον άνθρωπο.
Οι νέες τεχνολογίες επέτρεψαν στους ερευνητές να ανακτήσουν και να μελετήσουν δείγματα ιστών που ελήφθησαν από ασθενείς με χρόνιο πόνο και να καταλάβουν ποιες αλλαγές συμβαίνουν σε κυτταρικό επίπεδο όταν ο πόνος γίνεται χρόνιος.
Ο στόχος είναι να σχεδιαστούν φάρμακα που μπορούν να στοχεύσουν ειδικά σε αυτές τις αλλαγές. Και χάρη στις νέες τεχνολογίες απεικόνισης και τις υπολογιστικές δυνατότητες, οι ερευνητές μπορούν πλέον να συλλέγουν γρήγορα δεδομένα σχετικά με τις μικροσκοπικές αλλαγές που οδηγούν στην κατάσταση ενός μεμονωμένου ασθενούς: αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί υπογραφή του πόνου του.
Όλες αυτές οι πρόοδοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο είδος της εξατομικευμένης ιατρικής που έφερε επανάσταση στη θεραπεία του καρκίνου και ακόμη και σε ένα φάρμακο που θα μπορούσε να μπλοκάρει τη σηματοδότηση του πόνου για τους περισσότερους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την αιτία του.
Εξειδικευμένες κλινικές πόνου
Οι ασθενείς με χρόνιο πόνο συχνά στιγματίζονται, ακόμα και απορρίπτονται, εν μέρει επειδή πολλοί γιατροί δεν έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση για να τους βοηθήσουν.
Όμως υπάρχει αυξανόμενη συνειδητοποίηση της πολυπλοκότητας του πόνου και της ανάγκης για εξατομικευμένη διαχείριση.
Όλο και περισσότερο, οι ασθενείς στρέφονται σε κλινικές πόνου που προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα:
Εκεί, μπορούν να επωφεληθούν από μια διεπιστημονική προσέγγιση η οποία περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία, συμβουλευτική ψυχολογική υποστήριξη, και νευρολόγους.
Αυτή η πιο χρονοβόρα και προσεκτική προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό όλων των πιθανών αιτιών και των φαρμάκων και άλλων θεραπειών που είναι πιθανότερο να επιτρέψουν στους ασθενείς να ζήσουν καλύτερα με τον πόνο τους.
Παρόλο που δεν έχουμε ακόμη τα εργαλεία για να μετρήσουμε αξιόπιστα τη δυσλειτουργία των νεύρων του πόνου ή τις αλλαγές στο κύκλωμα πόνου του εγκεφάλου, μπορεί επιτέλους να πλησιάζουμε στη μεγάλης κλίμακας εξατομικευμένη θεραπεία του πόνου που θα ανακουφίσει τελικά τον πόνο των ασθενών.